9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 99
X. Aşama
Soru: Anlık hız kavramının tanımına ulaşmak için I ve II numaralı yollarda doğrusal bir yol izleyen K ve L araçlarının hız büyüklüklerini inceleyiniz.
Cevap: Anlık hız, bir cismin herhangi bir andaki hız büyüklüğüdür. Hız zamanla değişiyorsa, belirli bir anlık hız, hareketin tam olarak o anda sahip olduğu hızdır. Anlık hız, zaman ve hız arasındaki ilişkiye bağlı olarak gözlemlenir.
1. Soru: K ve L araçlarının I ve II numaralı yollarda belirtilen zamandaki hız büyüklüklerini aşağıdaki tablolara yazınız.
K Aracı (I numaralı yol):
| Zaman (s) | Hız Büyüklüğü (m/s) |
|---|---|
| 0 | 0 |
| 1 | 2 |
| 2 | 4 |
| 3 | 6 |
| 4 | 8 |
L Aracı (II numaralı yol):
| Zaman (s) | Hız Büyüklüğü (m/s) |
|---|---|
| 0 | 16 |
| 1 | 12 |
| 2 | 8 |
| 3 | 4 |
| 4 | 0 |
2. Soru: Tabloya yazdığınız hız büyüklükleri anlık hız değerleridir. Zaman ve hız arasındaki ilişkiden yararlanarak anlık hızın tanımını yazınız.
Cevap: Anlık hız, bir cismin herhangi bir anlık zamanda sahip olduğu hız büyüklüğüdür. Bu hız, o anda cismin hareket doğrultusunda yaptığı yer değiştirme hızını ifade eder.
Soru: İvme kavramının tanımına ulaşmak için aşağıda hız büyüklükleri ile ilk ve son konumları verilen K ve L araçlarının hareketlerini inceleyiniz.
Cevap: İvme, bir cismin birim zamanda hızında meydana gelen değişimdir. Hareket sırasında hızdaki artış ya da azalış, ivmenin büyüklüğünü ve yönünü belirler.
XI. Aşama
İvme kavramının tanımına ulaşmak için aşağıda hız büyüklükleri ile ilk ve son konumları verilen K ve L araçlarının hareketlerini inceleyiniz.
Soru: K ve L araçlarının hız büyüklüklerindeki değişim kaç m/s’dir?
- K Aracı: Hız değişimi 8 m/s (0 m/s'den 8 m/s'ye artış).
- L Aracı: Hız değişimi -16 m/s (16 m/s'den 0 m/s'ye azalış).
Sonuç: K aracı hızını artırırken, L aracı hızını azaltmaktadır.
9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 100
2. Soru: Araçların hareketi 4 s sürmüştür. K ve L araçlarının ivmelerinin büyüklükleri sırasıyla +2 m/s² ve −1 m/s²’dir. Hız değişimi, zaman ve yön arasındaki ilişkiden yararlanarak ivme kavramını tanımlayınız.
Cevap: Araçların ivmeleri dikkate alındığında K aracının hızında +8 m/s, L aracının hızında ise −4 m/s değişim olduğu görülmektedir. Bu hız değişimlerinin hareket süresine (4 s) oranlanması sonucunda ivme değerleri elde edilir. İvme, bir cismin hızındaki değişimin birim zamandaki miktarını ifade eden, büyüklük ve yön bilgisi içeren vektörel bir niceliktir.
B Bölümü
1. Soru: Hareketin temel kavramları arasından üç kavramı grup arkadaşlarınızla fikir birliği içinde seçiniz. Bu kavramların uygunluğu ile ilgili öğretmeninizden onay alınız.
Cevap: Seçilen üç temel hareket kavramı:
- Sürat
- İvme
- Yol
2. Soru: Seçtiğiniz kavramları sürat cezaları ve trafikte yeşil dalga sistemi ile ilişkilendireceğiniz eğlenceli senaryolar oluşturunuz. Senaryonuzu oluştururken özgün fikirler geliştirmeye, arkadaşlarınızla fikir alışverişi yapmaya ve ortak kararlar doğrultusunda hareket etmeye özen gösteriniz. Sınıf ortamında canlandıracağınız senaryonuzda kişisel özelliklerinizi ve enerjinizi yansıtırken diğer arkadaşlarınızın haklarına saygılı olunuz.
Cevap: Senaryo: Bir grup sürücü, trafik kurallarına uymadan hız limitlerini aşarak hareket ediyor. Ancak bu durum, hız cezaları almalarına ve yeşil dalga sistemine uyum sağlayamamalarına neden oluyor. Diğer bir grup sürücü ise hız limitlerine uygun hareket ederek hem trafik ışıklarında duraksamıyor hem de zamandan tasarruf ediyor. Bu senaryo, hız limitlerine uymanın ve doğru hızda hareket etmenin trafik akışı üzerindeki olumlu etkilerini göstermeyi amaçlıyor.
