Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları (6. Sınıf Türkçe)

Türk Dil Kurumu Sunar Dinleme/İzleme Metni Cevapları

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 50 Cevapları

HAYDİ, BAŞLAYALIM

Soru: Hiç “karsanbaç” yediniz mi? Sizce nasıl ve neyle yapılıyor? Söyleyiniz.
Cevap: Yemedim. Karsanbaç, temiz kar veya rendelenmiş buz üzerine pekmez ya da meyve şurubu dökülerek yapılan serin bir tatlıdır.

Soru: Aşağıya bir önceki kutuda yazan ifadenin size çağrıştırdığı kelime/kelime grubunu yazınız.
kepçe → kâse → rendelenmiş buz → pekmez şerbeti → karsanbaç

Soru: Hem yemek yerken hem de bir halk oyunu oynarken kullanılabilen bir eşya söyleyiniz.
Cevap: Kaşık.

Soru: Yandaki karekodu okutunuz ve içeriği dikkat dağıtıcı hareketlerden kaçınarak dinleyiniz. İçeriği dinlerken açıklayıcı metin unsurlarını dikkate alarak önemli gördüğünüz yerleri ve anlamını bilmediğiniz kelime/kelime gruplarını defterinize not ediniz. Dinleme sürecinizi “Değerlendirelim” bölümündeki ölçütleri kullanarak değerlendiriniz.

• Önemli noktalar: karsanbaç, kaşık çeşitleri, deyimler, eskiden çatal kullanılmaması.
• Yeni kelimeler: kalaylanmış, prodüktör, derlemeci, hasır.
• Değerlendirme: Dinlerken dikkatimi topladım, önemli yerleri not aldım.

Değerlendirelim

Soru: a) Dinleme sürecinizi aşağıdaki yıldızlı puan çizelgesini kullanarak değerlendiriniz. Ölçütteki her bir davranışı gerçekleştirme durumunuza göre yıldızlarınızı yay ayraç içine çiziniz.

(4) Dinlemeden önce not almak için gerekli malzemeleri hazır bulundurdum.
(5) Dinleme sürecinde dikkatimi konuya yoğunlaştırabildim.
(5) Dinleme sürecinde uygun oturuş pozisyonundaydım.
(4) Dinleme sırasında önemli gördüğüm yerleri not aldım.

Soru: b) Topladığınız yıldızları hesaplayarak aşağıdaki ifadeleri tamamlayınız.

Topladığım yıldız sayısı 18.
Kendime söz: Sonraki dinlemelerde notlarımı daha düzenli tutacağım.
Kendime aferin: Dikkatimi toplama konusunda başarılıyım.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 51 Cevapları

1. ANLAYALIM

Soru: a) İçeriği anlamını bilmediğiniz kelime/kelime gruplarını belirlemek üzere bir kez daha dinleyiniz. Bu sırada ilk dinlemenizde kullandığınız yöntemi dilerseniz tekrar kullanabilirsiniz. Belirlediğiniz kelime/kelime gruplarını defterinize yazınız.

Cevap: Belirlediklerim: karsanbaç, kalaylanmış, prodüktör, derlemeci, kaşık çalmak/kaşık sallamak, hasır.

Soru: b) Defterinize yazdığınız kelime/kelime gruplarını aşağıdaki tabloya göre puanlayınız. Puanları belirlediğiniz kelime/kelime gruplarının yanına yazınız.

Cevap: karsanbaç (3) • kalaylanmış (2) • prodüktör (2) • derlemeci (2) • kaşık çalmak/kaşık sallamak (4) • hasır (3)

Soru: c) 3 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarına yönelik tahminlerinizi defterinize yazınız ve tahminlerinizin doğruluğunu TDK Güncel Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz. 1 ve 2 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarının anlamlarını yine sözlükten bularak defterinize yazınız. 4 puan verdiğiniz kelime/kelime gruplarını ise defterinizde birer cümlede kullanınız.

3 puan:

• karsanbaç → kar veya buz üzerine pekmez dökülerek yapılan tatlı.
• hasır → sazdan örülerek yapılan örtü, eşya.

1–2 puan:

• kalaylanmış → bakır eşyanın içinin kalay ile kaplanması.
• prodüktör → yapımcı.
• derlemeci → halk türküsü veya söz toplayan kişi.

4 puan (cümle):

• “Düğünde kaşık salladık.”
• “Çorbayı kaşıkla çaldım.”

