10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 85-88 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 85-86 Cevapları – MEB Yayınları

Etkinlik: Motorların Çalışma Prensibi

Soru 1: Pistonlu ve gaz türbinli motorların çalışması sırasında gazların hangi özelliklerinde değişimler meydana gelir?

Cevap: Motor çalışırken gazların basıncı (P), hacmi (V), sıcaklığı (T) ve madde miktarı (n) değişir.
Kompresör kısmında gaz sıkıştırılır (P↑, V↓), yanma odasında sıcaklık artar (T↑) ve basınç yüksek kalır. Egzoz çıkışında basınç düşer (P↓) ve gazlar genleşir.

Örnek araştırma soruları:

• Hacim azaldığında basınç nasıl değişir?
• Sıcaklık arttığında sabit hacimde basınç ne olur?
• Gaz miktarı artarsa sabit basınçta hacim nasıl etkilenir?
• Kompresör oranı yükselirse motor gücü nasıl değişir?

Soru 2: Gaz basıncını katı ve sıvıların basıncıyla nasıl ilişkilendirebiliriz?

Cevap: Basınç her durumda yüzeye uygulanan kuvvetle ilgilidir.
Katılarda ağırlık, sıvılarda yoğunluk ve derinlik, gazlarda ise taneciklerin kabın duvarlarına çarpması basıncı oluşturur.
Gazlar sıkıştırılabildiği için basınçları kolay değişir; sıvı ve katılarda bu değişim çok azdır.

Soru 3: Basınç, hacim, sıcaklık ve madde miktarı değişkenleri arasındaki ilişkiye dayanan dört hipotez oluşturunuz.

1. Boyle Yasası: Sıcaklık ve mol sayısı sabitken hacim azalırsa basınç artar.
2. Charles Yasası: Basınç ve mol sayısı sabitken sıcaklık artarsa hacim artar.
3. Gay-Lussac Yasası: Hacim ve mol sayısı sabitken sıcaklık artarsa basınç artar.
4. Avogadro Yasası: Basınç ve sıcaklık sabitken mol sayısı artarsa hacim artar.

Soru 4: Her hipotez için değişkenleri belirleyiniz.

Soru 5: Karekod bağlantısında hangi bilgiler yer almaktadır?

Cevap: Bağlantıda Boyle, Charles, Gay-Lussac ve Avogadro kanunları ayrıntılı biçimde açıklanmaktadır.

Soru 6: Hipotezinizi test etmek için nasıl bir plan oluşturursunuz?

• Önce bağımsız değişken seçilir.
• Diğer değişkenler sabit tutulur.
• Değişken adım adım değiştirilir ve bağımlı değişkenin tepkisi gözlenir.
• Sonuçlar tabloya kaydedilerek yorumlanır.

Soru 7: Simülasyonda gözlemlenen değişim nedir?

• Hacim azaldıkça basınç artar.
• Sıcaklık arttıkça hacim genişler.
• Sıcaklık yükseldikçe basınç da artar.
• Mol sayısı arttığında hacim büyür.

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları – MEB Yayınları Sayfa 87

Konu: Gaz Yasaları ve Kinetik Moleküler Teori

Soru 8: Kaydettiğiniz verilerden yola çıkarak basınç-hacim, sıcaklık-hacim, sıcaklık-basınç ve madde miktarı-hacim grafiklerini aşağıda verilen alana çiziniz.

• Basınç – Hacim (P–V): Ters orantılıdır. Hacim azaldıkça basınç artar. Grafik bir hiperbol şeklindedir.
• Sıcaklık – Hacim (T–V): Doğru orantılıdır. Sıcaklık arttıkça hacim de artar. Grafik doğrusal bir doğru şeklindedir.
• Sıcaklık – Basınç (T–P): Doğru orantılıdır. Sıcaklık arttıkça basınç da artar. Grafik doğrusal bir doğru şeklindedir.
• Madde Miktarı – Hacim (n–V): Doğru orantılıdır. Madde miktarı arttıkça hacim artar. Grafik doğrusal bir doğru şeklindedir.

Soru 9: Elde ettiğiniz grafiklerden yararlanarak değişkenler arasında matematiksel bir model oluşturunuz.

Cevap: Grafiklerden elde edilen genel matematiksel model İdeal Gaz Yasasıdır:
P × V = n × R × T
Bu denklem, basınç (P), hacim (V), sıcaklık (T) ve madde miktarı (n) arasındaki ilişkiyi açıklar.

Soru 10:

Elde ettiğiniz matematiksel modeli ve grafiği aşağıda verilen gaz yasaları ile karşılaştırınız.

• Boyle Yasası: Sıcaklık ve mol sayısı sabitken basınç ile hacim ters orantılıdır.
• Charles Yasası: Basınç ve mol sayısı sabitken hacim ile sıcaklık doğru orantılıdır.
• Gay-Lussac Yasası: Hacim ve mol sayısı sabitken basınç ile sıcaklık doğru orantılıdır.
• Avogadro Yasası: Basınç ve sıcaklık sabitken hacim ile madde miktarı doğru orantılıdır.

Bu grafikler ve matematiksel model, gaz yasalarıyla tam uyumludur.

Değerlendirme 1:

Gaz moleküllerinin hareketini inceleyerek gaz tanecikleri arasındaki etkileşimleri açıklayan teoriye kinetik moleküler teori denir. Tanecik modelleri çizerek gaz yasalarını kinetik moleküler teori ile açıklayınız.

• Boyle Yasası (P–V): Hacim azalınca tanecikler duvarlara daha sık çarpar, basınç artar. (Model: Küçük hacimde daha sık çarpışan tanecikler.)
• Charles Yasası (V–T): Sıcaklık arttıkça taneciklerin hızı artar, gazın hacmi genişler. (Model: Daha hızlı hareket eden tanecikler.)
• Gay-Lussac Yasası (P–T): Hacim sabitken sıcaklık arttığında taneciklerin çarpma hızı artar, basınç yükselir. (Model: Sabit hacimde hızlı çarpışmalar.)
• Avogadro Yasası (V–n): Mol sayısı arttıkça tanecik sayısı artar, aynı koşullarda hacim de büyür. (Model: Fazla sayıda taneciğin daha geniş alana yayılması.)

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 88 Cevapları – MEB Yayınları

Konu: Gaz Yasaları ve Tanecik Modelleri

Soru 2: Boyle, Charles, Gay-Lussac ve Avogadro yasalarını sabit hacimli veya sabit basınçlı kaplar üzerinde tanecik modelini çizerek açıklayınız.

• Boyle Yasası (P–V): Sıcaklık sabitken, hacim azaldığında tanecikler birbirine ve kabın çeperlerine daha sık çarpar. Bu nedenle basınç artar. (Piston aşağıya indikçe gaz tanecikleri sıkışır.)
• Charles Yasası (V–T): Basınç sabit tutulduğunda, sıcaklık yükselirse taneciklerin hızı artar. Hızlı hareket eden tanecikler pistonun yukarı çıkmasına neden olur ve hacim artar.
• Gay-Lussac Yasası (P–T): Hacim sabit tutulduğunda, sıcaklık arttığında tanecikler daha enerjik hale gelir. Çarpışmaların şiddeti artar ve bu da basıncın yükselmesine yol açar.
• Avogadro Yasası (V–n): Sıcaklık ve basınç sabitken, tanecik sayısı (mol) arttığında tanecikler daha fazla yer kaplar. Bu durumda hacim artar ve piston yukarı hareket eder.