Türküz, Türkçe Konuşuruz Metni Cevapları (6. Sınıf Türkçe)

Türküz, Türkçe Konuşuruz Metni Cevapları

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 42 Cevapları

HAYDİ, BAŞLAYALIM

Türkçe benim evimdir. - Türk dili manim evimdir. - Türk tili menin üyüm.

Soru: Yukarıdaki cümleler hakkında hangileri söylenebilir? İşaretleyiniz.

(✔) Aynı anlama sahip cümlelerdir.
() Her cümle eşit sayıda kelimeden oluşmaktadır.
(✔) “Men” kelimesi “ben” anlamına gelmektedir.

Soru: Dünya dili Türkçe ifadesinden ne anlıyorsunuz? Söyleyiniz.

Cevap: Dünya dili Türkçe, köklü geçmişiyle farklı coğrafyalarda milyonlarca insanı birleştiren, iletişimi kolaylaştıran ve uluslar arasında köprü kuran güçlü bir dil demektir.

Soru: Aşağıdaki ifadeler, kutu içinde verilen sayılarla tamamlanacak olsa hangi ifadeye hangi sayı yazılabilirdi? Tahminlerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Türkçemiz yaklaşık 12 milyon kilometrekarelik bir coğrafyada konuşulmaktadır.
Dilimiz 220 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmaktadır.
Türkçemizde 600 bini aşkın söz varlığı bulunmaktadır.

Öğretmeninizin örnek okumasını dikkatle dinleyiniz. Ardından şiire hâkim olan duyguya uygun bir vurgu ve tonlama belirleyerek siz de şiiri sesli okuyunuz.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları (1. ve 2. Kitap)

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 44 Cevapları

1. ANLAYALIM

Soru: a) Aşağıda verilen iki metin arasındaki farkları düşününüz. Hangi metin, anlatılmak isteneni daha etkili ve akılda kalıcı biçimde anlatmıştır? Sebebini açıklayınız.

Türkçem, Dertli’nin sazında ve her sözde parlar. Yunus Emre’nin izinde Türk’üz, Türkçe konuşuruz.

Türkçem Dertli’nin sazında,
Parlar her ata sözünde.
Yunus Emre’nin izinde,
Türküz Türkçe konuşuruz.

Cevap: İkinci metin daha etkili ve akılda kalıcıdır. Çünkü şiir biçiminde yazıldığı için ritim, uyak ve ahenk taşır. Birinci metin düz yazı olduğu için duyguyu aynı güçte veremez.

Soru: b) Hatırlayalım” bölümünden hareketle aşağıdaki ifadeyi tamamlayınız.

Hatırlayalım

Şiirin her bir satırına dize denir. Dört dizelik bölümlerden oluşmuş şiir veya şiir bölümüne dörtlük denir.

Cevap: Okuduğumuz şiirde 32 dize ve 8 dörtlük vardır.

Soru: c) Şiirde ahengi sağlayan kelime/kelime gruplarının altını etkinliğin “a” maddesindeki gibi şiir üzerinde çiziniz. Şiirin her dörtlüğünde tekrar eden dize hangisidir? Söyleyiniz.

Cevap: Her dörtlükte yinelenen “Türküz, Türkçe konuşuruz.” dizesi ahengi sağlamaktadır.

Soru: ç) Bu ahenk unsurları şiirin okunuşuna nasıl etki etmektedir? Söyleyiniz.

Cevap: Şiir daha akıcı, coşkulu ve ezberlenmesi kolay hâle gelir. Dinleyene birlik ve heyecan duygusu verir.

2. ANLAYALIM

Soru: a) Aşağıdaki özelliklerin okuduğunuz şiirin hangi dörtlüklerine ait olduğunu belirleyip örnekteki gibi işaretleyiniz.

Soru: b) Seçtiğiniz iki dörtlüğü benzer ve farklı yönleri bakımından sözlü olarak karşılaştırınız.

Cevap:

• 1. dörtlük ile 7. dörtlük benzerdir çünkü ikisi de aynı dizelerle bitmektedir.
• Fark olarak 1. dörtlükte Türkçe ana dil ve sevgili olarak tanımlanırken, 7. dörtlükte Kırşehir ve Âşık Paşa gibi özel isimler yer alır.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 45 Cevapları

3. ANLAYALIM

Soru: a) Yandaki karekodu okutarak “Yapay Kelimeler Dilimizi Tahrip Ediyor” başlıklı haber içeriğini dinleyiniz.