2. ANLAYALIM

Soru: a) Dinlediğiniz içerikten hareketle “kaşık” kelimesini 1 numaralı bölümde kendi ifadelerinizle tanımlayınız. 2 numaralı bölümde bu kelimeyi bir cümle içinde kullanınız. 3 numaralı bölümde bu kelimenin aklınıza getirdiği kelime/kelime gruplarını yazınız. 4 numaralı bölümde ise kelimeyi anlatan bir görsel çiziniz.

• Tanım: Saplı ve çukur başlı, yemek yemeye ve çorba içmeye yarayan araç.
• Cümle: Annem çorbayı tahta kaşıkla karıştırdı.
• Çağrışımlar: Çorba, tatlı kaşığı, çay kaşığı, tahta kaşık, tencere.
• Görsel: Kaşık resmi.

Soru: b) Etkinliğin “a” maddesindeki yapıyı “karsanbaç, pekmez, oyun havası” kelime/kelime grupları için defterinizde uygulayınız.

Karsanbaç: Kar/buz üzerine pekmez dökülerek yapılan tatlı. Cümle: Yazın karsanbaç yemek çok keyiflidir. Çağrışımlar: kar, kepçe, pekmez, buz.

Pekmez: Meyve sularının kaynatılıp koyulaştırılmasıyla yapılan şurup. Cümle: Kahvaltıda ekmeğin üzerine pekmez sürdüm. Çağrışımlar: üzüm, dut, şıra, kavanoz.

Oyun havası: Halk oyunları için çalınan hareketli ezgi. Cümle: Halay oyun havası başlayınca herkes coşkuyla oynadı. Çağrışımlar: davul, zurna, ritim, horon.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 52 Cevapları

3. ANLAYALIM

Soru: a) Aşağıdaki kartlarda dinlediğiniz içerik ile ilgili anahtar kelimelere ait bazı ipuçları verilmiştir. Bu ipuçlarından hareketle anahtar kelimeleri bulunuz ve kartların başına yazınız.

• Demir kaşık → Büyütçe, karıştırmak, bakır
• Tahta kaşık → Şimşir, halk oyunu, kaşık havası
• Kaşık çeşitleri → Çay kaşığı, tatlı kaşığı, şeker kaşığı
• Kaşık sallamak → Kaşık çalmak, duru su, hasır şapka

Soru: b) İzlediğiniz içerik ile ilgili iki anahtar kelime de siz belirleyiniz ve etkinliğin “a” maddesinden hareketle yan tarafta verilen kartlara ipuçlarınızı yazınız. İpuçlarını sıra arkadaşınıza söyleyerek ondan anahtar kelimeleri tahmin etmesini isteyiniz.

• Karsanbaç → Kar veya buz, üzerine pekmez dökülür, yazın serin tatlı
• Pekmez → Üzüm/dut şırası, kaynatılarak koyulaşır, kavanozda saklanır

Soru: c) Arkadaşınızın tahminlerinden sonra her kart için hangi anahtar kelimeyi seçtiğinizi nedeniyle açıklayınız.

• Karsanbaç: Çünkü metinde “kar pekmezi” ayrıntılı biçimde anlatıldı ve kaşıkla yenildiği belirtildi.
• Pekmez: Çünkü karsanbaç yapımında en temel malzeme olarak geçti.

4. ANLAYALIM

Soru: a) Dinleme/izleme sırasında defterinize aldığınız notları gözden geçiriniz. Dinlediğiniz içeriği “metin yapılarının analizi ve bilgileri organize etme stratejisi”ne göre aşağıdaki çalışma kağıdı üzerinde inceleyiniz.

Dinlediğiniz İçeriğin Konusu: Kaşık ve karsanbaç; kaşığın çeşitleri, kullanımı ve kaşıkla ilgili deyimler.

İçerikte konuya kısa ve ilgi çekici bir giriş yapılmış mı? Evet.(Kar–karsanbaçla başlıyor.)

Açıklamayı detaylandırmak için nelerden yararlanılmış? Aşağıdakilerden uygun olanları işaretleyiniz. Siz de bu listeye “Diğer” seçeneğini kullanarak yeni maddeler ekleyebilirsiniz.

