9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 112-113 Cevapları Meb Yayınları

9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 112

7. Etkinlik: Hareket Türleri

Amaç: Hareket türlerini sınıflandırabilme.

Süre: 20 dk.

Yönerge: Aşağıda verilen basamakları takip ederek etkinliği gerçekleştiriniz.

1. Soru: Öğretmeninizin rehberliğinde hareket türlerinin niteliklerini belirlemek amacıyla heterojen gruplar oluşturunuz.

Cevap: Heterojen gruplar oluşturulduktan sonra, gruplar çeşitli hareket türlerini belirlemek için günlük hayatta gözlemlenen olaylar üzerinde tartışmalıdır. Her grup, gözlemleri doğrultusunda hareketlerin özelliklerini belirlemeli ve bu özelliklere göre hareketleri sınıflandırmalıdır.

2. Soru: Günlük hayatta karşılaştığınız, film ve belgesellerde gördüğünüz hareket türlerini grubunuzla tartışarak belirleyiniz. Tartışmalar sırasında nezaket kurallarına uyunuz. Tüm grup üyelerinin önerilerini dikkate alınız. Tartışma sonrası grubunuzla karar verdiğiniz hareket türlerini ve bu hareket türlerinin özelliklerini aşağıdaki alana yazınız.

Cevap: Film ve belgesellerde karşılaştığımız bazı hareket türleri:

• Doğrusal hareket: Araba sürme veya trenlerin düz bir ray üzerinde ilerlemesi.
• Dönme hareketi: Rüzgar türbininin pervanelerinin hareketi veya dişli çarkların dönmesi.
• Titreşim hareketi: Metronomun düzenli ileri-geri salınımları.
• Atış hareketi: Bir ok veya topun eğik yörünge üzerindeki hareketi.
  Bu hareket türleri, gözlemlenen nesnenin izlediği yol veya hareket biçimi dikkate alınarak belirlenir.

3. Soru: Aşağıdaki görsellerin altında görsellerde gerçekleşen hareket olaylarıyla ilgili açıklamalar verilmiştir. Görselleri ve görsellerin açıklamalarını hareket türlerinin sınıflandırmasını yapmak amacıyla inceleyiniz.

Cevap: Aşağıdaki görsellere göre hareket türleri ve açıklamaları şunlardır:

a) Düz yolda hareket eden araç:

• Hareket Türü: Doğrusal hareket.
• Açıklama: Araç, düz bir yol boyunca sabit hızla ilerler.

b) Pervanesi dönerken elektrik enerjisi üreten rüzgar türbini:

• Hareket Türü: Dairesel hareket.
• Açıklama: Türbin pervaneleri sabit bir eksen etrafında döner.

c) Sabit bir ritim elde etmek için belli aralıklarla vuruş sesleri çıkaran metronom:

• Hareket Türü: Salınım hareketi.
• Açıklama: Metronomun hareketi ileri-geri düzenli salınımlar şeklindedir.

d) Esnek bir yayın ucuna asılan cismin aşağı-yukarı hareketi:

• Hareket Türü: Basit harmonik hareket.
• Açıklama: Yay üzerindeki cisim, esnekliğe bağlı olarak düzenli titreşim hareketi yapar.

e) Dişli çarkların hareketi:

• Hareket Türü: Dönme hareketi.
• Açıklama: Dişliler, sabit bir eksen etrafında sürekli dönerek hareket eder.

9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 113

4. Soru: Görsellerdeki hareketlerin niteliklerini a maddesinde örneklendirildiği gibi sırasıyla yazınız.

• a) Düz bir yolda hareket eden aracın üzerindeki tüm noktalar aynı yönde hareket eder. Aracın tekerlekleri ise sabitlenmiş bir nokta etrafında döner.
• b) Dönen rüzgâr türbini sabit eksen etrafında dönme hareketi yapar.
• c) Metronom titreşim hareketi yapar.
• ç) Ok ilerlerken öteleme hareketi yapar.
• d) Asılan cisim ve yay titreşim hareketi yapar.
• e) Çarklar dönme hareketi yapar.

5. Soru: Niteliklerini belirlediğiniz hareketleri benzer ve farklı yönlerini dikkate alarak sınıflandırınız.

• Doğrusal Hareket: Arabanın düz yolda ilerlemesi.
• Dönme Hareketi: Rüzgar türbininin pervanesinin dönmesi.
• Titreşim Hareketi: Metronomun sabit aralıklarla hareket etmesi.
• Basit Harmonik Hareket: Yayın yukarı ve aşağı hareketi.

6. Soru: Sınıflandırmanızı diğer gruplarla paylaşarak grupların sınıflandırmaları ile ilgili tartışınız.

Cevap: Sınıflandırmamızı diğer gruplarla paylaşarak, farklı bakış açıları ile hareket türlerinin özelliklerini tartışırız. Özellikle hareketin hangi yönlerinin benzerlik ve farklılık gösterdiği üzerinde durarak ortak bir sonuç çıkarmaya çalışırız.

7. Soru: Sınıflandırdığınız hareketleri türlerine göre isimlendiriniz. İsim önerilerinizi, bu ismi önerme gerekçenizi ve etkinlikte verilen örnekler dışında günlük hayatta karşılaştığınız bir örneği aşağıdaki tabloya yazınız. Tablonuzdaki açıklamaları kısa bir metne dönüştürerek bülten panosunda paylaşınız.

• Doğrusal Hareket: Trenlerin raylar üzerinde ilerlemesi.
• Dönme Hareketi: Tavan pervanesinin dönmesi.
• Titreşim Hareketi: Saat sarkacının hareketi.
• Basit Harmonik Hareket: Yayın yukarı ve aşağı hareketi.

8. Soru: Birden fazla hareket türünü aynı anda yapan cisimlere üç örnek veriniz. Örneklerinizi isim önerinizi kullanarak kısaca açıklayınız.

1. Araba (Doğrusal ve Dönme Hareketi): Bir araba, yol boyunca doğrusal hareket ederken tekerlekleri aynı anda dönme hareketi yapar.
2. Rüzgar Türbini (Dönme ve Salınım Hareketi): Rüzgar türbininin pervaneleri dönme hareketi yaparken, güçlü rüzgarlar altında hafif salınım hareketi yapabilir.
3. Yaylı Tren (Titreşim ve Doğrusal Hareket): Tren, raylar üzerinde doğrusal hareket ederken yay sistemleri yukarı-aşağı titreşim hareketi yapar.

9. Soru: Bir cismin yaptığı hareketin özellikleri hareketin temel kavramlarından hangisiyle belirlenebilir?

Cevap: Hareket türlerinin özellikleri referans noktası, yer değiştirme ve alınan yol gibi temel kavramlar kullanılarak belirlenebilir.

Değerlendirme

Soru: Dağ bisikleti kullanan Kemal, ormanlık alanda pedal çevirerek ilerlerken bisikletin amortisörleri sayesinde daha az sallanıyor ve konforlu bir şekilde seyahat ediyor. Kemal, seyahati esnasında titreşim konumunda olan telefonuna gelen bildirimi hissedip duruyor ve bildirimi okuduktan sonra mola yerine doğru hareket ediyor. Kemal’in seyahati boyunca gerçekleşen hareket türlerini yazınız.

• Doğrusal Hareket: Kemal’in bisikletiyle ormanlık yolda ilerlemesi.
• Dönme Hareketi: Bisikletin tekerleklerinin hareketi.
• Titreşim Hareketi: Bisiklet amortisörlerinin ve telefonun titreşimleri.