9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 160
Metnimizi Anlayalım – Eskici
1. Soru: Eskici adlı hikâyeyi kendinizi Hasan’ın yerine koyarak okudunuz. Sizde oluşan duygu ve düşünceleri arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Hasan’ın yerine kendimi koyduğumda yalnız, çaresiz ve yabancı hissettim. Anadilini konuşamamak, memleketinden uzak olmak insana ağır geliyor. Eskiciyle Türkçe konuşabildiği sahnede ise içimde bir rahatlama ve yakınlık duygusu oluştu.
2. Soru: Rıhtımda bekleyenlerin vapur ayrıldıktan sonra üzerlerinden ağır bir yük kalkmış gibi ferahlamalarının gerekçesi sizce nedir?
Cevap: Onlar, Hasan’ın Arabistan’da daha güvende ve iyi şartlarda yaşayacağına inanarak içten içe teselli bulmuş olabilirler. Bu yüzden bir rahatlama hissi yaşarlar; fakat ayrılığın verdiği hüzün kalplerinde devam eder.
3. Soru: Vapur yolculuğu boyunca Hasan’ın ruh hâlinde meydana gelen değişimleri yazınız.
Cevap: Yolculuğun başında Hasan meraklı ve heyecanlıdır. Çevresini incelemek hoşuna gider. Zamanla kimsenin onunla Türkçe konuşmadığını fark edince yabancılaşır, içine kapanır ve durgunlaşır. Neşesinin yerini sessizlik alır.
4. Soru: Hasan yolculuğu sırasında niçin giderek durgunlaşmıştır?
Cevap: Çünkü Hasan dilini bilmediği, kimseyi tanımadığı bir ortama doğru gitmektedir. Anadilini konuşamamak ve tanıdık bir yüz görememek onda yalnızlık, güvensizlik ve özlem duygularını güçlendirir; bu da durgunlaşmasına sebep olur.
5. Soru: İstasyonda Hasan’ı karşılamaya niçin kalabalık bir grup gelmiş olabilir?
Cevap: Hasan’ın gelişi, halası ve çevresi için önemli bir aile olayıdır. Akrabaları onu merak etmiş, yıllar sonra gelen bu yakınlarını görmek ve destek olmak istemiş olabilirler. Bu yüzden onu karşılamaya kalabalık bir grup gelir.
6. Soru: Halasıyla yaşamaya başladıktan sonra Hasan’ın hayatında neler değişmiştir?
Cevap: Hasan artık bambaşka bir ülkede, farklı bir kültür ve dil ortamında yaşamaya başlamıştır. Halasının evinde alışık olduğu geleneklerden, arkadaşlarından ve memleketinden uzak kalmıştır. Bu durum onun günlük hayatını, ilişkilerini ve duygularını derinden etkilemiştir.
7. Soru: Halasının yanında yaşamaya başlayan Hasan’ı en çok etkileyen olay nedir? Bu olay olmasaydı hikâye nasıl devam ederdi?
Cevap: Hasan’ı en çok etkileyen olay, eskiciyle karşılaşıp Türkçe konuşabilmesidir. Bu sayede kendini anlaşılmış hisseder ve yalnızlığı biraz olsun hafifler. Bu olay olmasaydı Hasan’ın içine kapanıklığı artar, kimseyle iletişim kurmak istemeyen daha kırgın bir çocuk hâline gelebilirdi.
8. Soru: Hasan’ın, eskiciyle arasındaki bağı sağlayan nedir?
Cevap: İkisi de memleketlerinden uzakta yaşayan, Türkçe konuşan insanlardır. Ortak dilleri ve benzer kaderleri, aralarında güven ve yakınlık hissi oluşturur. Eskici, Hasan için hem ana dilini duyduğu bir ses hem de onu anlayan bir “büyük” olmuştur.
9. Soru: Aşağıda Eskici adlı hikâyedeki olayların bir kısmı verilmiştir. Olayların gelişimine göre eksik kısımları tamamlayınız.