• Dinlenen konunun özeti: Kaşık çeşitleri, karsanbaç ve kaşıkla ilgili deyimler.
• Giriş bölümü: Konuya kısa ve dikkat çekici bir başlangıç yapılmış. (Evet)

Açıklamada kullanılan yöntemler:

• Örnek verilmiş → Evet
• Tanım yapılmış → Evet
• Sayısal veriler paylaşılmış → Hayır
• Sebep–sonuç ilişkisi → Evet
• Alt başlıklar kullanılmış → Hayır
• Geçmişten bağlantı kurulmuş → Evet (köy düğünü örneği)
• Diğer: Deyim ve atasözleri kullanılmış → Evet

Sonuç bölümü: Ana fikir dikkat çekici bir şekilde vurgulanmış. (Evet)

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 53 Cevapları

Soru: b) Metni dinlerken not almanın dinleme becerinizi ne yönde etkilediğini uygun kartı seçerek değerlendiriniz ve gerekçenizi sözlü olarak açıklayınız.

Cevap: Olumlu etkiledi: Not almak dikkatimi topladı, anahtar kelimeleri kaçırmadım. Sonradan hatırlayıp soruları kolayca cevapladım.

5. ANLAYALIM

Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde iki gruba ayrılınız. Birinci grup soru, ikinci grup cevap grubu olacaktır. Grubunuzla aşağıdaki yönergeleri uygulayınız.

Cevap: Not tutmak dinleme sürecimi olumlu etkiledi. Çünkü önemli ayrıntıları kaydedince soruları daha kolay cevaplayabildim.

Soru: Aşağıdaki metni grubunuzla okuyunuz. Metinden hareketle cevap grubuna yöneltebileceğiniz sorular hazırlayınız.

Mart ayında köylünün yakıtı neden biter?
Köylü sobada neyi yakar?
Bu olaydan hangi atasözü doğmuştur?
Çoban neden üşür?
Dayısı çobana ne öğüt verir?
İkinci olaydan doğan söz nedir?

Soru: Aşağıdaki metni grubunuzla okuyunuz. Metinden hareketle size yöneltilebilecek soruları düşününüz. Bu sorulara yönelik cevaplar hazırlayınız.

Soru Grubu Soruları:

1. Mart ayında köylünün odunu neden tükenmiştir?
2. Sobada hangi malzemeleri yakmıştır?
3. Bu olaydan hangi atasözü doğmuştur?
4. Çoban neden kalın giyinmemiştir?
5. Dayısı ona hangi öğüdü vermiştir?
6. İkinci olaydan doğan söz nedir?

Cevap Grubu Yanıtları:

1. Kış uzun sürdüğü için odun bitmiştir.
2. Kapı arkasındaki kazma ve kürek saplarını yakmıştır.
3. “Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.”
4. Havaya aldanıp ince giyinmiştir.
5. Mart güneşine aldanmaması gerektiğini söylemiştir.
6. “Aldanma martın yazına, geldin mi dayın sözüne.”

Soru: b) Soru grubu olarak hazırladığınız soruları sorunuz. Cevap grubu olarak sorulan soruları aldığınız notlardan hareketle cevaplayınız.

Soru: Köylü neden sapları yakmak zorunda kalmıştır?
Cevap: Çünkü odunu kalmamış, hava da çok soğukmuş.

Soru: Çobanın dayısı ona ne öğüt vermiştir?
Cevap: Mart ayında güneşe aldanmamak gerektiğini söylemiştir.

Soru: Metnin ana mesajı nedir?
Cevap: Tedbirli olmak ve büyüklerin sözünü önemsemek.

Soru: c) Gruplara ayrılarak metinden hazırlanan sorular üzerinden tartışmak, metni anlama becerinizi nasıl etkiledi? Aşağıdaki sayı doğrusu üzerinde bir değer vererek kendinizi değerlendiriniz.

Cevap: Grup çalışması sayesinde metni daha iyi anladım, ayrıntıları daha kolay hatırladım. Kendimi 9 puan ile değerlendirdim.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 54 Cevapları

1. ANLATALIM

Soru: a) Konuşmanızı planlamak üzere yan tarafta verilen görsel üzerindeki yönergeleri takip ederek ilerleyiniz.
Cevap: Aşamaları aşağıda tek tek seçtim.

Soru: Birinci aşamada konuşma amacınıza göre seçeneklerden birini seçiniz.
Cevap: Bilgi vermek.