Cevap: Haberde, Türkçede son yıllarda artan yabancı ve uydurma kelimelerin dilimizi tehdit ettiği, gençler arasında iletişimi zorlaştırdığı ve dilin öz yapısını bozduğu anlatılmıştır.

Soru: b) Aşağıya haber metninde sözü edilen “yapay kelimeler”e ait üç özellik yazınız.

• Türkçe karşılığı olmasına rağmen yabancı biçimiyle kullanılmaktadır.
• Sosyal medya ve internet aracılığıyla hızla yayılmaktadır.
• Dilde bozulmalara ve kuşaklar arasında anlaşmazlıklara yol açmaktadır.

Soru: c) Günlük yaşamınızda hangi yapay kelimeleri ne sıklıkla kullandığınızı düşününüz. Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla sözlü olarak paylaşınız.

Cevap: Günlük hayatta bazen “like” yerine “beğeni”, “trend” yerine “gündem”, “stalk” yerine “takip etmek” demeyi tercih ediyorum.

Tıklayalım

Soru: Yandaki karekodu okutarak “Karamanoğlu Mehmet Bey Caddesi” adlı içeriğe ulaşınız.

Cevap: Karekodu okutup etkinliğe ulaşabilirsiniz.

4. ANLAYALIM

Soru: a) Türküz, Türkçe Konuşuruz” adlı şiirden hareketle aşağıdaki ifadeyi tamamlayınız.

Cevap: Şiir, Türkçenin önemi, güzelliği ve milletimizi bir arada tutan yönü üzerine yazılmıştır.

Soru: b) Şiiri ilk dizeden başlayarak son dizeye kadar numaralandırınız. Aşağıda verilen cümleler, şiirin hangi dizeleri ile eşleştirilebilir? İlgili dize numaralarını örnekteki gibi yazınız.

İlgili dize numaraları

• Türkçe, benim için seslerin simgesidir. → 7
• Türkçe, benim ilk duyduğum dildir. → 15
• Türkçe sınırsız bir dildir. → 22
• Atasözleri, dilimizin süsüdür. → 18
• Dilimiz, bu toprakların bize ait olduğunu gösteren bir delildir. → 9
• Dilimiz, geçmiş ile bugün arasında bağ kurar. → 5

Soru: c) Şiirden bir dize seçip aşağıya yazınız. Dizenin karşıladığı anlamı bir cümleyle açıklayınız.

• Dize: “Yurdun tapusu dilimiz.”
• Açıklama: Türkçe, bu toprakların bize ait olduğunu kanıtlayan en güçlü değerlerdendir.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 46 Cevapları

1. ANLATALIM

Soru: a) “Gelecek Derse Hazırlanalım” bölümünde yaptığınız araştırma sonucu belirlediğiniz kişilerden birini seçiniz. Seçtiğiniz kişi olduğunuzu düşünerek arkadaşlarınıza kendinizi tanıtan bir konuşma yapınız. Konuşmanız sırasında aşağıdaki yönergelere dikkat ediniz.

Cevap (örnek: Kaşgarlı Mahmud):
“Merhaba arkadaşlar, ben Kaşgarlı Mahmud. Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eserimi yazarak Türkçenin en eski sözlüğünü hazırladım. Türk boylarının söz varlığını bir araya getirdim. Dilimizin gücünü göstermek için yıllarca çalıştım. Çünkü Türkçe, milletimizi bir arada tutan en önemli bağdır.”

Soru: b) Konuşmanızın ardından anlaşılmayan noktaları açıklığa kavuşturmak için arkadaşlarınızın sorularını cevaplayınız ve onlardan kim olduğunuza dair tahminde bulunmalarını isteyiniz. Arkadaşlarınızın tahmininden sonra tanıttığınız kişinin kim olduğunu sınıfta paylaşınız.

Cevap: Soruları sabırla yanıtladım, ipucu olarak “Türklerin ilk sözlüğünü yazdım” dedim. Arkadaşlarım da doğru tahmin ederek benim Kaşgarlı Mahmud olduğumu söylediler.

2. ANLATALIM

Soru: a) Yan tarafta verilen çember üzerindeki sorulara göz gezdiriniz. Deneyimlerinizden hareketle cevap olarak hangilerini niçin tercih edeceğinizi düşünerek kısa süreli zihinsel planlama yapınız.

