10. Sınıf Hadis Ders Kitabı Sayfa 36-42 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Hadis Ders Kitabı 1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları – Cevap Anahtarı

10. Sınıf Hadis Ders Kitabı Sayfa 36 – Sorular ve Cevaplar

1. Soru: Aşağıdaki hadis-i şerif metnini okuyarak cevaplayınız.

“Sizi bıraktığım konularda siz de beni kendi halime bırakınız. Sizden öncekilerin helak olmasının sebebi, (gereksiz) sorular sormaları ve peygamberlerine muhalefet etmeleridir. Size bir şeyi yasakladığımda ondan mutlaka kaçınınız, bir şeyi emrettiğimde ise gücünüzün yettiği oranda onu yerine getiriniz.”
(Buhârî, “İ‘tisâm”, 2)

Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangilerine ulaşılabilir? İşaretleyiniz.

I. Hz. Peygamber’in emrettiklerini güç yetirdiği oranda yerine getirmek gerekir.
II. Bir konu hakkında sürekli soru sormak doğru bir davranıştır.
III. Hz. Peygamber’in tebliği tüm insanları bağlayıcı nitelik taşır.
IV. Önceki ümmetlerde gereksiz soruların sıkıntı hâline dönüşmesi anlatılmaktadır.
V. Dini emirleri yerine getirmek istemeyenler kıyamet azabından kurtulacaktır.

Cevap: ✔ I, III, IV

2. Soru: Aşağıdaki kutucuklarda hadis ilmiyle ilgili bazı ifadeler verilmiştir. 2–5. soruları kutucuklardaki harfleri kullanarak cevaplayınız.

Hangi ifadeler hadis ilminin temel kavramlarındandır?

Kutucuklar:
a) Fiilî hadis
b) Hadis
c) Hilye
ç) İsnat
d) Kavlî hadis
e) Metin
f) Ravi
g) Rivayet
ğ) Senet
h) Sünnet
ı) Şemâil
i) Takrirî hadis

Cevap:
✔ b – Hadis
✔ ç – İsnat
✔ e – Metin
✔ f – Ravi
✔ g – Rivayet
✔ ğ – Senet
✔ h – Sünnet

3. Soru: Hangileri hadis çeşitleri arasında yer alır?

Kutucuklar:
a) Fiilî hadis
d) Kavlî hadis
i) Takrirî hadis

Cevap: ✔ a, d, i

4. Soru : Hangisi Hz. Peygamber’in fiziki ve ahlaki özelliklerini konu alan hadis türünün ismidir?

Kutucuk: ı) Şemâil
Cevap: ✔ ı – Şemâil

5. Soru : Hangisi hadisi nakleden kişiyi ifade eder?

Kutucuk: f) Ravi
Cevap: ✔ f – Ravi

10. Sınıf Hadis Ders Kitabı Sayfa 37 – Sorular ve Cevaplar

6. Soru Sümeyye, sosyal medyada hadisleşmiş gibi yayılan ama aslında hadis olmayan bir sözü beğenip kendi sayfasında hadis etiketiyle paylaşmıştır.
Bu bilgiye göre hadis paylaşımında nelere dikkat edilmelidir?

Cevap: Hadis paylaşımlarında öncelikle sözün gerçekten Hz. Peygamber’e (s.a.v.) ait olup olmadığı araştırılmalıdır. Kaynağı belli olmayan veya hadis kitaplarında geçmeyen sözler “hadis” diye paylaşılmamalıdır. Bilgi kirliliği oluşturmamak için paylaşmadan önce güvenilir kaynaklara bakılmalı, sosyal medyada dolaşan yanlış rivayetlere itibar edilmemelidir.

7. Soru Bu metinde sünnetin ortaya koyduğu evrensel ilkelerden hangisi vurgulanmıştır? Bu ilkeyi açıklayınız.

Cevap: Bu metinde vurgulanan temel ilke adalet ilkesidir.
Hz. Peygamber (s.a.v.), zengin-fakir ayrımı yapmadan herkesin aynı hükümlere tabi olduğunu belirtmiş, suç işleyenin kimliğine bakılmaksızın cezanın uygulanması gerektiğini söylemiştir. Bu durum, İslam’ın adalet anlayışının evrenselliğini ve herkes için eşit olduğunu gösterir.