Soru: İkinci aşamada konuşmanızda hangi konudan söz edeceğinizi belirleyiniz.
Cevap: Kaşık türleri ve kısaca ilgili deyimler.

Soru: Son aşamada ise konuşmanızın türünü seçiniz.
Cevap: Hazırlıksız konuşma.

Soru: b) Son seçiminiz “Hazırlıksız konuşma” ise konuşmanızı diğer seçimlerinize uygun şekilde sınıfta yapınız, “Hazırlıklı konuşma” ise gelecek derse kadar diğer seçimlerinize uygun şekilde konuşmanıza hazırlanınız. Gelecek ders konuşmanızı sununuz.
Cevap: “Arkadaşlar, bugün kaşık türlerinden söz edeceğim. Günlük hayatta çay, yemek ve çorba kaşıklarını kullanıyoruz. Tahta kaşıklar yemek pişirirken çok işe yarar. Eskiden bakır kaşıklar kalaylanarak tencerelerde kullanılırmış. Dilimizde ‘Kaşıkla verip kepçeyle almak’ gibi deyimler de vardır. Teşekkür ederim.”

Soru: c) Öğretmeninizin geri bildirimlerinden hareketle aşağıdaki soruları sözlü olarak cevaplayınız.

Soru: Konuşurken kendimi güçlü hissettiğim yönlerim neler?
Cevap: Net konuştum, örnekler verdim, anlaşılır ifade kullandım.

Soru: Sonraki konuşmalarımda güçlendirmek istediğim yönlerim neler?
Cevap: Daha yavaş konuşmak, sınıfla göz teması kurmak, heyecanımı azaltmak.

2. ANLATALIM

Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde arkadaşlarınızla gruplara ayrılınız. Grup arkadaşlarınızla aşağıdaki Nasrettin Hoca fıkralarından birini seçiniz ya da farklı bir Nasrettin Hoca fıkrası belirleyiniz.
Cevap: “Kazan Doğurdu” fıkrasını seçtik.

• Fıkrayı kazanın ağzından yeniden canlandırdık.
• Nasrettin Hoca’nın mizahını ve pratik zekâsını ortaya çıkardık.
• Farklı bakış açılarıyla fıkranın ders verici yönünü ele aldık.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 55 Cevapları

b) Aşağıdakilerden birini seçerek fıkranızı buna göre düzenleyip anlatınız.

Soru: Fıkrayı fıkradaki bir karakter, nesne vb.nin bakış açısı ile anlatınız.
Cevap: Ben kazanım; Hoca beni komşuya verdi. Sonra “kazan doğurdu” diye küçük bir tencereyle geri döndüm. Komşu sevindi; meğer plan varmış!

Soru: Fıkraya farklı bir karakter ekleyip fıkrayı düzenleyerek anlatınız.
Cevap: Mahalle muhtarı olayı duyar ve “doğuran kazan bir gün ölür de” der. Komşu, hocanın “kazan öldü” sözünü duyunca itiraz edemez.

Soru: Fıkranın sonunu değiştirerek fıkrayı anlatınız.
Cevap: Komşu, “Doğurdu diyorsan, ölmesi de normal.” deyip güler. Hoca da kazanı geri verir, birlikte çay içerler.

c) Etkinlik sona erdiğinde aşağıdaki soruları gerekçe belirterek cevaplayınız.

Soru: Etkinlikte en çok keyif aldığınız bölüm hangisiydi?
Cevap: Kazanın gözünden anlatmak çok eğlenceliydi.

Soru: Etkinliğe yeniden katılsaydınız neleri değiştirirdiniz?
Cevap: Daha canlı konuşur, küçük hareketlerle canlandırma yapardım.

Soru: Etkinlikte en çok zorlandığınız bölüm hangisiydi?
Cevap: Olayı çok kısa ve net tutmakta zorlandım.

3. ANLATALIM

Soru: a) Yan tarafta verilen haber başlığında dikkatinizi çeken nedir? Temada öğrendiklerinizden hareketle söyleyiniz.
Cevap: Başlıktaki “start verdi” yabancı bir kullanım; “Avrasya Maratonu başladı” demek daha doğru ve Türkçe olur.

Soru: b) RTÜK’ü (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu) daha önce duydunuz mu? Sizce bu kurulun görevleri neler olabilir? Tartışınız.
Cevap: RTÜK, radyo–televizyon yayınlarını denetler; çocukları koruyan, dili ve yayın ilkelerini gözeten kurallar koyar ve gerekirse uyarı/ceza verir.