• Kalp kırmak mı, pot kırmak mı? → Pot kırmak, çünkü kalp kırmak daha ağır bir hatadır.
• İğneyle kuyu kazmak mı, deveye hendek atlatmak mı? → İğneyle kuyu kazmak, sabırla zorlu işlerin başarılacağını gösterir.
• Bata çıka mı, düşe kalka mı? → Düşe kalka, çünkü insanlar hatalardan ders alarak ilerler.
• Ne var ne yok mu, n’aber mi? → Büyüklerle “Ne var ne yok?”, arkadaşlarla “N’aber” daha uygundur.
• Göle maya çalmak mı, ipe un sermek mi? → Göle maya çalmak, çünkü içinde umut ve emek vardır.
• Bitap düşmek mi, gözden düşmek mi? → Bitap düşmek geçicidir, ama gözden düşmek kalıcı bir durumdur.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 47 Cevapları

Soru: b) Öğretmeninizin rehberliğinde ikili gruplar hâlinde söz alıp doğaçlama yoluyla konuşma yapınız. Konuşmanız sırasında aşağıdaki öneri ve örneklerden faydalanabilirsiniz.

Örnek diyalog:

Muhabir: Merhaba teyzeciğim, gençlerin Türkçeyi kullanışını nasıl buluyorsunuz?
Yaşlı Teyze: Evladım, gençlerimiz Türkçemizi korumalı, yabancı kelimelere özenmemelidir.
Muhabir: Sizce atasözleri ve deyimler neden önemlidir?
Yaşlı Teyze: Çünkü atasözleri geçmişimizin mirasıdır, kültürümüzü yaşatır.
Muhabir: Çok teşekkür ederim.
Yaşlı Teyze: Ben de teşekkür ederim evladım, dilimizi koruyalım.

Soru: c) Konuşmanız sırasında birbirinize çemberde yer alan sorulardan seçtiklerinizi sorup bu soruları cevaplayınız. Cevaplarınızın gerekçelerini belirtmeyi unutmayınız ve konuşmanızı konudan uzaklaşmadan sonlandırınız.

Soru: Kalp kırmak mı, pot kırmak mı?
Cevap: Pot kırmak; çünkü kalp kırmak daha büyük bir üzüntüye yol açar.

Soru: Göle maya çalmak mı, ipe un sermek mi?
Cevap: Göle maya çalmak; umut ve emek içerir.

Soru: Bata çıka mı, düşe kalka mı?
Cevap: Düşe kalka; çünkü insan hatalarından ders alarak öğrenir.

Sonuç: Kırmadan konuşalım, sabırla çalışalım; Türkçemize özen gösterelim.

3. ANLATALIM

Tatlı mı tatlı, şirin mi şirin bir oğlancık… Maviş gözlerini kocaman açıp size bir gülücük attı mı gönlünüz şenlenir. Fakat her gülün bir dikeni olduğu gibi bu tombul bebenin de bir kusuru var: Uykusu yok! Kusuru yok mu? Yok. Var da uykusu yok. Anlayacağınız efendim, öyle kolay kolay uyumuyor bu haylaz. “Şimdi, ben bir ninni söyleyeyim de uyur musun, uyumaz mısın?” dedi bir hışımla ninem. “Kovan kovan balın olsun / Bin çiçekli dalın olsun / Denizlerde salın olsun / Uyu ninni, uyu ninni” Uyudu mu? Yok! “Ninni derim beşiğine / Hızır gelsin eşiğine, / Ulu devletler başına! / Uyu yavrum ninni!” Yummuş mu gözlerini? Yok, nerde! “Asmaya kurdum salıncak / Eline verdim oyuncak / Uyuşana be yumurcak / E. e, e, e” Bir horultu geliyor, siz de duyuyorsunuz değil mi? “Aman, bizim ufaklık daldı mı yoksa uykuya?” demeye kalmadan gazetesi elinde uyuyup kalan dedemi fark etmeyelim mi!

Soru: a) Yukarıdaki metinde “mı, mi, mu, mü”nün geçtiği yerleri bulup işaretleyiniz. Kaç tane bulduğunuzu yandaki etiketin içine yazınız.

Cevap: Metinde toplam 11 tane “mı/mi/mu/mü” var.

Soru: b) Bulduğunuz “mı, mi, mu, mü”ler kendilerinden önceki kelimeye bitişik mi yoksa o kelimeden ayrı mı yazılmış? Söyleyiniz.

