10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 28-33 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 28-33 Cevapları (MEB Yayınları)

Bu bölümde öğrenciler, koşukların dil ve anlatım özelliklerini, ahenk unsurlarını, bilim dallarıyla ilişkilerini ve metinlerdeki doğa tasvirlerini incelemektedir. Sayfa 28’de koşuğun anlatım özellikleri, 29’da isim ve sıfat tamlamaları, 30’da merhamet, sevgi, vatanseverlik ve özgürlük temalı şiirler, 31’de sav ve sagu örnekleri, 32’de Oğuz Kağan Destanı, 33’te ise Kuyucaklı Yusuf ve Keltepe Ormanlarında Bir Gün metinleri ele alınmıştır.

10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 28 Cevapları

1. Soru

a) Tabloyu inceleyiniz. Doğru olanları (✔) ile işaretleyiniz.

b) Koşuğun ezgi ve ahenginin, dil ve anlatım özelliklerine etkisi

Cevap: Koşukta kullanılan ezgi ve ahenk, şiiri daha akıcı ve etkili hale getirmiştir. Ses uyumları, tekrarlar ve ölçü unsurları, şiirin sade anlatımıyla birleşerek okuyucuda güçlü bir duygu etkisi bırakır.

2. Soru

a) Koşuğun dil ve anlatım özelliklerinden hareketle söyleyicinin üslubu hakkında görüşünüz

Cevap: Söyleyicinin üslubu yalın, içten ve doğrudan bir anlatıma dayanır. Sade Türkçe kullanımıyla herkesin anlayabileceği bir dil tercih edilmiştir.

b) Söyleyicinin bu üslup seçiminin sebepleri

Cevap: Söyleyici, göçebe hayatın doğal izlerini yansıtırken anlaşılır ve etkili bir üslup seçmiştir. Bu üslup sayesinde şiir, hem halkın belleğinde kolayca yer edinmiş hem de sözlü kültür aracılığıyla kuşaktan kuşağa aktarılmıştır.

10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 29 Cevapları

1. Soru - Koşuk ve Lisan şiirinden seçilen bölümlerden isim, sıfat, isim tamlaması ve sıfat tamlaması örnekleri yazınız.

• İsim: bulut, dağ, rüzgâr, kayık, fikir, söz, yol
• Sıfat: açık, mavi, yeni, ağır, temiz
• İsim Tamlaması: halkın sözü, Türkçesini almalı, kayıklar gibi
• Sıfat Tamlaması: yeni sözler, açık söz, mavi bulutlar, ağır kayalar

2. Soru - İsim ve sıfatların, tamlamalarla birlikte metnin diline ve anlatımına katkısı nedir?

Cevap: İsimler şiire somutluk ve doğrudanlık kazandırırken, sıfatlar bu isimleri niteleyerek anlamı güçlendirmiştir. Tamlamalar ise anlatıma ahenk, akıcılık ve zenginlik katmıştır. Böylece hem koşuk hem de Lisan şiiri, okuyucuda daha canlı bir hayal dünyası oluşturmuş ve anlatımı etkili hale getirmiştir.

10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 30 Cevapları

1. Grup – Merhamet Teması

Bir yetim ağlasa yürek titrer sessizce,
Merhamet büyürken gönül parlar içtençe.
İnsanın kalbinde şefkat vardır hep gizlice,
İyilikle yoğrulan dünya güzelleşirce.

2. Grup – Sevgi Teması

Derin bakışlarda ışıldayan tatlı sevgi,
Saf kalplerde yeşerir umut dolu engin sevgi.
Her duvarı aşar, yıkar kin dolu zinciri,
İnsanı insan eden en büyük güç sevgidir.

3. Grup – Vatanseverlik Teması

Kutsal vatan toprağı şehit kanı ile dolu,
Gökyüzünde dalgalanır al bayrağın yolu.
Gururla yürür asker, dimdik duran ordu,
Vatansever gönüller destan yazar sonu.

4. Grup – Özgürlük Teması

Toplumların hayali hür bir gelecek olur,
Karanlık zincirleri özgürlük parçalar, vurur.
Halkların türküsü göklerde yankı bulur,
Özgürlük nefesiyle her gönül umutla durur.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 31 Cevapları

Savlar ve Günümüz Türkçesiyle Değerleri

• “Esende ivek yok” → “Esenlikte acelecilik yok”
  Burada sabırlı olma ve acele etmeden düşünme değeri vurgulanmıştır.

• “Kuş torka men üçün inür” → “Kuş tuzağa yem için takılır”
  Tedbirli olma, kolay aldanmama öğüdü verilmiştir.

• “Üme kelse kut kelir” → “Konuk gelse uğur gelir”
  Misafire değer verme ve uğur getirdiğine inanma kültürünü yansıtır.

• “Erdem başı til” → “Erdemin başı dildir”
  Doğru söz söylemenin erdemin temel şartı olduğunu ifade eder.