Soru: c) İkişerli gruplara ayrılınız. “RTÜK Çağrı Hattı’nın iletişim danışmanı” ve “şikayeti oluşturan vatandaş” olmak üzere aranızda rol dağılımı yapınız. Haber başlığında dikkatinizi çeken durumdan hareketle aşağıdaki yönergelere uyarak bir telefon konuşması canlandırınız.

Soru: Konuşmanızı uygun ifadelerle başlatıp ardından kendinizi tanıtınız.

Danışman: “Merhaba, RTÜK Çağrı Hattı, ben Ayşe. Nasıl yardımcı olabilirim?”

Vatandaş: “Merhaba, ben Ali Yılmaz. Bir haber başlığıyla ilgili dilekçem olacak.”

Soru: Konuşmanızda hangi bilgi ve gerekçeleri kullanacağınızı çözümleyiniz.

Vatandaş: “Başlıkta ‘start verdi’ denmiş. Türkçede ‘başladı’ karşılığı varken yabancı sözcük kullanılması dilimiz için olumsuz örnek. Yayın: X Kanalı, dün 19.00 bülteni.”

Danışman: “Bilgileri kaydettim. Dilin doğru kullanımı yayın ilkelerimiz arasındadır; kuruluşa bildirim yapılacaktır.”

Soru: Yorum ve değerlendirmenizi yansıtan tepkileri nezaket kuralları çerçevesinde anlaşılır bir dille ifade ediniz.

Vatandaş: “Duyarlılığınız için teşekkür ederim; çocukların da Türkçeyi doğru duymasını istiyorum.”

Danışman: “Geri bildiriminiz bizim için değerli, incelemeye alıyoruz.”

Soru: Konuşmanızı sonlandırırken uygun ifadeler kullanınız.

Danışman: “Başvurunuz alındı, iyi günler dilerim.”

Vatandaş: “Teşekkürler, iyi günler.”

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 56 Cevapları

4. ANLATALIM

Soru: Temada işlediğiniz metinlerden ikisini seçiniz. Bu metinleri karşılaştıran bir konuşma yapınız. Konuşmanızda aşağıdaki sorulardan yararlanınız.

Cevap: Her iki metin de dil sevgisini, Türkçenin değerini ve kelimelerin gücünü öne çıkarıyor.

Soru: Metinlerin benzer ve farklı yönleri nelerdir?
Cevap: İkisi de dili ve sözleri değerli görür, öğretici mesaj verir. Farkı: İlki Kaşgarlı Mahmut’un merakını öykülerken, ikincisi yazarın çocukluk anılarını ve aile sıcaklığını anlatır.

Soru: Metinlere hakim olan duygu / düşünce nedir?
Cevap: “Bir Kelime Seyyahı” araştırma ve öğrenme isteğini anlatırken; “Annem Yeryüzüydü Babam Gökyüzü” aile sevgisini ve günlük hayattaki dil zenginliğini yansıtıyor.

Soru: Her iki metinde ortak olan kelimeler var mı? Varsa bunlar nelerdir?
Cevap: Evet: “Türkçe, kelime, atasözü, deyim, bilgelik”.

Soru: Hangi metin size daha çok hitap etmektedir? Neden?
Cevap: Bana “Annem Yeryüzüydü Babam Gökyüzü” daha yakın geldi çünkü aile sıcaklığını ve atasözlerinden alınacak dersleri içten bir dille aktarıyor.

5. ANLATALIM

Soru: a) Öğretmeninizin rehberliğinde gruplara ayrılınız. Grup arkadaşlarınızla aşağıdaki başlangıç cümlelerinden birini seçiniz.

Cevap: Seçimim: “Mert kâğıda ya da ekrana yazı yazarken artık hiçbir şeyi silemediğini fark etti.”

Soru: b) Seçtiğiniz başlangıç cümlesinden hareketle bir A4 kâğıdına sırayla cümleler yazarak grupça birer hikâye oluşturunuz. Hikâyenizi oluştururken aşağıdaki kelime bulutunda yer alan geçiş ve bağlantı ifadelerini kullanmaya, sizden önce kurulan cümleyle bağlantılı bir şekilde ilerlemeye özen gösteriniz.

