9. Sınıf Fizik MEB Yayınları Sayfa 134 Cevapları
1. Etkinlik – Basınç
Amaç Basınç ile ilgili çıkarım yapabilme
1. Soru: Aşağıda basıncın etkili olduğu durumlarla ilgili günlük hayattan bir örnek ile bu örneğin konfor, kolaylık ve işe yararlılık açısından değerlendirilmesini içeren tablo verilmiştir. Tabloya kendi örneklerinizi ekleyiniz.
a) Günlük Hayattan Örnek: Karda yürürken kara uygulanan basınç arttığı için kar ayakkabısı kullanılır.
Konfor–Kolaylık Açısından: Geniş yüzeyli kar ayakkabısı, yüzeye uygulanan basıncı azaltır. Bu sayede karın içine batma azalır.
Kullanışlık: Kaymayı önler, dengeli yürüyüş sağlar.
b) Günlük Hayattan Örnek: İnşaatlarda kullanılan vinçlerin tabanının geniş olması.
Konfor–Kolaylık Açısından: Geniş taban, zemine uygulanan basıncı azaltır ve araç devrilmesini önler.
Kullanışlık: Daha güvenli ve stabil çalışma sağlar.
c) Günlük Hayattan Örnek: Tırların çok tekerlekli olması.
Konfor–Kolaylık Açısından: Tekerlek sayısı arttıkça yük geniş bir alana yayılır, yoldaki çökme ve bozulmalar azalır.
Kullanışlık: Araç daha dengeli ve güvenli taşımacılık yapar.
2. Soru: Katı meyve sıkacağının çalışma ilkesine benzer bir örnek veriniz. Bu sistemlerde basıncın rolünü açıklayınız.
Somun kıracağı, iki kolu bir araya getirerek somunu ezer. Küçük yüzeye büyük kuvvet uygulandığı için basınç artar ve somun kırılır. Basınç, sıkıştırma işleminin yapılmasını sağlar.
3. Soru: Öğretmeninizin rehberliğinde grup oluşturunuz. Çalışma sırasında takım çalışmasına dikkat ediniz.
Cevap: Bu bölüm kişisel uygulamadır, cevap beklenmez.
4. Soru: Simülasyondaki değişkenlerden yararlanarak basınca etki eden etmenler hakkında tahminde bulununuz.
- Kuvvet arttıkça basınç artar.
- Yüzey alanı arttıkça basınç azalır.
- Yüzey alanı azaldıkça basınç artar.
9. Sınıf Fizik MEB Yayınları Sayfa 135 Cevapları
5. Soru: Kum ve tuğlalarla ilgili deney düzeneği kurun.
Cevap: Bu bölüm uygulama içindir, doğrudan cevap beklenmez.
6. Soru: Kum üzerine A ve B tuğlalarını bırakmanız hâlinde batma miktarıyla ilgili hipotezinizi yazınız.
- A tuğlası geniş yüzeyli ise daha az batar.
- B tuğlası dar yüzeyli ise daha çok batar.
7. Soru
a) Soru: Tuğlaların batma miktarını etkileyen etmenler nelerdir?
- Tuğlanın ağırlığı
- Tuğlanın yüzey alanı
- Kumu sıkıştırma derecesi
b) Soru: Tuğlalar daha yoğun malzemeden olsaydı sonuç nasıl değişirdi?
Cevap: Daha yoğun tuğlalar daha ağır olur ve kum içine daha fazla batar.
c) Soru: Basınca etki eden etmenler hakkında çıkarım yapınız.
- Kuvvet arttığında basınç artar.
- Yüzey alanı arttığında basınç azalır.
- Aynı ağırlıktaki cisimler, yüzey alanlarına göre farklı batma miktarları gösterir.
9. Sınıf Fizik MEB Yayınları Sayfa 136 Cevapları
8. Soru: Şekil II ve III’teki yerleştirmelere göre batma miktarı için hipotezinizi yazınız.
- Şekil II (A ve B yan yana): Yüzey alanı arttığı için batma miktarı azalır.
- Şekil III (A ve C üst üste): Ağırlık arttığı için batma miktarı artar.
9. Soru: A, B ve C tuğlalarının batma miktarlarını karşılaştırınız.
| Tuğla | Batma Miktarı |
|---|---|
| A | Az |
| B | Orta |
| B + C | En fazla |
Sonuç: Ağırlık arttıkça basınç artar ve kum içine batma miktarı artar.
10. Soru: Şekil IV ve V’e göre hipotez oluşturunuz.
- Şekil IV (Geniş yüzey): Daha az batar.
- Şekil V (Dar yüzey): Daha fazla batar.
11. Soru: Şekil IV ve V’teki tuğlaların batma miktarlarını ölçerek tabloya yazınız.
| Tuğla | Batma Miktarı |
|---|---|
| Şekil IV | Az |
| Şekil V | Çok |
Sonuç: Yüzey alanı küçüldükçe basınç artar ve batma artar.
9. Sınıf Fizik MEB Yayınları Sayfa 137 Cevapları
12. Soru Etkinliğin 6, 8 ve 10. basamağında yaptığınız deneylerde basınç ile ilgili topladığınız verilerden yararlanarak aşağıdaki tabloyu doldurunuz.
| Basamak | Neyi Değiştirdiniz? | Ne Oldu? | Yorum |
|---|---|---|---|
| 6 | Tuğlanın kumla temas eden yüzey alanı | Batma miktarı değişti | Yüzey alanı arttıkça basınç azaldı. |
| 8 | Ağırlık | Batma arttı | Ağırlık arttıkça basınç artar. |
| 10 | Yüzey şekli | Batma değişti | Dar yüzey daha çok batma oluşturur. |
a) Soru: Basınca etki eden etmenleri yazınız.
-
Kuvvet (Ağırlık)
-
Yüzey alanı
b) Soru: Aşağıdaki cümleleri tamamlayınız.
- Bu etmenlerden kuvvet arttıkça basınç artar.
- Bu etmenlerden yüzey alanı azaldıkça basınç artar.
13. Soru: Basıncın matematiksel modelini yazınız.
P = F / A
( Basınç = Kuvvet / Yüzey Alanı )
14. Soru: Basınçla ilgili çıkarımlarınızı yazınız.
- Basınç kuvvetle doğru orantılıdır.
- Basınç yüzey alanı ile ters orantılıdır.
- Ağırlık arttıkça batma miktarı artar.
- Yüzey alanı büyüdükçe basınç azalır.