• “Etli tırnak adrılmaz” → “Et ile tırnak ayrılmaz”
  Birlik ve dayanışma değerini öne çıkarır.

• “Kurug yağaç egilmez” → “Kuru ağaç eğilmez”
  Azim, kararlılık ve sağlam duruş öğüdünü taşır.

• “Tay atasa at tınur” → “Tay at olunca at dinlenir”
  Kuşaklar arası saygı ve yetişkinliğe ulaşmanın sorumluluğu anlatılır.

• “Keneşlig bilig üdürşür” → “Danışan akıl gelişir”
  İstişarenin önemi ve ortak akıl değeri vurgulanır.

Sagu ve Günümüz Türkçesiyle Değerleri

• “Yemeğini tattıran idi” → Cömertlik ve paylaşma değeri.
• “Boynunun tutup kanırtan idi” → Yiğitlik, güç ve cesaret değeri.
• “Ölüm bastı, devirdi” → Fanilik ve ölüm gerçeği.
• “Savaş ateşini söndüren idi” → Barış ve adalet anlayışı.
• “İşleri bitiren, danışan idi” → Bilgelik, akılcılık değeri.
• “Ağır işlere giren idi” → Çalışkanlık ve emek değeri.
• “Erlere hasret bıraktı” → Toplumsal birlik, kayıp ve özlem duygusu.

Genel Değerlendirme

Savlar daha çok öğütler ve ahlaki ilkeler üzerine kuruluyken, sagular ölüm, yiğitlik, bilgelik ve toplumsal dayanışma gibi temaları işler. Her iki tür de Türk kültüründe erdemli yaşamı, dürüstlüğü ve toplumsal bağlılığı gelecek nesillere aktarmaktadır.

10. Sınıf Edebiyat Sayfa 32 Cevapları

Oğuz Kağan Destanı’ndan Çıkarılan Değerler

Oğuz Kağan Destanı, yalnızca bir kahramanlık öyküsü değil, Türk toplumunun birlik, adalet, cesaret ve Tanrı inancı gibi temel değerlerini yansıtan bir metindir. Rüyalar, semboller ve anlatımlar üzerinden milletin ideal düzeni ve toplumsal yapısı aktarılmıştır.

Etkinlik Cevapları

1. Destanda öne çıkan değerler:

• Birlik ve dayanışma
• Adalet ve düzen kurma
• Cesaret ve kahramanlık
• Kut inancı (Tanrı’nın desteği)
• Vatan sevgisi ve sadakat

2. Toplumsal yaşama katkıları:
Bu değerler, toplumun birlikte hareket etmesini, güven içinde yaşamasını ve dış tehditlere karşı güçlü durmasını sağlar.

3. Günümüze yansımaları:

• Milli birlik ve beraberlik bayramlarda yaşatılır.
• Adalet, toplumsal güvenin temeli olarak devam eder.
• Vatan sevgisi, askerlik ve milli mücadele ruhuyla korunur.
• Manevi değerler kültürel kimliğin yaşatılmasına katkı sunar.

4. Birey ve toplum açısından anlamı:

• Birey için: İnanç, cesaret ve sadakat kimliğini güçlendirir.
• Toplum için: Düzen, huzur ve dayanışma toplumun varlığını sürdürmesini sağlar.

10. Sınıf Edebiyat Sayfa 33 Cevapları

Kuyucaklı Yusuf Metni

1.a) Tahlil ettiğiniz koşuk ile Kuyucaklı Yusuf adlı metinden alınan parçanın ilişkili olduğu bilim dalı/dalları nelerdir?
Cevap: Metin coğrafya ve doğa bilimleri ile bağlantılıdır. Çevredeki dereler, tepeler, ağaçlar ve doğal güzellikler ayrıntılı bir biçimde tasvir edilmiştir.

b) Bu bilim dalı/dalları metinlerde nasıl ele alınmıştır?
Cevap: Coğrafya, mekânın genel özelliklerini; doğa bilimleri ise ağaç ve bitkilerin yapısını aktarmada kullanılmıştır. Böylece okuyucuya gerçekçi bir mekân algısı kazandırılmıştır.

Keltepe Ormanlarında Bir Gün Metni

1.a) Tahlil ettiğiniz koşuk ile Keltepe Ormanlarında Bir Gün adlı metinden alınan parçanın ilişkili olduğu bilim dalı/dalları nelerdir?
Cevap: Bu metin botanik, coğrafya ve çevre bilimi ile ilgilidir. Orman yapısı, bitki türleri ve dağların doğal düzeni üzerinde durulmuştur.

b) Bu bilim dalı/dalları metinlerde nasıl ele alınmıştır?
Cevap: Botanik, bitki çeşitlerinin özelliklerini tanıtırken; coğrafya dağların ve ormanların konumunu aktarır. Çevre bilimi ise doğanın korunmasına dair çıkarımlar yapılmasını sağlar.