9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 118 Cevapları – MEB Yayınları
Konu: Eski Çağ Medeniyetlerinde Hukuk Kuralları
Etkinlik: Verilen yönergeler doğrultusunda aşağıdaki etkinlikleri yapınız.
5N1K Etkinliğinde Ulaştığım Bilgiler
- Eski Çağ medeniyetlerinde hukuk kuralları toplumsal düzeni sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.
- Urukagina ve Hammurabi gibi liderler, adaletin korunmasında önemli roller üstlenmişlerdir.
- Her medeniyetin kendine özgü yazılı veya yazısız hukuk sistemi bulunmaktaydı.
- Hukukun uygulanışı, toplumun sınıf yapısına ve geleneklerine göre değişiklik göstermekteydi.
“Öğrenelim” Başlığında Öğrendiklerim
- Farklı medeniyetlerdeki hukuk kuralları arasında benzerlikler ve farklılıklar vardır.
- Aile yapısı, toplumsal düzen ve inanç sistemi hukukun şekillenmesinde belirleyici olmuştur.
- Yazılı hukuk kuralları, devletin otoritesini pekiştirmiş ve adaletin uygulanmasını kolaylaştırmıştır.
- Yazısız hukuk ise töre ve geleneklere dayandığı için esnek ama toplumdan topluma farklılık göstermiştir.
Değerlendirme
Bu bilgiler karşılaştırıldığında; Eski Çağ medeniyetlerinin hukuk sistemlerinin ortak amacı toplumsal düzeni sağlamak ve adaleti tesis etmek olmuştur.
Hukuk, her toplumun kendi kültürü ve sosyal yapısına göre şekillenmiş, ancak hepsinde insan davranışlarını düzenleyici bir araç olarak kullanılmıştır.
Sümerlerde ve Hititlerde kanunlar aile ve mülkiyetin korunmasına, Türklerde ise töre aracılığıyla toplumsal adaletin sağlanmasına yöneliktir.
Bu durum, hukukun evrensel bir ihtiyaç olduğunu göstermektedir.
Performans Görevi: Eski Çağ Medeniyetlerindeki Yazılı ve Yazısız Hukuk Kurallarının Karşılaştırılması
Yazılı Hukuk Kuralları
Tanım: Resmî belgelerde kayıtlı, toplumun tüm kesimlerine duyurulmuş hukuk kurallarıdır.
Örnekler: Hammurabi Kanunları, 12 Levha Kanunları, Urukagina Reformları.
Özellikler:
- Kesin ve açık hükümler içerir.
- Devlet otoritesiyle uygulanır.
- Suç ve ceza açıkça belirtilmiştir.
- Herkes için bağlayıcıdır.
Yazısız Hukuk Kuralları
Tanım: Gelenek ve göreneklere dayalı, toplum içinde sözlü olarak aktarılan hukuk kurallarıdır.
Örnekler: Türk Töresi, Eski Yunan gelenekleri.
Özellikler:
- Toplumun değerlerine dayanır.
- Yazılı belgeye değil, geleneksel uygulamalara bağlıdır.
- Esnektir ve toplumsal değişimlere uyum sağlayabilir.
- Bölgeler arasında farklılık gösterebilir.
Hukuki Düzenlemelerin Toplumsal Yapıya Etkileri
- Sosyal Düzen: Yazılı hukuk, toplumda düzen ve güven duygusunu artırmıştır.
- Adalet Anlayışı: Yazılı kanunlar daha objektif bir hukuk anlayışı sağlamıştır.
- Eşitlik: Yazılı hukukla sınıf farklarının azaltılması hedeflenmiştir.
- Toplumsal Güven: Hukukun varlığı bireyler arasında güven tesis etmiştir.
Bilgi Görseli Hazırlama Adımları
- Gruplara ayrılın ve görev paylaşımı yapın.
- Güvenilir kaynaklardan araştırma yapın.
- Metin, tablo ve görselleri bir araya getirerek düzenleyin.
- Görselde yazım kurallarına uyun, özgün ve dikkat çekici bir tasarım yapın.
- Çalışmayı sınıf ortamında arkadaşlarınıza sunun.
Performans Ödevi
Konu: Eski Çağ Medeniyetlerinde Yazılı ve Yazısız Hukuk Kurallarının Karşılaştırılması
Giriş
İnsanlık tarihinin en önemli adımlarından biri, insanların birlikte yaşamayı öğrenmesi ve bu yaşamı adaletli bir düzene oturtmasıdır.
Bu düzenin temeli, hukuk kavramına dayanır. Hukuk, toplumun vicdanını temsil eder; doğruyu yanlıştan, hakkı haksızlıktan ayıran en güçlü pusuladır.
Eski Çağ medeniyetlerinde ortaya çıkan yazılı ve yazısız hukuk kuralları, sadece toplumsal düzeni değil, insanların adalet anlayışını da şekillendirmiştir.
Bu çalışmada, Sümerlerden Romalılara, Hititlerden Türk topluluklarına kadar uzanan hukuk anlayışları incelenecek ve bu sistemlerin toplum yaşamına etkileri karşılaştırılacaktır.
