9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları – Sayfa 172-173-174
Ders İçi Çalışma – Sayfa 172
Soru: Kerem ile Aslı hikâyesinin içinde şiirlerin yer alması metne nasıl bir katkı sağlamıştır?
Cevap: Hikâyede olaylar düz yazıyla, duygular ise şiirle verilmiştir. Şiirlerin kullanılması:
- Metne sözlü kültürün zenginliğini taşımış,
- Kerem’in duygularını daha güçlü ve etkileyici biçimde yansıtmış,
- Olay örgüsünü derinleştirmiş,
- Anlatımı hem lirikleştirmiş hem de ahenk katmıştır.
Bu sayede okur, Kerem’in iç dünyasını daha canlı, duygulu ve yakın bir biçimde hisseder.
Ders İçi Çalışma – Sayfa 173
Soru: Yunus Emre’nin ilahisinde dizeler nasıl kümelenmiştir ve bu kümelenmenin şiirin anlamına katkısı nedir?
Cevap: İlahide dizeler dörderli bölümler, yani dörtlükler hâlinde kümelenmiştir.
Bu kümelenme:
- Şiire güçlü bir ritim kazandırır,
- Ahenk ve süreklilik sağlar,
- Sözlerin anlamını daha etkili ve akıcı hâle getirir,
- İlahi söyleyiş geleneğine uygun bir düzen oluşturur.
Ders İçi Çalışma – Sayfa 174
1. Soru (a): Aşağıdaki dörtlükte dize sonlarındaki ses benzerliklerinin ahenge katkısını söyleyiniz.
Dize sonlarında tekrar eden sesler, şiirin:
- söyleyişini güzelleştirir,
- okunmasını akıcı kılar,
- ahengi güçlendirir,
- akılda kalıcılığını artırır.
Bu nedenle kafiye ve redif, ilahinin duygusal tonunu destekler.
1. Soru (b): Aynı anlam ve görevle tekrar eden ekleri belirleyip katkısını yazınız.
“-r” ve “-mısın?” ekleri tekrar edilmiştir.
Bu tekrarlar:
- Şiire melodik bir yapı,
- Söyleyiş güzelliği,
- Duygu yoğunluğu katar.
Ayrıca şairin gönüle seslenen içten hitabını güçlendirir.
Soru: Aşağıdaki şiir parçalarında dizelerin kümelenişini söyleyiniz.
- Hayalî’nin şiiri: İkilik (iki dizelik kümeler)
- Faruk Nafiz Çamlıbel’in şiiri: Dörtlük
- Şeyhülislam Yahya: Tek dize
- Nazım Hikmet Ran: Altı dizelik (serbest kümeler)
Bu çeşitlilik, her şairin üslubunun ve şiirin yapısal tercihlerinin bir yansımasıdır.