10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 90-91 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları – Sayfa 90-91

1. Soru: Sen Varsın ve Bahri Hazer şiirlerinde hangi ritim unsurlarına yer verilmiştir? Metinlerden örneklerle açıklayınız.

Sen Varsın şiirinde ritim; ölçü, uyak, redif ve tekrarlarla sağlanmıştır.
“Sen varsın” redifi her kıtada yinelenmiş, ayrıca “dokudum–okudum”, “içer–açar” gibi uyaklarla ahenk güçlendirilmiştir. Bu tekrarlar şiire melodik bir akış kazandırmıştır.

Bahri Hazer şiirinde ise ritim, sözcük tekrarları, dize kırılmaları ve ses oyunlarıyla oluşturulmuştur.
“Çıkıyor kayık / iniyor kayık” gibi tekrar eden dizeler ve “çık… in… çık…” biçimindeki ses vurguları, şiirin dalga seslerini andıran bir ritimle ilerlemesini sağlamıştır.

2. Soru: Sayfa 91’de verilen kavram haritasında Sen Varsın ve Bahri Hazer şiirlerindeki ahenk unsurlarıyla ilgili boş bırakılan yerleri tamamlayınız.

Kafiye düzeni ve ölçü:

• Sen Varsın: 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır. “dokudum–okudum”, “içer–açar” gibi uyaklarla düzen sağlanmıştır.
• Bahri Hazer: Serbest ölçüyle yazılmıştır. Belirgin bir kafiye düzeni yoktur.

Kafiye ve redif:

• Sen Varsın: “Sen varsın” redifi sürekli tekrar edilerek güçlü bir ahenk oluşturulmuştur.
• Bahri Hazer: Tam/zengin kafiye yoktur. Ancak “sulara!”, “kayık”, “karayel” gibi sözcükler ve ekler redif işlevi görmüştür.

Dize tekrarı ve ses akışı:

• Sen Varsın: Dize tekrarı görülmez. Ahengin kaynağı ölçü ve rediftir.
• Bahri Hazer: “Çıkıyor kayık / iniyor kayık” dizeleri ve “çık… in… çık…” ifadeleri tekrar edilerek ritim sağlanmıştır.

Ses ve kelime tekrarı:

• Sen Varsın: “Sen varsın” ifadesi, “madde madde”, “yama yama” ikilemeleriyle birlikte aliterasyon (n, s) ve asonans (a, e, i) sesleriyle ahenk güçlendirilmiştir.
• Bahri Hazer: “sulara, kayık, karayel” gibi kelimeler tekrar edilerek ses vurgusu öne çıkarılmıştır.

Sayfa 91 – Sıra Sizde Çalışması

Soru: Sayfa 92’deki gazeli göz gezdirerek okuma yöntemiyle okuyunuz. Başlık ve görselden hareketle şiirin içeriğine yönelik tahminlerde bulununuz.

Cevap: Başlıktan ve görselden hareketle bu gazelin divan şiiri geleneğine ait olduğu anlaşılmaktadır. Büyük ihtimalle aşk, sevgiliye duyulan özlem, onun güzellikleri ve âşığın çektiği sıkıntılar işlenecektir.

Soru: Sayfa 92’de okuyacağınız gazeli anlamak ve anlamlandırmak için gazelin günümüz Türkçesiyle yazılmış şeklini güvenilir kaynaklardan bularak arkadaşlarınızla paylaşınız.

Cevap: Gazelin günümüz Türkçesinde, şair sevgilinin güzelliğini överken, âşığın aşk uğruna çektiği acılara da değinmektedir. Sevgilinin zülüfleri, bakışları ve yüz güzelliği sıkça dile getirilmiştir.

Soru: Şiir, öğretmen tarafından ritmine dikkat edilerek bir kez okunur. Sonrasında ise birkaç gönüllü öğrenciye sesli olarak okutulur.

Cevap: Öğretmenin şiiri ritmine dikkat ederek okuması, gazelin musikî yönünü ortaya çıkarır. Öğrenciler sesli okuduğunda ise gazelin melodik yapısı daha iyi hissedilir; özellikle tekrar eden redifler ve uyumlu kafiyeler bu etkiyi artırır.

Genel Yorum

Bu bölümde öğrenciler, ölçülü ve kafiyeli şiirlerle serbest ölçülü şiirleri karşılaştırma imkânı bulur. Ayrıca, ahenk unsurlarının (redif, kafiye, tekrar, ses benzerlikleri) şiirde nasıl bir ritim oluşturduğunu öğrenir.