3. Soru: Grup arkadaşlarınızla oluşturduğunuz senaryoyu aşağıdaki alana yazınız.
Cevap: Senaryo Detayları:
Bir grup sürücü, hız sınırlarını aşarak yeşil dalga sistemine yetişmeye çalışırken hız cezası alır ve trafikte beklemek zorunda kalır. Diğer bir grup sürücü, hız limitlerine uyarak yeşil dalgayı rahatça takip eder. Bu durum, trafik kurallarına uymanın güvenli ve hızlı bir yolculuk için önemini ortaya koyar.
4. Soru: Senaryolarınızı canlandırma etkinliği öncesinde diğer grupların senaryoları ile karşılaştırınız. Senaryolarda hareketin temel kavramlarından ele alınmayan kavram olup olmadığını kontrol ediniz. Ele alınmayan kavram için senaryonuzu yeniden düzenleyiniz.
Cevap: Diğer grupların senaryolarında "zaman" kavramının eksik olduğunu fark edersek, senaryomuza sürücülerin hızlarını ayarlayarak belirli bir zamanda belirli bir mesafeyi nasıl katettiklerini vurgulayan bir bölüm eklenir. Bu, hız-zaman ilişkisini daha iyi açıklamayı sağlar.
5. Soru: Senaryonuzu canlandırınız. Diğer grupların sergilediği performansı gözlemleyerek senaryolardaki hareketin temel kavramlarına yönelik verileri aşağıdaki alana yazınız.
Cevap: Diğer grupların performansları incelendiğinde:
- Grup 1: Sürat ve zaman ilişkisini trafik yoğunluğu üzerinden açıklamıştır.
- Grup 2: İvme kavramını bir araç frenleme senaryosuyla işlemiştir.
- Grup 3: Yol kavramını bir yarış pistindeki tur uzunluklarıyla ilişkilendirmiştir.
Sonuç olarak, tüm gruplar hareketin temel kavramlarını günlük yaşamla başarılı bir şekilde ilişkilendirmiştir.
9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 101
6. Senaryolarda kullanılan kavramlar ve bu kavramların skaler nicelik mi, vektörel nicelik mi olduğunu aşağıdaki tabloya yazınız.
| Kavram | Skaler Nicelik | Vektörel Nicelik |
|---|---|---|
| Yer Değiştirme | X | |
| Hız | X | |
| Sürat | X | |
| Referans Noktası | X | |
| Anlık Sürat | X | |
| Ortalama Hız | X | |
| İvme | X | |
| Anlık Hız | X | |
| Alınan Yol | X | |
| Konum | X | |
| Ortalama Sürat | X |
Açıklama:
- Skaler nicelik: Yalnızca büyüklüğe sahip, yönü olmayan niceliklerdir. (Örneğin: Sürat, alınan yol).
- Vektörel nicelik: Hem büyüklüğe hem de yöne sahip niceliklerdir. (Örneğin: Hız, yer değiştirme).
7. Verilerinizi bilimsel tartışma yöntemini kullanarak tartışınız ve temel kavramların tanımlarına yönelik genellemeler yapınız. Kavramlara ilişkin genellemeleri aşağıdaki tabloya yazınız.
| Kavram | Tanımı |
|---|---|
| Referans Noktası | Hareketin tanımlandığı noktadır. |
| Konum | Referans noktasına göre hareketlinin bulunduğu yerdir. |
| Alınan Yol | Hareket sırasında alınan yörüngenin uzunluğudur. |
| Yer Değiştirme | İki konum arasındaki yönlü uzaklıktır. |
| Sürat | Birim zamanda alınan yoldur. |
| Anlık Sürat | Hareketlinin anlık ölçülen süratidir. |
| Ortalama Sürat | Toplam alınan yolun toplam geçen zamana oranıdır. |
| Hız | Birim zamanda yapılan yer değiştirmedir. |
| Anlık Hız | Yer değiştirme sırasında anlık ölçülen hızdır. |
| Ortalama Hız | Toplam yer değiştirmenin toplam geçen süreye oranıdır. |
| İvme | Birim zamandaki hız değişimidir. |
8. Yorumlarınızdan hareketle trafiği düzenleyen sürat sınırlamalarına uymanın can güvenliği, trafik yeşil dalga sistemi ve yakıt tasarrufu açısından önemini tartışınız.
Cevap: Trafikte sürat sınırlarına uymak, hem sürücülerin hem de yayaların can güvenliğini artırır. Hız limitlerine uyulması, ani duruş ve kazaların önlenmesinde kritik bir rol oynar. Trafik yeşil dalga sistemi, belirli bir hız aralığında hareket eden araçların ışıklarda durmaksızın ilerlemesini sağlayarak trafik akışını düzenler ve yakıt tasarrufu sağlar. Hız limitlerine uyan sürücüler, gereksiz hızlanma ve yavaşlamalardan kaçınarak yakıt tüketimini optimize eder, bu da ekonomik ve çevresel açıdan fayda sağlar. Bu nedenle hız sınırlamalarına uymak, hem bireysel güvenlik hem de toplumsal fayda açısından büyük önem taşır.