9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 149 – Etkinlik 2.13 Birlikte Düşünelim Cevapları
1. Soru - Görselde 240 gram suyun içinde yaklaşık 80,27×10²³ adet su molekülü bulunduğu belirtilmiştir.
Su ile benzer yapıya sahip diğer moleküllerin kendi molekülleri arasında elektrostatik çekim olur mu?
Cevap: Evet, olur. Çünkü kutuplu (polar) yapıya sahip tüm moleküller, tıpkı su gibi, molekül içindeki yük dağılımından dolayı birbirini elektrostatik olarak çeker. Bu çekim, maddelerin bir arada durmasını sağlayan temel kuvvetlerden biridir.
2. Soru - Bir bardak sudaki moleküller, yer çekiminin olmadığı bir ortamda birbirinden ayrılır mı?
Suyun görünüşünü dikkate alarak açıklayınız.
Cevap: Hayır, ayrılmaz. Çünkü su molekülleri arasındaki elektrostatik çekim kuvvetleri suyu bir arada tutar.
Yer çekimi olmasa bile su, bir bütün hâlinde damlacık oluşturur. Bu durum, uzayda görülen su kürecikleriyle tamamen aynıdır.
3. Soru - Moleküler yapılı farklı maddeler karıştığında, moleküller arasında elektrostatik çekim oluşabilir mi?
Cevap: Evet. Eğer karışan maddelerin molekülleri polar ise, moleküller arasında kutupların birbirini çekmesi sonucu elektrostatik etkileşim görülür. Bu nedenle polar maddeler, polar maddelerle güçlü şekilde etkileşir.
4. Soru - İyonik yapılı maddelerin iyonları, moleküler yapılı bir madde ile karıştığında tanecikler arasında elektrostatik çekim oluşabilir mi?
Cevap: Evet. Çünkü iyonlar yük taşırlar, polar moleküller ise kısmi yük taşır.
Bu durumda iyon–dipol etkileşimi adı verilen güçlü bir elektrostatik çekim ortaya çıkar. Bu çekim, iyonların suda çözünmesinin temel nedenidir.
5. Soru - Atomik yapılı soy gaz atomları arasında elektrostatik bir etkilenme var mıdır?
Soy gazların kararlı yapısını göz önünde bulundurarak açıklayınız.
Cevap: Soy gaz atomları tam dolu elektron dizilimine sahip oldukları için belirgin bir elektrostatik çekim oluşturmazlar.
Yalnızca zayıf London kuvvetleri görülebilir; fakat bunlar elektrostatik çekim olarak sayılmaz. Bu nedenle soy gazlar birbirine karşı duyarsız ve kararlı yapıdadır.
Cevabım ve Gerekçesi (Öğrenci Kutusu İçin Örnek)
Suyun içinde çok sayıda molekülün bir arada durması ve dağılmaması, moleküllerin birbirini elektrostatik olarak çekmesi ile açıklanabilir. Bu nedenle su molekülleri yer çekimi olmasa da bir arada kalır.
Farklı Düşünce ve Gerekçesi (Örnek)
Bir arkadaşım suyun yer çekimi olmadığı için dağılacağını söyledi. Ancak suyun polar yapısı ve moleküller arası çekim kuvvetleri bulunduğunu anlatarak bu düşüncenin neden doğru olmadığını ifade ettim. Bu çekim kuvvetleri sayesinde su, uzayda bile küre şeklinde durur.