10. Sınıf Fıkıh Ders Kitabı Sayfa 34 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Fıkıh Ders Performans Ödevi

Fıkıh İlminin Tarihi Dönemleri – Yazılı Sunum

Sayfa 1 - Giriş

Fıkıh ilmi, Müslümanların bireysel ve toplumsal hayatını düzenleyen en temel ilimlerden biridir. İlk dönemlerden itibaren farklı ihtiyaçlara göre şekillenen fıkıh, yüzyıllar boyunca gelişerek sistemli bir hukuk düzeni hâline gelmiştir. Bu performans ödevi, fıkıh ilminin tarihsel gelişiminde dört temel dönemi incelemek amacıyla hazırlanmıştır.

Soru 1: Fıkıh ilmi tarih boyunca hangi dönemlerden geçmiştir?

Her dönemi kısa ve anlaşılır biçimde açıklayınız.

1. Hz. Peygamber Dönemi (610–632)

• Vahiy devam etmektedir.
• Hükümler doğrudan Kur’an ve Hz. Muhammed (s.a.v.) tarafından belirlenmiştir.
• İçtihada ihtiyaç neredeyse yoktur.
• Bireysel ve toplumsal hayat, tamamen ilahi rehberlik ile düzenlenmiştir.

➡ Bu dönemin en önemli özelliği: Hükümlerin vahye dayanmasıdır.

2. Sahabe Dönemi (632–661)

• Vahiy sona ermiştir ve yeni meseleler ortaya çıkmıştır.
• Sahabe, Kur’an ve sünnet ışığında içtihat yapmıştır.
• Sahabenin farklı coğrafyalara dağılması nedeniyle farklı uygulamalar ve görüşler ortaya çıkmıştır.

➡ Bu dönemin belirgin özelliği: İçtihadın yaygınlaşmasıdır.

3. Tâbiîn Dönemi (661–750)

• Sahabeden alınan bilgiler sistemli bir yapıya dönüştürülmüştür.
• İçtihat yöntemleri belirginleşmiş, Hicaz (hadis merkezli) ve Irak (rey merkezli) ekolleri oluşmuştur.
• Bu süreçte fıkıh, bilimsel bir disiplin hâline gelmeye başlamıştır.

➡ Bu dönemin en önemli özelliği: Bölgesel ekoller ve yorum çeşitliliğidir.

4. Mezheplerin Oluşum Dönemi (750–950)

• Mezhep imamları, içtihat metodolojisini sistemleştirmiştir.
• Fıkıh sistemleşmiş, Hanefî, Malikî, Şafiî ve Hanbelî mezhepleri bu dönemde ortaya çıkmıştır.
• Fıkıh literatürü gelişmiş ve ilmin altın çağı yaşanmıştır.

➡ Bu dönemin ayırt edici özelliği: Mezheplerin kurumsallaşmasıdır.

Sayfa 2

Soru 2: Bu dönemlerin benzer yönleri nelerdir?

Benzerlikler

• Tüm dönemlerde Kur’an ve sünnet ana kaynak kabul edilmiştir.
• Hüküm çıkarma çabası, toplumsal düzeni korumayı hedeflemiştir.
• Fıkıh her dönemde Müslümanların sorunlarına çözüm üretmeyi amaçlamıştır.
• Dinî hükümlerde adalet, kolaylaştırma ve maslahat ilkesi korunmuştur.

Soru 3: Bu dönemlerin birbirinden farklı yönleri nelerdir?

Farklılıklar

• Hz. Peygamber döneminde içtihat çok sınırlı iken, sonraki dönemlerde artarak gelişmiştir.
• Tâbiîn döneminde metot farklılıkları belirginleşmiş, ekoller oluşmuştur.
• Mezhepler döneminde içtihat bilimsel bir usul hâline getirilmiştir.
• Her dönem şartlara, ihtiyaçlara ve toplumsal yapıya göre farklı bir gelişme göstermiştir.

Sayfa 3

Soru 4: Fıkıh ilminin toplum hayatına katkıları nelerdir?

• Toplumsal adaletin sağlanmasını destekler.
• Aile, ticaret, miras, borç, sözleşme gibi alanlarda hukuki düzen sağlar.
• Davranışları belirleyerek ahlaki tutarlılık kazandırır.
• Toplum içinde huzur ve güven ortamı oluşturur.
• Mezhepler sayesinde farklı coğrafyalarda uygulanabilir ve esnek hukuk yapısı oluşmuştur.

Soru 5: Fıkıh ilminin günümüze bıraktığı miras nedir?

• Kur’an ve sünnete dayalı hukuk anlayışı günümüze ulaşmıştır.
• Mezhepler aracılığıyla zengin bir fıkıh literatürü ortaya çıkmıştır.
• Fıkhın oluşturduğu ahlaki ve hukuki düzen, İslam dünyasında hâlen etkisini sürdürmektedir.
• Fıkıh ilmi sayesinde Müslümanların davranışları, adalet ve sorumluluk bilinci üzerinde şekillenmiştir.

Sayfa 4

Sonuç: Fıkıh ilmi, İslam toplumlarının hem hukuki hem de ahlaki temelini oluşturan köklü bir mirastır. Tarihin dört önemli döneminde gelişen bu ilim, bugün Müslümanların hayatını yönlendiren hukuki, ahlaki ve sosyal prensipleri ortaya koymuştur.
Fıkıh, geçmişten günümüze taşınan en güçlü ilmi geleneklerden biridir.

Kaynakça

• MEB 10. Sınıf Fıkıh Ders Kitabı