Sayfa 18 Okuma Sırası Etkinliği: San’at Şiiri
Hazırlık ve Okuma:
Takım Oluşturma ve Okuma Düzeni:
- Sınıf iki takıma ayrılır: Birinci takım, “San’at” şiirinin her dörtlüğünün ilk iki dizesini; ikinci takım ise son iki dizesini okuyacaktır.
- Her takım, kendine ait dizeleri vurgu ve tonlamaya dikkat ederek söz korosu şeklinde okur. Bu, şiirin duygusal ve sanatsal etkisini artırır ve öğrencilerin vurgu, tonlama gibi okuma becerilerini geliştirir.
Okuma Sonrası Etkinlik: Söz Varlığımız
1. Kelimelerin Sözlük ve Şiirdeki Anlamları Karşılaştırma:
Tabloyu doldururken kelimelerin sözlük anlamları ile şiirde kazandığı anlamları karşılaştırın. Örnekler:
| Kelime | Sözlük Anlamı | Şiirde Geçtiği Dize | Farklı anlamda kullanılmıştır. |
|---|---|---|---|
| bahar | İlkbahar. | Bizim diyarımız da binbir bahârı saklar! | Evet |
| bahçe | Sebze, meyve, çiçek veya ağaç yetiştirilen yer. | Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek | Evet |
| kelebek | Pul kanatlılardan, ince pullarla kaplı, dört kanatlı böcek. | Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeğin | Hayır |
| musiki | Müzik. | Bizde geçer en hazin bir mûsikî yerine! | Evet |
| raks | Dans. | Sen raksına dalarken için titrer derinden | Evet |
| sülüs | Arap alfabesiyle yazılan bir tür süslü yazı. | Bizi sarar bir sülüs yazı görsek duvarda | Hayır |
| zeybek | Batı Anadolu efesi. | Toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybeğin | Hayır |
2. Sizce şair, Sanat adlı şiirde kelimelere neden farklı anlamlar yüklemiştir?
Cevap: Şair, kelimelere farklı anlamlar yükleyerek sanatın derinliğini, çok yönlülüğünü ve farklı çağrışımlarını ortaya koymak istemiştir. Böylece kelimeler sadece sözlük anlamıyla değil, şiirsel bağlamda duygu ve düşünceleri daha etkili aktaran semboller haline gelmiştir.
3. Kelimelerin Güncel Yazım Şekilleri ve Farklılıkların Gerekçeleri:
- San’at, bahâr, mûsikî, mozayik kelimelerinin güncel yazım şekilleri Türk Dil Kurumu (TDK) Güncel Türkçe Sözlük’te sırasıyla sanat, bahar, musiki, mozaik olarak geçer.
- Farklılıkların Gerekçeleri: Osmanlıca kökenli bu kelimelerin orijinal yazımı, Arap alfabesine ve eski Türkçeye dayanır. Günümüzde ise Türk alfabesine uyum sağlanarak yazılır. Modern Türkçede sadeleşme ve dildeki yabancı etkileri azaltma amacıyla bu kelimelerin yazımı değiştirilmiştir.
Eski yazımlarda Arapça ve Osmanlıca etkisiyle uzun ünlüler ve kesme işaretleri kullanılmıştır. Günümüzde ise Türk Dil Kurumu yazım kuralları doğrultusunda bu kelimeler sadeleştirilmiştir.
4. Türk Dil Kurumunun genel ağ sayfasından üç nokta (…) işaretinin kullanım amaçlarını inceleyiniz. Okuduğunuz Sanat adlı şiirde kullanılan üç nokta işaretinin doğru kullanılıp kullanılmadığını değerlendiriniz.
Cevap: Üç nokta (…) işareti; tamamlanmamış ifadeleri, karşılanmayan duyguları veya sözü okuyucuya bırakmayı ifade eder. Sanat şiirinde kullanılan üç nokta, duygunun devam ettiğini vurguladığı için doğru bir kullanımdır.