8. Soru Sünnetle ilgili çıkarılabilecek ilkeyi yazınız.

Cevap: Sünnet, Kur’an’ın kapalı kalan hükümlerini açıklayıcıdır.
Namazın rekâtları, zekâtın miktarı gibi konular Kur’an’da ayrıntılı değildir; bu bilgiler sünnetle tamamlanmıştır.

9. Soru Sahabinin sünnet ile ilgili bu tutumunun sebebi nedir? Açıklayınız.

Cevap: Sahabinin bu tutumunun temel sebebi, Kur’an’da açıkça belirtilmeyen dini hükümlerin sünnetle açıklanması gerektiğini bilmesidir.
Sahabe, ibadetlerin nasıl uygulanacağını Hz. Peygamber’in (s.a.v.) öğretip yaşatarak gösterdiğini bildikleri için, sadece ayete bakmakla yetinmeyip sünneti esas almışlardır. Bu nedenle Kur’an’daki hükümlerin detaylarını sünnetten öğrenmeyi gerekli görmüşlerdir.

10. Sınıf Hadis Ders Kitabı Sayfa 38 – Sorular ve Cevaplar

10. Soru

Hadis: “Benim ve benden önceki peygamberlerin durumu bir ev inşa eden kimseye benzer. O kimse evi güzelleştirip mükemmel hâle getirmiş fakat bir köşede sadece bir kerpiçlik yer boş kalmıştır. İnsanlar bu evi dolaşırlar, ona hayran olurlar ve şöyle derler: ‘Keşke şu kerpiç de yerine konulmuş olsaydı!’ İşte ben o kerpicim. Ben peygamberlerin sonuncusuyum.”
(Buhârî, “Menâkıb”, 18)

Soru: Bu hadisi Hz. Peygamber’e duyulan ihtiyaç açısından yorumlayınız.

Cevap: Bu hadis, insanlığın Hz. Peygamber’e (s.a.v.) tamamlayıcı bir rehber olarak ihtiyaç duyduğunu gösterir. Ondan önceki peygamberlerin getirdiği mesajlar bütünüyle güzel olsa da son şekli ancak Hz. Peygamber ile tamamlanmıştır. Bu nedenle onun sünneti, ilahi mesajın eksiksiz anlaşılması ve uygulanması için gereklidir.

11. Soru

Rivayet (kısaltılmış): Hendek Savaşı’nda sahâbîler Resûlullah’a bağlılıklarını coşkulu dizelerle dile getirmiş, Hz. Peygamber de onların sadakatini övmüştür.
(Buhârî, “Megazî”, 30)

Soru: Bu rivayeti Hz. Peygamber’e her koşulda bağlı olmanın sağladığı kazanç açısından yorumlayınız.

Cevap: Bu rivayet, zor zamanlarda bile Hz. Peygamber’e bağlı kalanların hem moral hem de manevi güç kazandığını gösterir. Müminlerin birlik ve sadakati onları güçlü kılar, Allah’ın yardımıyla zorlukların üstesinden gelmelerini sağlar. Bu bağlılık hem dünyada hem ahirette büyük bir kazanç ve güvence oluşturur.

Ayet: “…Adaletli olun. Bu, takvaya daha uygundur…” (Mâide suresi 8)
Hadis: Hz. Peygamber bir gün pazarda nemli buğdayı kuru göstererek satan birini uyararak “Müslümanlar arasında aldatma olmaz.” buyurmuştur.
(Dârimî, “Büyû’”, 10)

12 Soru: Bu ayet ve hadisten hareketle İslam’ın anlaşılmasında Kur’an ve sünnetin rolünü açıklayınız.

Cevap: Bu iki örnek, İslam’ın doğru anlaşılması için Kur’an ve sünnetin birlikte değerlendirilmesi gerektiğini gösterir. Kur’an adalet ilkesini ortaya koyarken, sünnet bu ilkenin günlük hayatta nasıl uygulanacağını açıklar. Böylece Kur’an’ın genel hükümleri sünnetle somutlaşır, müminler için yaşanabilir hâle gelir.

10. Sınıf Hadis Ders Kitabı Sayfa 39 – Sorular ve Cevaplar

13. Soru: Hz. Peygamber’i tanımak ile dinin doğru bir şekilde yaşanması arasında nasıl bir ilişki vardır?

• Allah (cc), Resulü’ne itaat edilmesini niçin emretmiştir?
• Hz. Muhammed’e (sav) ait olan veya olmayan sözleri belirlemek neden önemlidir?
Bu sorulara cevap arayan bir öğrenci aşağıdakilerden hangisini araştırıyor olabilir?