Gelişme
1. Yazılı Hukuk Kuralları: Adaletin Taşa Kazındığı İlk Yasalar
Yazılı hukuk, medeniyetin sesini taşa, tablete ve levhaya kazıyan sistemdir.
Bu sistem, suçun tanımını, cezanın sınırını ve toplumun haklarını net biçimde ortaya koymuştur.
Örnekler:
- Hammurabi Kanunları (Babil): “Göze göz, dişe diş” ilkesiyle adaletin somut karşılığı verilmiştir.
- 12 Levha Kanunları (Roma): Toplumun tüm sınıflarına eşit şekilde uygulanmıştır.
- Hitit Kanunları (Anadolu): İnsan yaşamını ve aile düzenini korumayı esas almıştır.
Özellikleri:
- Yazılı belgelerde açıkça belirtilmiştir.
- Herkesin uyması gereken kurallar bütünüdür.
- Devletin gücünü ve otoritesini yansıtır.
- Suç ve ceza arasındaki denge, toplumda güven ortamı oluşturur.
Yazılı hukuk, devletin adaletle güçlendiği bir sistem kurarak medeniyetlerin temeline kazınmıştır.
2. Yazısız Hukuk Kuralları: Töreyle Gelen Vicdan Yasası
Yazısız hukuk, kalemle değil, vicdanla yazılmış bir sistemdir.
Toplumların örf, adet ve geleneklerinden doğar; yazılı olmamasına rağmen yüzyıllar boyunca insan davranışlarını düzenler.
Örnek:
- Türk Töresi: Adalet, eşitlik ve dürüstlük üzerine kurulmuştur.
- Eski Yunan Gelenekleri: Sözlü kültürle kuşaktan kuşağa aktarılmıştır.
Özellikleri:
- Halkın ortak değerlerinden güç alır.
- Zamanla değişime uyum sağlar.
- Sözlü kültürle nesilden nesile aktarılır.
- Yazılı hukuka göre daha esnek ama daha vicdani bir yapıya sahiptir.
Yazısız hukuk, bir toplumun karakterini, ahlakını ve kültürel kimliğini koruyan görünmez bir kalkan gibidir.
3. Yazılı ve Yazısız Hukukun Karşılaştırması
| Özellik | Yazılı Hukuk | Yazısız Hukuk |
|---|---|---|
| Dayanağı | Devlet ve resmî otorite | Gelenek, töre ve toplum vicdanı |
| Uygulama Biçimi | Taş, levha, tablet gibi belgelerde yazılı | Sözlü geleneklerle kuşaktan kuşağa aktarılır |
| Esneklik | Katıdır, değişimi zordur | Esnektir, topluma göre değişebilir |
| Amaç | Adaleti ve düzeni sağlamak | Birliği ve toplumsal uyumu korumak |
| Örnekler | Hammurabi, 12 Levha, Hitit Kanunları | Türk Töresi, Eski Yunan Gelenekleri |
4. Hukukun Toplum Üzerindeki Etkileri
- Toplumsal Düzen: Hukuk, toplumun huzur ve istikrarını sağlar.
- Adalet Anlayışı: Kuralların herkes için geçerli olması, eşitlik duygusunu pekiştirir.
- Devlet Otoritesi: Yazılı hukuk, devletin saygınlığını artırır; yazısız hukuk ise halkın vicdanını canlı tutar.
- Kültürel Devamlılık: Yazısız hukuk, milletlerin geleneklerini yaşatır; yazılı hukuk, bu gelenekleri sistemleştirir.
- Caydırıcılık: Ağır cezalar, bireyleri suç işlemeye karşı uyarır ve toplumu korur.
Sonuç
Eski Çağ medeniyetlerinde hukuk, insanlığın vicdanının şekil bulmuş hâlidir.
Yazılı yasalarla devlet otoritesi sağlanırken, yazısız törelerle ahlaki bilinç canlı tutulmuştur.
Her iki sistem de insanları adalet, eşitlik ve sorumluluk bilinciyle yaşamaya yönlendirmiştir.
Bugün modern hukuk sistemleri, bu kadim yasaların mirası üzerine kuruludur.
Çünkü adalet, insanlığın en eski ve en kalıcı ortak değeridir. ⚖️
Kaynakça
- MEB 9. Sınıf Tarih Ders Kitabı (MEB Yayınları)
- Roma Hukuku Ders Notları – İstanbul Üniversitesi
Bilgi Görseli veya Poster Önerisi
Başlık: “Taşta Yazılı, Vicdanda Saklı Adalet”
- Sol tarafta taş tablet ve Hammurabi heykeli (Yazılı hukuk)
- Sağ tarafta Türk beyleri meclisi ve töre sahnesi (Yazısız hukuk)
- Ortada terazili bir simge: “Adalet Her Dönemin Işığıdır”
Alt Başlık: “Eski Çağ’dan Günümüze Hukukun İzinde”