9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 20-31 Tarihin Doğası Cevapları Meb Yayınları

TARİHİN DOĞASI CEVAPLARI

10. Sınıf Meb Tarih Sayfa 20 Düşünelim - Keşfedelim Cevapları

Soru 1: Tarihçilerin geçmişteki tarihsel bir olayı tarihsel bilgi yoluyla ve gerçekte yaşandığı gibi yeniden inşa etmesi mümkün müdür? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Cevap: Mümkün değildir. Çünkü olaylar bir kez yaşanır ve birebir tekrar edilemez. Ancak belgeler ve kanıtlar sayesinde yaklaşık olarak ortaya konabilir.

Soru 2: Tarih kavramının anlamına ilişkin metafor veya analoji örnekleri yazınız.

• Tarih saat gibidir, çünkü olaylar döner dolaşır ama farklı bağlamda ortaya çıkar.
• Tarih hafıza gibidir, çünkü geçmişini bilmeyen toplum geleceğine yön veremez.
• Tarih ayna gibidir, çünkü toplumlar geçmişini görerek ders çıkarır.
• Tarih köprü gibidir, çünkü geçmişi bugüne, bugünü geleceğe bağlar.

10. Sınıf Meb Tarih Sayfa 21 Öğrenelim Cevapları

Soru 1: Uygulama adımlarını takip ederek etkinliği yapınız.

Cevap: Tarih denince akla gelen kavramları gösteren bir zihin haritası oluşturulmalıdır. Haritada; olay, olgu, belge, kaynak, neden-sonuç, insan, zaman, mekân, tarih bilimi ve diğer bilimlerle ilişkisi gibi kavramlar yer alabilir.

Soru 2: Tarih dendiğinde aklınıza ilk gelen kavramları tanımladığınız bir zihin haritası oluşturunuz. Zihin haritanızı oluştururken uygun resimler, semboller ve şekiller kullanınız.

Zihin Haritası – 1

• Tarih: Geçmişi inceler.
• Kaynak: Belge, yazıt, eşya.
• Zaman: Olayların gerçekleştiği dönem.
• Mekân: Olayların geçtiği yer.
• İnsan: Tarihin öznesi.
• Neden-Sonuç: Tarihî olayların açıklama biçimi.

Zihin Haritası – 2
Merkezde Tarih yer alır; etrafında savaşlar, göçler, devletler, kültür, sanat, bilim, ekonomi, din gibi kavramlar dallar şeklinde gösterilir.

Soru 3: XIII. yüzyıldan sikkeler dışında Türkiye Selçuklularına ait başka ne gibi izler günümüze ulaşmış olabilir?

Cevap: Türkiye Selçuklularına ait camiler, medreseler, hanlar, kervansaraylar, köprüler, türbeler ve çeşitli mimari eserler günümüze kadar ulaşmıştır.

10. Sınıf Meb Tarih Sayfa 22 Cevapları

Soru 1: Tarih ne değildir? Açıklayınız.

Cevap: Tarih sadece kahramanların hayatı değildir. Geleceği öngören bir araç değildir. Olaylar tekrarlanamaz, her olay kendi bağlamında değerlendirilir.

Soru 2: Tarihçi kim değildir? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Cevap: Tarihçi bir hikâye anlatıcısı değildir. Olayları yüceltmez ya da küçümsemez. Nesnel, belgelere dayalı analiz yapar.

Soru 3: Tarih nasıl yazılmaz? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Cevap: Tarih kanıtsız yazılamaz. Mitlere, efsanelere veya hayali anlatılara dayanmaz. Belgeler, buluntular ve kaynaklarla yazılır.

Soru 4: Tarih alanının kapsamına girebilecek olaylara örnekler vererek bu örnekleri seçmenizin nedenlerini açıklayınız.

Cevap: Kapsama giren olaylar: Kavimler Göçü, I. Dünya Savaşı, salgın hastalıklar → Çünkü insan yaşamını doğrudan etkiler.
Kapsama girmeyen olaylar: Kuş göçleri, küresel iklim olayları → Çünkü bunlar insan faaliyeti değildir.

Soru: Kaynak A’ya göre tarihsel olayların belli bir kronoloji içine yerleştirilmesi neden önemlidir?

Cevap: Kronoloji, olayların neden-sonuç ilişkisini ortaya koyar. Olayların sırasını ve bağlantılarını anlamamıza yardımcı olur.