Cevap (sıralı olay örgüsü):
- Hasan’ın anne ve babasını kaybettikten sonra vapurla Filistin’deki halasının yanına gönderilmesi
- Memleketinden uzaklaştıkça Hasan’ın durgunlaşması, içine kapanması
- Hasan’ın istasyonda daha önce hiç görmediği halası tarafından karşılanması
- Hasan’ın halasının evine giderek yabancı ve kalabalık bir ortama alışmaya çalışması
- Ayakkabı tamiri için eskicinin çağrılması
- Hasan’ın eskiciyi ilgiyle seyretmesi, ona yakınlık duymaya başlaması
- Hasan ile eskici arasında Türkçe konuşma üzerinden samimi bir bağ kurulması
- Eskici ile Hasan’ın ayrılması
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 161
10. a) Eskici adlı hikâyede olayların gelişiminde rol alan karakterleri ve bu karakterlerin fiziksel ve ruhsal özelliklerini tabloya yazınız.
| Karakterler | Fiziksel Özellikler | Ruhsal Özellikler |
|---|---|---|
| Hasan | 5 yaşında, küçük, narin, sevimli | Yalnız, içine kapanık, memleket özlemi çeken, duygusal |
| Eskici | Yaşlı, yorgun, dağınık, el emeğiyle çalışan | Hüzünlü, çalışkan, memleket hasreti taşıyan, samimi |
| Hasan’ın Halası | Siyah çarşaf giyen, gösterişli altın takılar takan, ciddi görünüşlü | Mesafeli, geleneksel, disiplinli, şefkati az gösteren ama sorumluluk sahibi |
10. b) Yazdığınız karakterler arasındaki çatışmaları gerekçeleriyle söyleyiniz.
Cevap: Hasan ile halası arasında kültürel farktan doğan çatışma vardır. Hasan Türk kültürüne bağlıdır; halası ise Arap kültüründe yaşamaktadır. Bu nedenle Hasan kendini yabancı hisseder. Hasan ile eskici arasında çatışma yoktur; aksine ortak memleket özlemi onları yakınlaştırır. Hasan’ın en büyük çatışması kendi içindedir: yalnızlık, yabancılık ve ana dil özlemi.
11. Hikâyedeki çatışmalardan hareketle Eskici adlı hikâyenin temasını ve konusunu yazınız.
Hikâyenin Teması: Gurbet, yalnızlık, ana dil özlemi, memleket hasreti.
Hikâyenin Konusu: Anne ve babasını kaybeden Hasan’ın Filistin’de halasının yanında yaşarken yaşadığı yalnızlık, yabancılık ve memleket özlemi.
12. Hikâyelerde olayların gelişmesi için bir mekâna ihtiyaç vardır. Eskici adlı hikâyede olayların geçtiği mekânları ve bu mekânların hikâyeye katkısını söyleyiniz.
Cevap: Hikâye rıhtım, vapur, istasyon ve halanın evi gibi uzak ve yabancı mekânlarda geçmektedir. Bu mekânlar Hasan’ın kendini yalnız ve yabancı hissetmesine zemin hazırlamış, gurbet duygusunu güçlendirmiştir. Mekân değişikliği hikâyeye dramatik bir atmosfer katmıştır.
13. Eskici adlı hikâyede olayların geçtiği zamanın özellikleriyle ilgili neler dikkatinizi çekti? Söyleyiniz.
Cevap: Hikâye Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde geçmektedir. Ulaşımın zor olduğu, farklı kültürlerin bir arada yaşadığı ancak iletişimin sınırlı olduğu bir zaman dilimidir. Dönemin toplumsal yapısı ve kültürel farklılıkları olaylara yansımıştır.
14. Ziya Gökalp, Refik Halit Karay hakkında “Türkçeyi en iyi kullanan yazar.” ifadesini kullanmaktadır. Eleştirmenler, Refik Halit Karay’ı Türkçeyi doğru ve güzel kullanan bir yazar olarak kabul etmektedir.
a) Eskici adlı hikâyeden dikkatinizi çeken, Türkçenin doğru ve güzel kullanımını örnekleyen üç cümle belirleyip yazınız.