Metnimizi Anlayalım Etkinlik Cevapları
1. Şiir deyince aklınıza gelenleri arkadaşlarınızla paylaşınız. Düşünceleriniz Sanat adlı şiirle örtüşüyor mu?
Cevap: Şiir denilince aklıma duygu, hayal gücü, sanat ve estetik gelir. Sanat şiirinde de sanatın millete hizmet etmesi gerektiği vurgulandığı için düşüncelerimle örtüşmektedir.
2. Birinci dörtlükte söyleyici kolundan tutarak çeken kişinin amacı ne olabilir? Söyleyiniz.
Cevap: Söyleyici kolundan tutarak çeken kişi, sanatçıyı yalnızca bireysel haz peşinde koşmaktan uzaklaştırıp milletin yoluna yönlendirmek istemektedir. Bu, sanatın toplumsal bir görev taşıdığı mesajını verir.
Sayfa 19 Cevapları
3. Okuduğunuz Sanat adlı şiire göre mabetleri süslemek için neler kullanılmaktadır ve bu süslemeler insanları nasıl etkilemektedir?
Cevap: Şiire göre mabetler; bahar, bahçe, çiçek, musiki ve mozaik gibi unsurlarla süslenmektedir. Bu süslemeler insanlarda estetik duygular uyandırır, huzur ve manevi bir güzellik hissi verir.
4. Şair, üçüncü dörtlükte bale ve zeybek oyununu neden karşılaştırmış olabilir?
Cevap: Çünkü bale Batı kültürünü, zeybek ise Türk milletinin öz değerlerini temsil eder. Şair bu karşılaştırmayı yaparak, sanatın milli kültürden beslenmesi gerektiğini vurgulamıştır.
5. Şiirde geçen “köylünün kıvrılmayan beli” ifadesi, Anadolu insanının özellikleri hakkında size neler düşündürmektedir?
Cevap: Bu ifade, Anadolu insanının çalışkan, sabırlı, fedakâr ve güçlü olduğunu düşündürmektedir. Zorluklara rağmen eğilmeyen, dik duran bir halkı anlatmaktadır.
6. Anadolu’nun Özellikleri ve Günümüzde Yaşatılıp Yaşatılmadığı: (egitim.net.tr)
a) Okuduğunuz şiirde söylenmemiş bir destana benzetilen Anadolu’nun özellikleri nelerdir?
Cevap: Anadolu’nun doğal güzellikleri, kültürel zenginlikleri, geleneksel oyunları, çalışkan insanları ve tarihî değerleri şiirde destana benzetilmiştir.
b) Sizce günümüzde Anadolu’nun bu özellikleri hâlâ yaşatılmakta mıdır? Günlük hayattan örnekler vererek yazınız.
Cevap: Evet, Anadolu’nun birçok özelliği hâlâ yaşatılmaktadır. Örneğin; köylerde imece usulü çalışma geleneği, bayramlarda halk oyunları ve düğünlerde zeybek, halay gibi oyunlar hâlâ sürdürülmektedir.
c) Siz Anadolu’yla ilgili bir şiir yazsanız Anadolu’nun hangi özelliklerinden bahsedersiniz?
Cevap: Ben yazacağım bir şiirde Anadolu’nun misafirperver insanlarını, verimli topraklarını, tarihî eserlerini ve milli kültürünü anlatırdım. Ayrıca doğanın eşsiz güzelliklerini ve halkın birlik beraberliğini vurgulardım.
7. Soru
a) Sınıfta öğretmeninizin rehberliğinde “sen” ve “biz” adlı iki takım oluşturunuz. Her takım için bir sözcü seçiniz.
