10. Sınıf Fıkıh Ders Kitabı Sayfa 116-121 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Fıkıh – 3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları Cevapları (Sayfa 116)

Bu bölümde hadislerden hareketle oruç çeşitleri ve orucu bozma durumları değerlendirilmiştir. Sorular, orucun hükmünü doğru ayırt etme ve günlük hayatta karşılaşılan durumları sınıflandırma becerisini ölçmektedir.

1. Yukarıdaki hadislerde işaret edilen oruç çeşitlerini bularak karşılarındaki boşluklara yazınız.

1. Mekruh oruç
2. Farz oruç
3. Nafile oruç
4. Nafile oruç

2. 1 numaralı hadiste işaret edilen oruç çeşidi hakkında kısaca bilgi veriniz.

Mekruh oruç, dinen hoş karşılanmayan zamanlarda veya şekillerde tutulan oruçtur. Sadece cuma gününü tek başına oruçla geçirmek, hadislerde mekruh olarak değerlendirilmiştir.

3 ve 4. soruları, aşağıda verilen durumları inceleyerek ve orucu bozma-bozmama durumlarına göre sınıflandırarak cevaplayınız.

3. Kutucukların üzerindeki I, II ve III numaralı boşluklara durumların ait olduğu sınıfı yazınız.

• I. Orucu bozmayan durumlar
• II. Orucu bozup sadece kazayı gerektiren durumlar
• III. Orucu bozup kefareti gerektiren durumlar

4. Verilen durumları kutucuklara orucu bozup bozmama durumlarına göre yerleştiriniz.

I. Orucu Bozmayan Durumlar

• b) Ağıza giren kar, dolu ve yağmuru farkında olmadan yutmak
• ç) Su almaksızın deva veya gıda veren bir ilacı yutmak
• d) Astım hastalarının sprey (püskürtücü) ilaç kullanması

II. Orucu Bozup Kefareti Gerektiren Durumlar

• g) Ağıza giren kar, dolu ve yağmuru bilerek yutmak

III. Orucu Bozup Kazayı Gerektiren Durumlar

• a) Oruçluya gıda verici enjeksiyon, serum takılması ve kan verilmesi
• c) Güneşin battığını zannederek iftar etmek
• e) Bölgesel ve genel anestezi yaptırmak
• f) İmsak vakti geçtiği hâlde geçmediğini zannederek yiyip içmeye devam etmek

Bu sorular, orucun sadece tutulması değil; doğru zaman, doğru niyet ve doğru davranışlarla korunması gerektiğini göstermektedir.
Bilinçli Müslüman, hangi durumun orucu bozup bozmadığını bilerek hareket eder.

10. Sınıf Fıkıh – 3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları Cevapları (Sayfa 117)

Bu sorular Ramazan ayının bireysel ve toplumsal etkilerini, orucun hükümlerini ve ayet-hadislerle temellendirilmesini ele almaktadır.
Cevaplar, ayet ve hadisler doğrultusunda orucun farz oluşu, kaza ve fidye hükümleriyle açıklanmıştır.

5. Bu metin, aşağıdaki tabloda verilen ayet ve hadislerden hangileriyle desteklenebilir? Birden fazla seçeneği işaretleyebilirsiniz.

Doğru seçenekler: a, c, ç

Açıklama:

• a) Ramazan ayında orucun farz kılındığını ve hasta-yolcu için kolaylık sağlandığını belirtir.
• c) Ramazan ayının rahmet, mağfiret ve manevi kazanç ayı olduğunu vurgular.
• ç) Ramazan orucunun günahların bağışlanmasına vesile olduğunu ifade eder.

6. Yukarıda verilen ayetlerde bazı kavramları ifade eden bölümlerin altı çizilmiştir. Altı çizilen bölümlerde ifade edilen kavramları ve bu kavramların hükümlerini kısaca açıklayınız.

Farz Olan Oruç (Ramazan Orucu) : Ramazan orucu, tüm mezheplere göre farz olan bir ibadettir.
Hanefî mezhebine göre Ramazan ayında geçerli bir mazeret olmaksızın orucunu bozan kimseye hem kaza hem kefaret gerekir.
Şafiî mezhebine göre ise Ramazan orucunu bozan kişi günahkâr olur, ancak kefaret gerekmez, sadece kaza yeterlidir.

Orucun Kazası: Kaza, bozulan bir orucun daha sonra gününe gün tutulmasıdır.
Mazeretli veya mazeretsiz bozulan farz oruçlar için uygulanır.