- “Yamaçlarında keçiler otlayan kuru, yalçın, çatlak dağlar arasından geçiyorlardı.”
- “Bir aralık nerede kimlerle olduğunu keyfinden unuttu, dalgınlığından ana diliyle sordu.”
- “Fakat, sonunda bütün ayakkabılar tamir edilmiş, iş bitmişti.”
b) Bu cümleleri beğenme gerekçenizi söyleyiniz.
Cevap: Bu cümleler sade, akıcı ve etkileyici bir Türkçe ile yazılmıştır. Betimlemeler güçlüdür, duygular açık bir şekilde hissettirilmektedir. Yazar Türkçeyi estetik ve doğal bir şekilde kullanmıştır.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 162
15. Aşağıda Eskici adlı hikâyenin serim, düğüm ve çözüm bölümleri ile ilgili bilgiler verilmiştir. Bu bilgiler doğru ise "D", yanlış ise "Y" bölümünü işaretleyiniz. Yanlış olarak değerlendirdiğiniz bilgilerin doğrularını bu bilginin altındaki boşluğa yazınız.
| Hikâye ile İlgili Bilgiler | D/Y |
|---|---|
| Serim bölümünde hikâyedeki kişiler arasında çatışmalar yaşanmıştır. Doğrusu: Serim bölümü hikâyedeki kişiler arasında çatışmaların yaşandığı değil, olayın giriş kısmının yapıldığı, karakterlerin ve olayın başlangıç durumunun tanıtıldığı bölümdür. Burada Hasan’ın durumu ve yolculuğa çıkışı anlatılmıştır, çatışma yaşanmamıştır. | Y |
| Düğüm bölümünde kişiler, yer ve zaman tanıtılmıştır. Doğrusu: Düğüm bölümü, hikâyedeki gerilimin başladığı ve olayların geliştiği bölümdür. Kişi, yer ve zaman tanıtımı serim bölümünde yapılır. Bu bilgi serim bölümüne aittir. | Y |
| Düğüm bölümünde olay örgüsündeki gerilim gittikçe artırılarak okur sona hazırlanmıştır. | D |
| Çözüm bölümünde okurun merakı giderilmiş, heyecan yatıştırılmıştır. | D |
| Çözüm bölümünde olayların sonucu okuyucunun yorumuna bırakılmıştır. Doğrusu: Çözüm bölümünde olayların sonu açık bırakılmamış, Hasan ve eskicinin vedalaşmasıyla hikâye sonlanmıştır. Olaylar okuyucunun yorumuna bırakılmamıştır. | Y |
16. a) Bir edebiyat eleştirmeni olsaydınız bu metni hangi ölçütlere göre (amaca uygunluk, zaman, mekân tasviri vb.) değerlendirmek isterdiniz? Ölçütleri aşağıya yazınız.
- Hikâyenin amacına uygunluğu
- Olay örgüsünün sağlamlığı
- Karakterlerin gerçekçiliği ve derinliği
- Zaman ve mekân tasvirlerinin yeterliliği
- Anlatımın akıcılığı ve dili kullanma başarısı
- Temanın işleniş biçimi
- Hikâyedeki duygusal etkileyicilik
- Türkçenin doğru ve estetik kullanımı
- Okurda merak uyandırma gücü
- Mesajın açık ve anlaşılır olması
16. b) Yukarıda yazdığınız ölçütleri dikkate alarak okuduğunuz metnin yazılış amacına ulaşma düzeyi hakkındaki görüşlerinizi söyleyiniz.
Cevap: Hikâye yazılış amacına başarılı bir şekilde ulaşmıştır. Çünkü hem mekân hem zaman tasvirleri güçlüdür, karakterler gerçekçi ve duygusal yönleriyle iyi yansıtılmıştır. Ana dil özlemi, gurbet ve yalnızlık temaları etkili biçimde işlenmiştir. Refik Halit Karay dili sade, akıcı ve etkileyici bir şekilde kullanmıştır. Olay örgüsü düzenli ilerlemekte ve çözüm bölümünde merak tamamen giderilmektedir. Bu ölçütlere göre hikâye amacına ulaşmış başarılı bir metindir.