10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 141-144 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 141 Cevapları

Osmanlı’da Askerî Teşkilatlanmanın Temelleri

Öğrenelim

Soru: Beylikten devlete geçiş sürecinde Osmanlı Devleti’nin ordu teşkilatının temel özellikleri nelerdir? Açıklayınız.

Kısa Cevap: Osmanlı ordusu gönüllü, hareketli ve savaşçı aşiret birliklerinden oluşuyordu. Daimî ordu henüz yoktu.

Kuruluş Dönemi Osmanlı ordusunun özellikleri:

• Aşiret kuvvetleri ve gaziler temel askerî gücü oluşturuyordu.
• Savaş anlayışı gaza ve ganimet fikrine dayanıyordu.
• Sınır bölgelerinde görev yapan kuvvetlere uc askerleri deniyordu.
• İhtiyaç olduğunda Ahiler, Abdallar, Bacılar gibi sivil topluluklar da orduya destek veriyordu.
• Savaş bitince askerler kendi işlerine dönüyordu → profesyonel ordu değil, seferlik birlik yapısı.

Bu yapı sayesinde Osmanlı seri hareket eden, vurucu gücü yüksek bir orduya sahip oldu. Bu da devletleşme sürecinin hızlanmasına katkı sağlamıştır.

Koyunhisar Savaşı Etkinliği

Soru: Koyunhisar Savaşı’nın devletleşme sürecine etkisini açıklayınız.

Kısa Cevap: Koyunhisar zaferi Osmanlı’nın bağımsız güç olarak tanınmasını sağlamış ve siyasi otoritesini güçlendirmiştir.

Koyunhisar (1302) Savaşı’nın sonuçları:

• Osmanlı’nın Bizans’a karşı ilk büyük zaferidir.
• Türkmen aşiretleri Osmanlı’nın etrafında daha güçlü şekilde birleşmeye başlamıştır.
• Osman Bey artık sadece bir aşiret lideri değil, siyasi bir otorite olarak kabul edilmiştir.
• Osmanlı’nın devletleşme sürecinde önemli bir dönüm noktasıdır.
• Başarılı askerî hareketler, itibar ve nüfuz artışına yol açmıştır.

Bu zaferle birlikte Osmanlı kalıcı bir devlete dönüşme yolunda önemli bir adım atmıştır.

10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 142 Cevapları

Osmanlı Devleti’nin İlk Askerî Güçleri

1) Osman Bey Dönemi’ndeki ilk askerî kuvvetleri şemaya yazınız.

Kısa Cevap (Şema doldurma için)

• Aşiret kuvvetleri
• Alperenler (Alpler)
• Gaziler
• Türkmen süvarileri
• Ücretli askerler (sekbanlar)

Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarında:

• Henüz düzenli ordu sistemi yoktu.
• Seferlerde atlı Türkmen kuvvetleri ve gönüllü savaşçılar öne çıktı.
• Alpler, hem savaşçı hem de manevi öncü konumundaydı.
• Gerekli durumlarda ücretli askerlerden de yararlanıldı.

Bu birlikler, Osmanlı’nın büyüyüşünde ilk askerî omurgayı oluşturmuştur.

2) Uc kuvvetleri hangi amaçla Osman Bey’in etrafında toplanmıştır? Açıklayınız.

Kısa Cevap: İslam adına savaşmak, ganimet elde etmek ve fetihlere katılmak amacıyla toplanmışlardır.

Uc kuvvetleri:

• Bizans sınırında akınlar düzenlemek,
• Yeni fethedilen bölgelerde İslam’ı yaymak,
• Ekonomik ve siyasi güç kazanmak,
• Osmanlı’nın topraklarını savunmak ve büyütmek için Osman Bey’in sancağı altında birleşmişlerdir.

Bu güçler, Osmanlı’nın devletleşme sürecinin askerî temelini oluşturmuştur.

10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 143 Cevapları

Osmanlı Devleti’nde Düzenli Orduya Geçiş ve Toprak Sistemi

Soru : Kaynak B ve Kaynak C’ye göre Orhan Bey Dönemi’nde düzenli bir orduya ihtiyaç duyulmasının nedenleri nelerdir?

Kısa Cevap: Aşiret kuvvetleri uzun süren savaşlarda yetersiz kaldığı için sürekli askerî birliklere ihtiyaç duyulmuştur.

• Kuruluş döneminde ordu geçici birliklerden oluşuyordu (gaziler, alpler, aşiret kuvvetleri).
• Bu askerler kendi işlerine geri döndükleri için her daim savaşmaya uygun değildi.
• Uzun süren kuşatma ve fetihlerde başarı sağlamak zorlaşmaya başladı.
• Bursa’nın fethi gibi büyük hedefler için devamlı hazır bulunan profesyonel birlikler gerekliydi.

Bu nedenle Orhan Bey döneminde yaya ve müsellem adıyla düzenli ordu kurulmuştur. Bu gelişme, Osmanlı’nın devletleşme sürecinde askerî alanda en önemli adımdır.

Soru 2: Beylikten devlete geçiş sürecinde Osmanlı toprak sistemi ile tımar sisteminin temel özellikleri ile ilgili verilenleri inceleyerek soruyu cevaplayınız.

Cevap: Bu etkinliğin cevabı diğer sayfadadır. (Bkz. sayfa 144)

10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 144 Cevapları

Osmanlı Devleti’nde Tımar Sisteminin Unsurları

Soru: Tımar sisteminin üç ana unsurunu belirleyerek bu unsurları açıklayınız.

Kısa Cevap: Dirlik – Tımarlı Sipahi – Reaya, tımar sisteminin temel unsurlarıdır.

1️⃣ Dirlik (Arazi – Gelir Kaynağı)

Devlete ait miri arazi gelirlerinin, hizmet karşılığı olarak askerî ve idari görevlilere verilmesidir.

Gelir durumuna göre üçe ayrılır:

• Has → en yüksek gelir (100.000 akçeden fazla)
  Vezir, beylerbeyi gibi üst yöneticilere verilir.
• Zeamet → orta gelir (20.000–100.000 akçe)
  Subaşı, sancak beyi vb. görevlilere tahsis edilir.
• Tımar → düşük gelir (20.000 akçeye kadar)
  Tımarlı sipahilerin geçimi ve asker yetiştirmesi için kullanılır.

➡️ Dirlik sistemi, sürekli bir ordu gücü oluşturulmasında en önemli kaynaktır.

2️⃣ Tımarlı Sipahi (Askerî Unsur)

• Kendisine tahsis edilen toprağın gelirini toplar.
• Bu gelir karşılığında cebelü denilen askerler yetiştirir ve sefere götürür.
• Bulunduğu bölgede asayiş, vergi düzeni ve adaletin uygulanması gibi yönetim görevlerine de yardım eder.

➡️ Sipahiler hem askerî hem yerel idare görevlerini üstlenmiştir.

3️⃣ Reaya (Üretici Unsur)

• Mirî arazide üretim yapan vergi yükümlüsü köylü sınıfıdır.

Toprağı ekip biçer, karşılığında:

• Ürün vergileri (öşür vb.)
• Hizmet vergileri
• öder.
• Üretim sürdükçe devletin gelir kaynağı da devam eder.

➡️ Reaya sistemi, tarımsal üretimi ve ekonomiyi ayakta tutmuştur.