Cevap: Hepsi kendinden önceki kelimeden ayrı yazılmış; “uyur musun / uyumaz mısın”da kişi ekiyle bitişik, fiilden ayrı.

Soru: c) Etkinlikteki çıkarımlarınızdan hareketle “mı, mi, mu, mü” nün yazımı hakkında vardığınız sonucu aşağıya yazınız.

Cevap: Soru eki “mi/mı/mu/mü” ayrı yazılır.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 48 Cevapları

4. ANLATALIM

Soru: a) “GÖREVİMİZİ BİLELİM!” bölümünde verilen okuma materyal seçimi araştırmanız ile ilgili aşağıdaki ifadeleri tamamlayınız.

• İyi ki TDK ve ansiklopedilerden yararlandım; çünkü bilgiler güvenilirdi.
• Keşke daha çok örnek toplasaydım; çünkü sözlüğüm daha zengin olurdu.

Soru: b) Bu etkinlikte öğrendiklerinizden hareketle sonraki çalışma süreçlerine aktarmak istediklerinizi defterinize not alınız.

Cevap: Önce amaç ve anahtar kelimeleri belirleyeceğim. Güvenilir kaynak seçeceğim (TDK, kitap). Notları tablo/kavram haritasına yerleştireceğim.

Soru: c) Okuma materyal seçimi göreviniz sırasında aldığınız notları gözden geçiriniz ve aşağıdaki konulardan birini seçip defterinize küçük bir sözlük hazırlayınız. Sözlüğünüzün başında o konuyu neden seçtiğinize de değininiz.

Cevap: Cevap: **“İstanbul Sözlüğü”**nü seçtim; çünkü yaşadığım şehrin kelimelerini öğrenmek ve yaşatmak istiyorum. Vapur: Boğaz’da yolcu taşıyan deniz aracı; İskele: vapurun yanaştığı yer; Poyraz: kuzeydoğudan esen serin rüzgâr; Lodos: güneybatıdan esen sıcak rüzgâr; Simit: susamlı halka ekmek.

Soru: Bir yakınınızın sıkça kullandığı söz varlığından oluşan bir sözlük (Ninemin Sözlüğü, Anne Sözlüğü vb.) Sözlüğünüzdeki unsurları öyküleme yoluyla anlatınız.

Ninemin Sözlüğü (neden: Ninemin sözleri sıcacık ve öğüt dolu):

• Kuzum: “Kuzum gel.” dediğinde içim ısınırdı, kendimi güvende hissederdim.
• İmece: “Komşularla imece yapalım.” derdi, hep birlikte tarlayı toplardık.
• Bereket: Sofraya “Bereketli olsun.” deyip ekmeği paylaşırdık.
• Azim: “Azimle iş biter.” sözüyle yorulsam da bırakmazdım.

Soru: Bir yöreye özgü kelimeleri içeren sözlük (Konya Sözlüğü, Ege Sözlüğü vb.) Sözlüğünüzdeki unsurları tanımlama ifadeleri ile anlatınız.

İstanbul Sözlüğü (tanımlama):

• Vapur: Boğaz’da yolcu taşıyan deniz aracı.
• İskele: Vapurun yanaştığı yolcu biniş yeri.
• Poyraz: Kuzeydoğudan esen serin rüzgâr.
• Lodos: Güneybatıdan esen sıcak ve nemli rüzgâr.

Soru: Çok sevdiğiniz bir film, sanatçı vb. ile ilgili sözlük (Barış Manço Sözlüğü, Çizgi Film Kahramanları Sözlüğü vb.) Sözlüğünüzdeki unsurların özelliklerini açıklayıcı ifadelerle anlatınız.

Barış Manço Sözlüğü (açıklayıcı):

• 7’den 77’ye: Her yaştan izleyiciye seslenen TV programı.
• Gülpembe: Sevgi ve özlemi anlatan ünlü şarkısı.
• Dönence: Düşündüren, şiirsel sözleriyle bilinen bir eser.

Soru: Özel bir alana yönelik resimli sözlük (Resimli Futbol Sözlüğü, Resimli Sosyal Medya Sözlüğü vb.) Sözlüğünüzdeki unsurları resim çizerek betimleme yoluyla anlatınız.