A) Hadis ilminin temel kavramları
B) Hadis ve sünnet arasındaki ilişki
C) Hadisin konusu ve önemi
D) Hadis ilmiyle ilişkili ilimler
E) Sünnetin evrensel oluşu

Cevap: C) Hadisin konusu ve önemi

Açıklama: Sorular, doğrudan hadislerin neden gerekli olduğunu, sünnetin niçin bağlayıcı olduğunu ve sahih sözleri ayırt etmenin önemini sorguluyor. Bu da hadisin konusu ve öneminin araştırılacağını gösterir.

14. Soru: “Ey insanlar! Bilesiniz ki Rabbiniz bir, atanız da birdir. Arap’ın Arap olmayana, Arap olmayanın da Arap’a; beyazın siyaha, siyahın da beyaza hiçbir üstünlüğü yoktur. Fazilet takvadadır…”

Bu hadiste sünnetin hangi yönü vurgulanmıştır?

A) Bağlayıcılık B) Evrensellik C) Hidayete erdirme
D) Korunmuşluk E) Vahyi açıklama

Cevap: B) Evrensellik

Açıklama: Metin, ırk, renk, soy farkı gözetmeden tüm insanlara hitap eden evrensel bir ilkeyi vurgular. Bu nedenle doğru cevap evrenselliktir.

15. Soru: Ebu Said Hudri’den (ra) nakledildiğine göre Resulullah şöyle buyurmuştur:

“Ey Ebu Said! Kim Rab olarak Allah’tan, din olarak İslam’dan ve peygamber olarak Muhammed’den razı olursa ona cennet vacip olur.”
Bu hadiste numaralandırılmış bölümlerin ismi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

I → “Ebu Said Hudri’den nakledildiğine göre…”
II → “Kim Rab olarak Allah’tan… ona cennet vacip olur.”

A) İsnat – Metin B) İsnat – Rivayet C) Ravi – Metin
D) Ravi – Rivayet E) Sünnet – Ravi

Cevap: C) Ravi – Metin

Açıklama:
• I. bölüm hadisi aktaran sahâbiyi ifade eder → Ravi
• II. bölüm Hz. Peygamber’in sözünün asıl kısmıdır → Metin

10. Sınıf Hadis Ders Kitabı Sayfa 40 – Sorular ve Cevaplar

16. Soru : “Kalbini yalnızca imana tahsis eden; kalbini selim, dilini doğru, nefsini doyurmuş, ahlakını düzgün kılan ve kulaklarını hak yolunda haberdar, gözlerini kalp zinde beçkili kılan kişi kurtuluşa ermiştir. Kalbini (ilahi güzelliklerin dolduğu bir kap hâline getirip) güzelleştiren kurtuluşa ermiştir.”

Bu hadisi kendine rehber edinen bir kişinin;
I. Duyduğu her haberi aktarma
II. Yalan söylemekten kaçınma
III. Güzel iş ve davranışlara yönelme
davranışlarından hangilerini yapması beklenir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

Cevap: E) II ve III

Açıklama: Hadis, doğru kalp, doğru dil ve güzel davranışlara yönelmeyi öğütler. Yalan söylememek ve güzel davranışlar sergilemek buna uygundur; duyduğu her haberi aktarmak ise doğru değildir.

17. Soru : Metinde anlatılanlara göre metin şu cümle ile tamamlanmalıdır:
“Dolayısıyla ….”

A) İnsan özel yaratılışlı fakat kusurları olan bir varlıktır.
B) Peygamberler insanlara karşı sadece tebliğ göreviyle sorumludur.
C) İnsanlar, peygamberlerin örnekliğine ihtiyaç duyarlar.
D) Peygamberlerin emir ve yasaklarını tebliğ etmeleri emredilmiştir.
E) Peygamberler, insanların örnek alabileceği en doğru rehberlerdir.

Cevap: C) İnsanlar, peygamberlerin örnekliğine ihtiyaç duyarlar.

Açıklama: Metin, insanların zaafları olduğunu ve peygamberlerin Allah tarafından en güzel örnek olarak gönderildiğini anlatır. Bu yüzden doğru sonuç, insanların peygamber örnekliğine olan ihtiyacını vurgular.