Fidye: Fidye, oruç tutmaya kalıcı olarak gücü yetmeyen yaşlı ve iyileşme ümidi olmayan hastaların, Ramazan ayının her günü için verdikleri bedeldir.
Fidyenin miktarı fitre ile aynıdır.

Genel Değerlendirme

Bu sorular, İslam’ın oruç ibadetinde kolaylık ilkesini esas aldığını göstermektedir.
Oruç; sorumluluk, merhamet, paylaşma ve toplumsal dayanışma bilincini güçlendiren temel ibadetlerden biridir.

10. Sınıf Fıkıh – 3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Cevapları (Sayfa 118)

Bu bölümde hac ibadetinin farz olma şartları ile temizlik çeşitleri (abdest, gusül, teyemmüm) ele alınmaktadır. Cevaplar mezheplerin görüşleri dikkate alınarak açık ve sade şekilde açıklanmıştır.

7. Soru - Din İşleri Yüksek Kurulunda verilen bu cevap için sorulabilecek iki soru yazınız.

Cevap: Bu soruya öğrencilerin öznel cevaplar vermesi beklenmektedir.
(Örnek: Haccın farz olabilmesi için hangi şartlar gereklidir?, Sağlığı elverişli olmayan kişilere hac neden farz değildir?)

8. Soru - 1. öğrencinin cevap verdiği temizlik çeşidinin farzlarını Hanefi mezhebine göre yazınız.

Cevap: Hanefi mezhebine göre abdestin farzları dörttür:

• Yüzü yıkamak
• Elleri dirseklerle birlikte yıkamak
• Başın dörtte birini meshetmek
• Ayakları topuklarla birlikte yıkamak

9. Soru - 2. öğrencinin cevap verdiği temizlik çeşitleri neler olabilir?

Cevap: Abdest ve gusül

10. Soru - 3. öğrencinin cevap verdiği temizlik çeşidini kısaca anlatınız.

Cevap: Su bulunmadığı veya bulunduğu hâlde kullanılamadığı durumlarda, temiz toprak ya da yer cinsinden bir maddeye eller sürülerek yüzün ve iki kolun mesh edilmesiyle yapılan temizliğe teyemmüm denir.

Genel Değerlendirme

Bu sorular, İslam’da ibadetlerin kolaylık ve sorumluluk ilkesi üzerine kurulduğunu göstermektedir. Temizlik, namaz ve diğer ibadetlerin geçerliliği için temel şarttır.

10. Sınıf Fıkıh – 3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme (Sayfa 119) Cevapları

11. Soru - 1 numaralı görsel namazın hangi rüknüdür?

Cevap: İftitah tekbiri

12. Soru - 2 numaralı görseldeki rüknü açıklayınız.

Cevap: Kıyam, namaza iftitah tekbiri ile başlayıp her rekâtta Kur’an’dan okunması gereken asgari miktarı okuyacak kadar ayakta durmaktır.
Kıyam bütün mezheplere göre farzdır. Ayakta durmaya gücü yetmeyen kişi, gücünün yettiği şekilde namazını kılar.

13. Soru - 3 numaralı görseldeki rüknün hükmünü yazınız.

Cevap: Farzdır.

14. Soru - Namaz esnasında 4 numaralı görseldeki rüknün yapılmaması namazın sıhhatini nasıl etkiler?

Cevap: Namaz sahih olmaz, yani bozulur.

15 – 16. soruları aşağıda verilen bilgilere göre cevaplayınız.

15. Soru - Verilen namaz vakitlerinden yola çıkarak herhangi bir namazın kılınamayacağı bir saat dilimi yazınız.

Cevap: 06.53 (Güneş vakti)

16. Soru - Verilen namaz vakitlerine göre nafile namaz kılmanın mekruh olduğu iki ayrı saat dilimini yazınız.

Cevap: 06.30 – 18.30

17. Soru - 1 numaralı ayet ve 4 numaralı hadiste vurgulanmak istenen nedir? Kısaca açıklayınız.

Cevap: Zekât, artma, arıtma, bereket ve övgü anlamlarına gelir. Dinen zengin sayılan Müslümanların, mallarından belirli bir payı karşılıksız olarak ihtiyaç sahiplerine vermesidir.
Kur’an-ı Kerim’de zekât emri namazla birlikte birçok ayette tekrar edilmiş, böylece ibadet ve toplumsal sorumluluk arasındaki bağ vurgulanmıştır.