Cevap: “Önce panikledi ama sonra yazdığı her kelimenin bir değeri olduğunu düşündü. Arkadaşları da sırayla cümle ekledi. Virgül, ‘Ben cümleye nefes aldırırım.’ dedi. Nokta, ‘Ben olmazsam hiçbir şey tamamlanmaz.’ diye ekledi. Hikâyemiz büyüdükçe yazının da bir bütün olduğunu anladık.”

Soru: c) Etkinlik sonunda hikâyelerinizi sınıf panosunda sergileyiniz.

Cevap: Hazırladığımız hikâyeyi A4 kâğıdına geçirip sınıf panosunda sergiledik.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 57 Cevapları

6. ANLATALIM

“Armudu taşlayalım / Dibini kışlayalım / Müsaade ederseniz / Mâniye başlayalım” İşte bir Hıdırellez eğlencesi daha başlıyor. Bu seneki tatilimizi beldemizdeki Hıdırellez eğlencesine denk getirdik. Bizimkiler sergileri gezerken ben bir anda mâni atışmasının ortasında buluverdim kendimi. ‘Armudu dişledim / Sapını gümüşledim / Ben yârimin adını / Gömleğime işledim” Bu kısa sözler çalgısız, müziksizdi ama sanki bir konserdeydim. Belki de ritim ile söylenmeleri bana böyle hissettirmişti. “Kolundaki saati / Sen kurma, ben kurayım / Lacivert elbisene / Ütüyü ben vurayım” Yöresel kıyafetleri ile teyzeler öyle tatlı atışıyorlardı ki uzun bir süre oradan ayrılamadım. Öyle ki diğer misafirler de benim gibi hayran kalmıştı bu dil ziyafetine. Mademki mâni ile başladık, mâni ile de bitirelim o zaman. Bu seferki mâni benden gelsin: “Asmada kara üzüm / Hoş geldin iki gözüm / Var sana bir çift sözüm / Mânidir benim özüm”

Soru: a) Yukarıdaki metinde “ki”nin geçtiği yerleri bulup sırasıyla numaralandırınız.

1) seneki
2) beldemizdeki
3) Bizimkiler
4) sanki
5) belki
6) Kolundaki
7) …atışıyorlardı ki
8) Öyle ki
9) Mademki
10) seferki

Soru: b) Bulduğunuz “ki”leri kendinden önceki kelimeye ayrı ya da bitişik yazılma durumuna göre numaralarını kullanarak aşağıda gruplandırınız.

Ayrı Yazılanlar: 7, 8.
Bitişik Yazılanlar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10.

Soru: c) Aşağıdaki örnek cümleleri ve “ki”nin cümleye kattığı anlamları inceleyiniz. Cümlelerin altına “ki”nin aynı anlamda kullanıldığı birer örneği metinden seçerek yazınız.

• Benim kalemim kayboldu, seninkini alabilir miyim? (Kalem isminin yerini tutmuş.)
Cevap: Metinden: “Bizimkiler sergileri gezerken…” (bizimki-ler: ismin yerini tutar)

• Bahçedeki çiçekleri sula. (Bulunma hâl eki ile kullanılarak çiçek ismini nitelemiştir.)
Cevap: Metinden: “beldemizdeki Hıdırellez eğlencesi” (Hıdırellez’i niteleyen -ki)

• Eve zamanında gel ki törene yetişebilelim. (İki cümleyi bağlamış.)
Cevap: Metinden: “Yöresel kıyafetleriyle teyzeler öyle tatlı atışıyorlardı ki uzun bir süre oradan ayrılamadım.” (iki bölümü bağlar)

• Zorluklar karşısında pes etmemeyi illaki öğrenecek. (Kalıplaşmış kullanımlarından biridir.)
Cevap: Metinden: “Belki de ritim ile söylenmeleri bana böyle hissettirmişti.” (“belki” kalıplaşmış kullanım)

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 58 Cevapları

7. ANLATALIM

Soru: a) Türkçemizin anlatım gücü ve zenginliğini yansıtan aşağıdaki metni okuyunuz.