18. Soru : Aşağıdakilerden hangisi sünnetin evrensel yönünü ifade eden bir durum değildir?

A) Renk ve biçim olarak giyim kuşamın aynı olması
B) İnsanların birbirine dürüst davranması
C) Çocukların sorumluluktan muaf tutulmaması
D) İnsanların her türlü konuda yardımlaşması
E) Toplumda adaletle hükmedilmesi

Cevap: A) Renk ve biçim olarak giyim kuşamın aynı olması

Açıklama: Evrensellik, zaman ve mekân fark etmeksizin uygulanabilen ilkelerdir. Giyim kuşamın şekli tüm toplumlarda aynı olamayacağı için evrensel değildir.

19. Soru : Aşağıdaki açıklamalardan hangisi parantez içinde verilen kavramla uyuşmamaktadır?

A) Allah Resulü’nün vahyi olduğu gibi insanlara bildirmesi (Tebliğ)
B) Resulullah’ın ilahi emir ve yasakları insanlara açıklaması (Tebyin)
C) Allah Resulü’nün Kur’an’ı Kerim hükümlerini pekiştirmesi (Tekit)
D) Hz. Peygamber’in davranışlarıyla insanlık için en güzel örnek olması (Temsil)
E) Hz. Peygamber’in dinî emir ve yasakları destekleyip pekiştirmesi (Teşri)

Cevap: E) Hz. Peygamber’in dinî emir ve yasakları destekleyip pekiştirmesi (Teşri)

Açıklama: Teşrî kavramı, dinî hüküm koyma yetkisi anlamındadır. “Destekleme ve pekiştirme” ifadesi teşrîyi doğru yansıtmaz; bu nedenle uyuşmamaktadır.

10. Sınıf Hadis Ders Kitabı Sayfa 41 – Sorular ve Cevaplar

20. Bu metinde asıl anlatılmak istenen nedir?

Cevap: C) Sünnetin dindeki yeri
Metinde sünnetin dindeki yeri anlatılmaktadır. Sünnet olmadan namaz, zekât ve diğer ibadetlerin nasıl yapılacağı anlaşılamayacağı vurgulanır.

21. Bu metinden hareketle sünnetin konumu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

Cevap: Doğru seçenek: E – Sünnet, ibadetlerin detaylarını açıklar.
Metinde namaz rekât sayıları, zekât miktarları gibi konuların Kur’an’da ayrıntılı verilmediği, bunların sünnetle öğrenildiği anlatılmıştır.

22. Bu hadis-i şerifin ana konusu aşağıdakilerden hangisidir?

Cevap: Doğru seçenek: C – Sünnete bağlılık.
Metinde “Kim bana itaat ederse cennete girer, kim yüz çevirirse cehennemlik olur.” buyurularak Hz. Peygamber’e (s.a.v.) itaatin gerekliliği vurgulanmaktadır.

10. Sınıf Hadis Ders Kitabı Sayfa 42 – Sorular ve Cevaplar

23. Soru: Aşağıdaki hadis parçaları verilmiştir:

I. Müslim bin Haccac dedi ki bize Ebu Bekir bin Ebî Şeybe rivayet etti… (hadisin raviler zinciri)

II. “İman edip de imanlarına zulüm karıştırmayanlar yok mu?”… (ayet nüzulü ve açıklama)

III. Bunun üzerine Resulullah şöyle buyurdu: “Bu sizin zannettiğiniz gibi bir zulüm değildir…” (hadisin metni)

Bu hadisin senet ve metin kısımlarının bulunduğu paragraflar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yalnız I – II ve III
B) Yalnız II – II ve III
C) Yalnız II – I ve II
D) I ve II – Yalnız III
E) I ve III – Yalnız II

Cevap: A

✔ Senet: Sadece I. paragraf
✔ Metin: II ve III. paragraflar

24. Soru: Aşağıdaki hadislerden hangileri fiilî hadis örneğidir?

I. “Kolaylaştırın, zorlaştırmayın…”
II. “Bizi yediren, içiren…”
III. Allah Resulü dua ederdi: “Allah’ım! Bana mağfiret eyle…”
IV. “İlim talep etmek her Müslümana farzdır.”

Fiilî hadis, peygamberimizin yaptığı bir davranışı anlatır.

✔ Dua etmek fiil olduğundan III. hadis fiilîdir.
✔ Yine dua etmesiyle ilgili II. hadis de fiilidir.

Cevap: D (II ve III)