Sadaka ise Allah’ın (cc) rızasını kazanmak amacıyla ihtiyaç sahiplerine yapılan her türlü karşılıksız yardım ve iyiliği kapsar.
Sadaka, sadece maddi yardımı değil, samimi ve güzel davranışların tamamını içine alır.

Genel Değerlendirme

Bu sorular, namazın rükünlerinin önemini, vakit bilincini ve zekât–sadaka ibadetlerinin bireysel ve toplumsal boyutlarını kavratmayı amaçlamaktadır.

İstersen bir sonraki sayfayı da aynı şekilde soru soru, kısa ve net, tam cevaplı hazırlayabilirim.

18. 2 numaralı ayette altı çizili olan kişiler kimlerdir? Kısaca açıklayınız.

Ayette altı çizili kişiler, zekât verilebilecek kimseleri ifade etmektedir. Bunlar;
memurlar, kalpleri İslam’a ısındırılacak olanlar, köleler, borçlular ve Allah yolunda olanlardır. Bu kişiler, toplumsal dayanışmanın sağlanması amacıyla zekâttan yararlanabilir.

19. 3 numaralı hadiste ifade edilen nisap miktarına denk olan diğer nisap ölçülerini yazınız.

Zekât için belirlenen nisap miktarları şunlardır:

• Altın: 20 miskal → 80,18 gram
• Gümüş: 200 dirhem → 595 gram
• Para, döviz ve ticaret malları: Değeri 80,18 gram altına ulaştığında
• Toprak ürünleri: 5 vesk (yaklaşık 650 kg)
  • Doğal yollarla sulanıyorsa 1/10
  • Emek veya masrafla sulanıyorsa 1/20
• Koyun ve keçi: 40 adet → 1 koyun veya keçi
• Sığır ve manda: 30 adet → 2 yaşında bir dana
• Deve: 5 adet → 1 koyun veya keçi
• Maden ve defineler: 1/5

20. Verilen görsellerden hangileri haccın farzlarındandır?

1 ve 2 numaralı görseller, haccın farzlarını göstermektedir.

21. 2 ve 4 numaralı görselleri kısaca açıklayınız.

2 numaralı görsel – Vakfe

Vakfe, hac ibadetini yapan kişinin Arafat ve Müzdelife’de belirli bir süre durmasıdır.
Arafat vakfesi haccın rüknüdür. Yapılmadığında hac geçerli olmaz.

4 numaralı görsel – Say

Say, Safa ve Merve tepeleri arasında Safa’dan başlanarak 7 defa gidip gelmektir.

• Hanefî mezhebine göre vacip,
• Diğer mezheplere göre farz ve rükündür.

22. Aşağıda haccın yapılışı ile ilgili uygulamaların günlere göre sıralaması

8 Zilhicce

• İhrama girilmesi
• Arafat’a gidilmesi ve gece orada kalınması

9 Zilhicce (Arefe Günü)

• Öğle ve ikindi namazlarının cem-i takdim ile kılınması
• Arafat vakfesinin yapılması ve dua edilmesi

9 Zilhicce (Arefe Gecesi)

• Akşam ve yatsı namazlarının cem-i tehir ile kılınması
• Müzdelife vakfesinin yapılması

10 Zilhicce (Bayramın 1. Günü)

• Ziyaret tavafının yapılması
• Kurbanların kesilmesi
• Büyük şeytana (Akabe Cemresi) yedi taş atılması
• Tıraş olunup ihramdan çıkılması

11–12 Zilhicce (Bayramın 2–3. Günleri)

• Küçük, orta ve büyük cemrelere yedişer taş atılması

23. Soru - Buna göre aşağıdakilerden hangisi öğrencinin hatırladığı ayetlerden biri olabilir?

Doğru cevap: A) ”Ey iman edenler! Allah'a karşı gelmekten sakının, O'na yaklaşmaya vesile arayın ve O'nun yolunda cihat edin ki kurtuluşa eresiniz.” (Maide suresi 35. ayet)

Açıklama: Verilen konuşmada;

• Allah yolunda mücadele etmek,
• İnsanları ve değerleri korumak,
• Bu uğurda can ve mal ile fedakârlık yapmak

vurgulanmaktadır. Bu içerik, Allah yolunda cihat etmeyi anlatan Maide suresi 35. ayet ile örtüşmektedir.