Arkadaşınızın ağabeyi askerden izne gelmiş. Askerliğinin ne zaman biteceğini merak ederek ona “Ağabey, askerlik görevini tamamlamana ne kadar kaldı?” ya da “Vatani görevin ne zaman bitiyor?” diye sorabilirsiniz. Bunların yanı sıra yalnızca iki kelime ile de aynı soruyu sormak mümkün: “Şafak kaç?” Tabii, o da bu soruya “Atarsa 42!” diye cevap verebilir. Buradaki “şafak atarsa” ifadesi “gün geçerse” demektir. Siz de ona “Hayırlı tezkereler!” diyerek görevini sağ salim tamamlayıp dönmesi için iyi dilekte bulunabilirsiniz.
Cevap: Metin, aynı sorunun farklı kalıp sözlerle söylenebildiğini gösterir (“Şafak kaç?”, “Hayırlı tezkereler!”). Türkçenin kalıp sözleri, anlatımı kısa ve etkili yapar.

Soru: b) Aşağıdaki durumlara uygun iyi dilek. temenni. dua vb. sözleri örnekteki gibi yazınız.

• Yemek hazırlayan kişiye: “Eline sağlık / Ellerine sağlık.”
• Bayram ziyaretinde büyüklere: “Bayramınız kutlu olsun / Ellerinizden öperim.”
• Bir tanıdığımız yolculuğa çıktığında: “İyi yolculuklar / Yolun açık olsun.”
• Bir oyunda birinci olan kişiye: “Tebrik ederim / Aferin sana.”
• Alışveriş yaptığımız kişiye: “Hayırlı işler / Bereketli kazançlar.”
• Komşumuzun bebeği doğduğunda: “Gözünüz aydın / Allah analı babalı büyütsün.”

Soru: c) Seçtiğiniz kalıp sözlerden biri ile ilgili küçük bir karta açıklayıcı bir paragraf yazınız. Yazınızda aşağıdaki sorulardan ve yeni öğrendiğiniz söz varlığı unsurlarından yararlanınız.
Cevap: “Güle güle kullan”, birinin yeni aldığı eşyayı iyi günlerde ve sevinçle kullanmasını dilediğimiz nazik bir kalıp sözdür. En çok hediye verildiğinde ya da yeni eşya alındığında söylenir.

• Bu sözü kimden duydunuz? Askerden dönen bir akrabamdan.
• Hangi durumlarda kullanılır? Askerliğini tamamlayan kişiye söylenir.
• Karşılık verilen cevap: “Teşekkür ederim.”
• Tekrar eden kelime var mı? Hayır.

Paragraf: “Hayırlı tezkereler” kalıp sözü, askerliğini tamamlayan kişiye söylenir. Bu söz, hem görevini sağ salim bitirdiği için tebrik hem de yeni hayatında huzur dileği taşır. Genellikle asker ailesi ve yakın çevresi tarafından kullanılır.

Soru: ç) Kartlarınızı sınıf panosunda sergileyebilir ya da katlayarak öğretmeninizin gözetiminde bir araya toplayabilir, kartlardan birini rastgele seçerek sınıfta okuyabilir ve arkadaşlarınızla sözü tahmin etme oyunu oynayabilirsiniz.
Cevap: Hazırladığımız kartı sınıf panosuna astık. Daha sonra kartlar karıştırılarak sınıfta seçilen sözler tahmin oyunu olarak oynandı.

Gelecek Derse Hazırlanalım

Yandaki karekodu okutarak “Kurtuluş Savaşı: Yokluktan Destana” adlı içeriği izleyiniz ve Millî Mücadele Dönemi'ne yönelik araştırma yapınız.

Millî Mücadele Dönemi Hakkında Bilgi

• Başlangıç: 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışı.
• Amaç: Türk milletini işgalden kurtarmak ve bağımsızlığı sağlamak.

Önemli Gelişmeler:

• Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919): “Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.”
• Erzurum Kongresi (23 Temmuz 1919): Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür.
• Sivas Kongresi (4 Eylül 1919): Tüm milli cemiyetler tek çatı altında birleştirildi.
• TBMM’nin Açılışı: 23 Nisan 1920’de Ankara’da açıldı.

Önemli Savaşlar:

• I. ve II. İnönü Zaferleri
• Sakarya Meydan Muharebesi
• Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi (30 Ağustos 1922)

Sonuç: Türk milleti bağımsızlığını kazandı, 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi.

Millî Mücadele, Türk milletinin tarih sahnesinde yeniden doğuşudur. Yokluk ve zorluklara rağmen milletimiz bağımsızlık idealinden asla vazgeçmemiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde verilen bu destansı mücadele, birlik ve beraberliğin gücünü göstermiş ve Cumhuriyet’in ilanıyla taçlanmıştır.