10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 93-94 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları – Sayfa 93-94

Sayfa 93 – Söz Varlığımız

Soru: Gazelde geçen bazı kelime ve kelime grupları ile bunların anlamlarını eşleştiriniz.

• a) şerer → Kıvılcım, ateş parçacıkları.
• b) kandîl-i sipihr → Gökyüzünün kandili, yani ay.
• c) zülf → Saç, genellikle sevgilinin saçı.
• ç) ber-dâr olmak → Asılmak, darağacına çıkarılmak.
• d) zevk u şevk → Neşe, sevinç, mutluluk.
• e) şâm → Akşam vakti.
• f) harâb olmak → Perişan hâle gelmek, yıkılmak.
• g) cân ü ser → Can ve baş, yani bütün varlık.
• ğ) kebûter → Güvercin.
• h) raks itmek → Oynamak, dans etmek.
• ı) koçmak → Sarılmak, kucaklamak, bağrına basmak.
• i) sîm-ber → Gümüş tenli, beyaz tenli.
• j) leyl ü nehâr → Gece ve gündüz.
• k) güzer → Geçit, yol, geçilen yer.
• l) nazar eylemek → Bakmak, dikkatle görmek.
• m) mutrib → Çalgıcı, şarkıcı, musikî icracısı.
• n) şeh → Padişah, hükümdar.
• o) şi‘r-i ter → Yeni şiir, taze şiir.

Not: Bu kavramlar Divan şiirinin söz dünyasını anlamak için çok önemlidir. Onları bilmek, gazelin ahengini ve anlam derinliğini çözmemizi kolaylaştırır.

Sayfa 94 – Sıra Sizde

1. Soru: Yüzyıllar içinde dilde meydana gelen değişimin sebepleri nelerdir?

Cevap : Dil, bir milletin aynasıdır. Toplum değiştikçe, dil de bu değişimden payını alır.

• Kültürel değişimler: Türklerin İslamiyet’i kabul etmesiyle Arapça ve Farsça etkisi artmıştır.
• Coğrafya değişimleri: Anadolu’ya göç edilince yeni kültürlerle tanışılmış, farklı kelimeler dile katılmıştır.
• Siyasi faktörler: Osmanlı döneminde devletin büyüklüğü ve saray kültürü, dili sanatlı ve süslü bir hâle getirmiştir.
• Toplumsal hayat: Halk sade Türkçe konuşmaya devam ederken, edebiyat dili daha ağır ve sanatlı olmuştur.

Kısacası, dil; inanç, kültür, coğrafya ve tarihî olaylarla birlikte sürekli yenilenmiş ve dönüşmüştür.

2. Soru: Necati’nin yaşadığı dönemin dil anlayışıyla ilgili çıkarımlarınız nelerdir?

Cevap (Edebi Anlatım): Necati, Divan edebiyatının güçlü temsilcilerindendir. Onun döneminde:

• Dil, Arapça ve Farsça kelimelerle zenginleşmiş, fakat halktan uzaklaşmıştır.
• Şairler sanatlı söyleyişi tercih etmiş, kelimeler süslenmiş ve ahenkli hâle getirilmiştir.
• Necati’nin şiirleri, sanat kaygısı güden ağır bir dilin örnekleridir.

Bu çıkarımlar bize gösterir ki Necati’nin yaşadığı çağda şiir dili, halktan çok seçkin zümreye hitap eden, sanat ve gösterişi öne çıkaran bir yapı kazanmıştır.

Genel Özet

• Sayfa 93’te: Gazelin söz varlığı öğrenildi, kelime anlamları eşleştirildi.
• Sayfa 94’te: Dildeki değişimin sebepleri ve Necati’nin dönemine dair dil anlayışı yorumlandı.