10. Sınıf Meb Tarih Sayfa 23 Cevapları

Soru 1: Kaynak B’deki minyatürler, tarih araştırmalarında kaynak olarak kullanılabilir mi? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Cevap: Evet, kullanılabilir. Çünkü minyatürler, dönemin saray hayatı, törenler, kıyafetler, sosyal ilişkiler hakkında bilgi verir. Ancak sanat eseri oldukları için abartı veya sembolik unsurlar içerebilir, bu nedenle diğer belgelerle birlikte değerlendirilmelidir.

Soru 2: Kaynak C’ye göre tarihsel kaynaklar ile tarihsel bilgi arasında nasıl bir ilişki söz konusudur? Konuyla ilgili ulaştığınız üç çıkarımı yazınız.

1. Tarihsel kaynaklar, geçmiş olayların izlerini taşıyan belgelerdir.
2. Kaynaklarda yer alan izler tarihçinin çalışmasıyla bilgiye dönüşür.
3. Tarihsel bilgi, kaynakların korunması ve doğru yorumlanmasıyla ortaya çıkar.

10. Sınıf Meb Tarih Sayfa 24 Cevapları

Kaynak Ç’den yararlanarak aşağıdaki tarihsel olaylarda kaybolmuş kanıtlar ve eksik parçalar bulunmasının nedenleri ve sonuçları hakkındaki düşüncelerinizi tablonun ilgili bölümlerine yazarak arkadaşlarınızla tartışınız.

Tablo – Tarihsel Olaylarda Kaybolmuş Kanıtlar

Soru 1: Kaynak D’ye göre tarihte nedenler ve sonuçlar ayırt edilmeseydi ne olurdu?

Cevap: Tarih sadece olayların sıralanması olurdu. Olayların nedenleri ve sonuçları açıklanamaz, tarih bilimsel niteliğini kaybederdi.

Soru 2: Kaynak E’de bahsedilen suikast, I. Dünya Savaşı’nın başlamasının tek nedeni olabilir mi? Açıklayınız.

Cevap: Hayır, tek neden değildir. Suikast sadece savaşı tetikleyen bir olaydır. Asıl nedenler; sömürgecilik, milliyetçilik, bloklaşma ve silahlanma yarışıdır.

10. Sınıf Meb Tarih Sayfa 25 Cevapları

Soru 1: Tarihçilerin bir sorunun mutlak bir şekilde cevaplanamayacağı düşüncesinin nedenleri neler olabilir? Gerekçelerinizle açıklayınız.

Cevap: Tarihçilerin bir soruya kesin cevap verememelerinin nedeni, geçmişin tekrarlanamaması ve birebir gözlemlenememesidir. Olaylar bir kez yaşanır ve aynı şekilde yeniden gerçekleşmez. Ayrıca elde edilen kaynaklar eksik, taraflı veya sınırlı olabilir. Bu yüzden tarihçiler, geçmişi ancak yorumlayarak ve kanıtlara dayanarak ortaya koyabilir.

Soru 2: Kaynak G’deki dikili taş gibi tarihsel kalıntılardan yararlanılarak hangi tarihsel bilgilere ulaşılabilir?

Cevap: Kaynak G’deki dikili taş, dönemin inanç sistemi, sanat anlayışı, kültürel yapısı ve toplumsal yaşam tarzı hakkında bilgi verir. Ayrıca insanların düşünce dünyaları, sembol kullanımları ve sosyal örgütlenmeleri de bu tür buluntulardan anlaşılabilir.

Soru 3: Kaynak Ğ’ya göre Göbeklitepe gibi yeni kazı alanlarının ve buralardan elde edilen buluntuların tarih çalışmalarına katkıları nelerdir?

Cevap: Göbeklitepe gibi yeni kazılar, tarihin bilinen sınırlarını genişletir ve mevcut bilgilerin yeniden değerlendirilmesini sağlar. Neolitik Çağ’a dair farklılıklar, tarım öncesi yerleşimlerin varlığı, insanların inanç sistemlerinin daha eskiye dayandığı ortaya çıkar. Böylece tarihçiler, insanlık tarihini yeniden yorumlama imkânı bulur.

Tablo – Tarihsel Bilginin Özellikleri

10. Sınıf Meb Tarih Sayfa 27 Cevapları

Görev: Sayfa 25’te doldurulan tablo, sayfa 26–27’de verilen bilgi görseli ile karşılaştırılarak yanlışlar düzeltilir.

Tarihsel Bilginin Özellikleri Tablosu (Düzeltilmiş Hali)

10. Sınıf Meb Tarih Sayfa 28 Cevapları

Soru: Kaynak H’den yararlanarak geçmiş ve tarih kavramları arasındaki farkları örneklerle açıklayınız.

• Geçmiş: İnsanların yaşadığı tüm olayların tamamıdır. Örneğin; bir köyde yaşanan düğün, bir kişinin günlük hayatı ya da sıradan olaylar geçmişin konusudur. Ancak bu olayların hepsi tarih değildir.