Cevap: Resimli Futbol Sözlüğü’nü çizdim: Sahanın uzun kenarı taç çizgisi, kısa kenarı kale çizgisi; ortada yarı saha çizgisi, orta yuvarlak ve başlama noktası var. Her kalenin önünde ceza alanı (içinde penaltı noktası, ceza yayı, kale alanı) ve köşelerde korner bayrakları ile köşe yayları bulunur.

5. ANLATALIM

Soru: a) Sınıf tahtasına bir alfabe bulutu çiziniz. Öğretmeninizin rehberliğinde gruplar hâlinde tahtaya kalkıp her biriniz birer harf seçiniz. Dilimizin zengin söz varlığından yararlanarak seçtiğiniz harfle başlayan bir kelime/kelime grubu yazınız. “G” harfi içinse içinde “ğ” olan bir kelime yazınız.

Örnek alfabe bulutu: A–arkadaş, B–bahar, C–cümle, Ç–çınar, D–deniz, E–emek, F–fener, G–göğüs (içinde “ğ”), H–hayal, I–ışık, İ–iyilik, J–jandarma, K–kalem, L–lale, M–mutluluk, N–nehir, O–okul, Ö–özgürlük, P–pencere, R–rüya, S–sevgi, Ş–şeker, T–tarih, U–umut, Ü–üzüm, V–vadi, Y–yıldız, Z–zaman.

Soru: b) Alfabe bulutu tamamlandığında tahtada yazılı olan kelimelerden onunu seçiniz. Aşağıdaki sorulara verdiğiniz cevaplardan hareketle yazınızı planlayınız.

Seçtiğim 10 kelime: deniz, çınar, arkadaş, sevgi, umut, yıldız, okul, kalem, lale, rüya.
Plan: Giriş—okuldan çıkıp çınar altına gidiyorum; Gelişme—arkadaşımla deniz, yıldız ve rüyalarımızı konuşup kalemle defterime laleler çiziyorum; Sonuç—sevgi ve umutla eve dönüyorum.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 49 Cevapları

Soru: c) Kelime ve kavram havuzundan seçerek yazma yönteminin bu becerinize etkisini eğik yazılmış ifadelerden uygun olanı işaretleyerek ve gerekçenizi yazarak değerlendiriniz.

Bu yöntem yazı yazma becerimi kolaylaştırdı, çünkü seçtiğim kelimeler bana konu ve cümle fikirleri verdi.

Değerlendirelim

Soru: a) Yazınızı aşağıdaki puan çizelgesini kullanarak değerlendiriniz. Ölçütteki her bir davranışı gerçekleştirme durumunuza göre puanınızı yay ayraç içine yazınız.

(4) Yazımı kelime ve kavram havuzundan kelime seçerek oluşturdum.
(5) Noktalama işaretlerini doğru ve yerinde kullandım.
(5) Temada öğrendiğim söz varlığını kullandım.
(5) Anlamlı ve kurallı cümleler yazdım.

Soru: b) Aldığınız toplam puanı hesaplayarak aşağıdaki ifadeyi tamamlayınız.

Aldığım toplam puan 19. Toplamı artırmak/korumak için yazı öncesi plan yapmaya ve kelime çeşitliliğimi artırmaya gayret edeceğim.

GÖREVİMİZİ BİLELİM

Soru: Türkülerin ortaya çıkış hikâyeleri hakkın da neler biliyorsunuz?

Cevap: Türküler, halkın yaşadığı sevinçleri, acıları ve toplumsal olayları dile getirmek için ortaya çıkmıştır. Çoğu zaman aşk, kahramanlık, ayrılık veya gurbet gibi duyguları anlatır. Söyleyeni zamanla unutulur ve türkü anonim hâle gelir.

Soru: Sizce “türkü” kelimesiyle “Türk” kelimesinin arasında nasıl bir anlam ilişkisi olabilir?

Cevap: “Türkü” kelimesi köken olarak “Türkî”den gelir ve “Türklere özgü, Türkçe olan” anlamını taşır. Bu yüzden türküler, Türk milletinin ortak dili, hafızası ve kültürel mirasıdır.

Soru: Türküler geçmişten günümüze hangi yollarla ulaşmış olabilir?

Cevap: Türküler önce sözlü gelenekle kuşaktan kuşağa aktarılmış, âşıklar ve ozanlar sayesinde yayılmıştır. Daha sonra derlenip notaya alınmış, radyo ve televizyon aracılığıyla halka ulaşmış, günümüzde ise internet ve dijital platformlarla tüm dünyaya yayılmıştır.