(Sınıf içi etkinlik olduğundan öğretmen rehberliğinde yapılacaktır.)
b) Sen takımı olarak şairin “sen”, biz takımı olarak şairin “biz” şeklinde tanımladığı sanat anlayışına ait ifadeleri belirleyiniz.
| Sen Olarak İfade Edilen Sanat Anlayışı | Biz Olarak İfade Edilen Sanat Anlayışı |
|---|---|
| Bireysel zevke, duygulara ve güzelliklere hitap eden sanat. | Topluma, millete ve Anadolu insanına hizmet eden sanat. |
| Estetik kaygıyı ön plana çıkarır. | Milletin değerlerini ve kültürünü yaşatmayı amaçlar. |
| Sanatı bireysel bir uğraş olarak görür. | Sanatı toplumsal bir görev ve sorumluluk kabul eder. |
Sayfa 19’da öğrenciler, Sanat şiiri üzerinden milli sanat anlayışını, Anadolu’nun destansı özelliklerini ve bireysel–toplumsal sanat anlayışlarını karşılaştırarak yorumlar. Böylece sanatın yalnızca bireysel değil, milletin değerlerini yaşatan bir güç olduğunu öğrenirler.
Sayfa 20 Cevapları
c) Takım sözcüleri olarak yazdığınız maddeleri sırayla okuyunuz.
Cevap: Etkinlik sınıf içinde yapılacağı için sözcüler, “sen” ve “biz” sanat anlayışını temsil eden maddeleri sırasıyla okur.
ç) Şair, “sen” ve “biz” şeklinde ifade edilen sanat anlayışlarından hangisini benimsemektedir ve şairin bu sanat anlayışını benimseme gerekçesi nedir?
Cevap: Şair, biz anlayışını benimsemektedir. Çünkü Sanat şiirinde sanatın bireysel bir haz değil, millet için faydalı bir yol gösterici olması gerektiğini savunmuştur.
d) Aşağıdaki şiirler, sen ve biz olarak ifade edilen sanat anlayışlarından hangisine göre yazılmıştır? Şiirlerin altına yazınız.
- Endülüs’te Raks – Yahya Kemal Beyatlı → Sen Sanat Anlayışı
- Bir Yolcuya (Çanakkale Şehitlerine) – Necmettin Halil Onan → Biz Sanat Anlayışı
e) Bu sanat anlayışlarından hangisini benimseyerek şiir yazmak isterdiniz? Gerekçeleriyle söyleyiniz.
Cevap: Ben biz anlayışını benimseyerek şiir yazmak isterdim. Çünkü bu anlayış, topluma fayda sağlayan, milli değerleri yaşatan ve insanları bir araya getiren bir sanat anlayışıdır.
f) Aşağıya beğendiğiniz sanat anlayışını yansıtan bir dörtlük yazınız.
Cevap (örnek dörtlük):
Toprağa düşen canlarla yoğrulur bu vatan,
Her taşında bir iz, her dağında kahraman.
Sanatın sesi milletle birleşip yankılanan,
Gönüllerde ışık olur, yol gösteren bir ferman.
8. Sanat adlı şiire hâkim olan düşünceyi yazınız.
Cevap: Şiire hâkim olan düşünce, sanatın milletin değerlerini yüceltmek ve topluma hizmet etmek için var olması gerektiği fikridir.
9. Şairin Sanat adlı şiiri yazma amacı ne olabilir?
Cevap: Şairin amacı, sanatçının bireysel hazlarla değil, milletin ihtiyaçlarıyla ilgilenmesi gerektiğini vurgulamaktır. Bu şiir, sanatın milli bir görev üstlenmesi gerektiğini anlatır.
10. Okuduğunuz Sanat adlı şiire yönelik olumlu ve olumsuz eleştirilerinizi gerekçeleriyle söyleyiniz.
- Olumlu: Şiir, sanatın topluma yön veren gücünü çok etkileyici bir şekilde işlemiştir. Milli birlik ve beraberlik duygusunu pekiştirir.
- Olumsuz: Şiirde sanatın yalnızca toplumsal yönüne vurgu yapılmış, bireysel ve estetik yönü geri planda bırakılmıştır. Bu durum, sanatın çok yönlülüğünü tam olarak yansıtmamaktadır.
Sayfa 20’de öğrenciler, “sen” ve “biz” sanat anlayışlarını karşılaştırır, farklı şiirlerden örneklerle bu anlayışları tanımlar. Ayrıca Sanat şiirinin düşünce yapısını, amacını ve olumlu–olumsuz yönlerini değerlendirir.