• Tarih: Geçmişte yaşanan olaylardan belgelere dayanan, toplumu etkileyen ve anlamlı bulunan kısımları inceler. Örneğin; İstanbul’un Fethi, Malazgirt Savaşı, Fransız İhtilali gibi olaylar tarihin konusudur.

• Yani geçmiş, yaşanmış olan her şeydir; tarih ise bunların içinden seçilen, belgelere dayanan ve toplum için önemli görülen olayları kapsar.

10. Sınıf Meb Tarih Sayfa 29 Cevapları

Soru 1: Tarihin Avrupa merkezli olarak çağlara bölünmesi ne gibi etkilere neden olabilir? Arkadaşlarınızla tartışınız.

Cevap: Avrupa merkezli çağ ayrımı, dünyanın diğer bölgelerindeki gelişmeleri geri planda bırakabilir. Bu durum, farklı coğrafyaların tarihsel önemini küçümsemek ve olayları yalnızca Avrupa eksenli değerlendirmek sonucunu doğurur. Dolayısıyla bu sınıflandırma, tarihin evrensel niteliğini zedeleyebilir.

Soru 2: Küçük Buzul Çağı’nda yaşanan çetin bir kışın tasvir edildiği bu tablo, sizce o dönemi araştıran tarihçilere kaynaklık edebilir mi? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Cevap: Evet, edebilir. Çünkü tablo, dönemin iklim koşullarını, insanların yaşam biçimini ve günlük hayatını görsel olarak yansıtır. Ancak tablolar sanatsal öğeler içerdiğinden, tarihçiler bu kaynağı mutlaka diğer belgelerle karşılaştırarak kullanmalıdır.

10. Sınıf Meb Tarih Sayfa 30 Cevapları

Soru 1: “Tarihte olaylar ve olgular arasında neden-sonuç ilişkisi kurulmasaydı tarih disiplini sadece olayların kronolojik olarak sıralanmasından ibaret bir faaliyet olurdu.” görüşüne katılıyor musunuz? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Cevap: Evet, katılıyorum. Çünkü tarih sadece olayların sıralanması değildir. Olayların nedenleri ve sonuçları araştırılmadan tarih bilimsel değer kazanmaz. Neden-sonuç ilişkisi kurulmazsa tarih yalnızca geçmişin bir listesi olur.

Soru 2: Görsellerden yararlanarak tarihteki değişim ve sürekliliği yansıtan başka örnekler veriniz.

• Değişim: Ulaşım araçları (at arabası → tren → otomobil → uçak), iletişim araçları (mektup → telgraf → telefon → internet) sürekli değişmiştir.
• Süreklilik: İnsanların ulaşım, ticaret ve iletişim ihtiyacı tarih boyunca hiç değişmemiştir. Yöntemler farklı olsa da ihtiyaçlar aynı kalmıştır.

10. Sınıf Meb Tarih Sayfa 31 Cevapları

Etkinlik Soru: Öğrendiklerinizden yararlanarak tarih temel kavramlarının yer aldığı bir zihin haritası çiziniz. Hazırladığınız zihin haritasını sayfa 21’deki ile karşılaştırarak benzerlik ve farklılıkları söyleyiniz.

Zihin Haritası – TARİH

Merkez: TARİH

• Olay – Olgu: İstanbul’un Fethi (olay) – Sanayi Devrimi (olgu)
• Zaman: Takvim, kronoloji
• Mekân: Olayların geçtiği yer (ör. Anadolu, Avrupa)
• Neden – Sonuç: Sebepler ve sonuçlar (ör. Fransız İhtilali → milliyetçilik hareketleri)
• Kaynak: Yazılı belgeler, sözlü kaynaklar, arkeolojik buluntular
• Değişim – Süreklilik: Araçların değişmesi ama ulaşım ihtiyacının sürmesi
• Tarihçi: Olayları araştıran, yorumlayan ve bilimsel bilgiye dönüştüren kişi

Karşılaştırma (Sayfa 21 ile):

• Benzerlik: İki zihin haritasında da olay, olgu, zaman, mekân, neden-sonuç ve kaynak kavramları yer almaktadır.
• Farklılık: Bu haritada ayrıca değişim-süreklilik ve tarihçi kavramları eklenerek daha ayrıntılı bir yapı oluşturulmuştur.

Sonuç: Bu zihin haritası, tarihin temel kavramlarını daha kapsamlı biçimde gösterir. Hem geçmişin öğelerini hem de tarihin nasıl araştırıldığını yansıtır.