9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 132 Cevapları – Dinleme/İzleme Etkinliği
Soru 1: Yandaki karekodda yer alan dinleme/izleme kontrol listesinin çıktısını alınız ve kontrol listesini inceleyiniz. Kontrol listesinde tamamladığınız aşamaları işaretleyiniz. Gerekli rehberliği öğretmeninizden alınız.
Cevap: Bu etkinlik sınıfta yapılmalıdır.
Soru 2a: Dinleyeceğiniz/izleyeceğiniz şiirin başlığından hareketle içeriği hakkındaki tahminlerinizi yazınız.
- Şiirin İçeriği Hakkındaki Tahminim: Şairin sevgilisine duyduğu derin aşkı ve ayrılığın ona yaşattığı hüznü dile getiren bir şiir olabilir.
- Şiirin İçeriği: Şair, sevgili Mihriban’a olan aşkını, bu aşkın yüreğinde bıraktığı izleri ve ayrılığın acısını anlatmıştır.
Soru b: Dinleme/izleme sonrasında şiirin içeriği hakkındaki bölümü doldurunuz. Tahminlerinizin şiirin içeriğiyle örtüşen yönlerini söyleyiniz.
Cevap: Şiir, şairin sevgili Mihriban’a duyduğu aşkı ve bu aşkın onda bıraktığı etkileri yansıtmaktadır. Tahminlerim şiirin içeriğiyle örtüşmüştür; özellikle ayrılığın getirdiği hüzün ve aşkın yoğunluğu açısından benzerlik bulunmaktadır.
Dinleme/İzleme Sırası
Soru: Yandaki karekodu okutarak Abdurrahim Karakoç’un Mihriban adlı şiirini dinleyiniz. Dinleme/izleme sırasında metinde verilen boşlukları doldurunuz.
Sarı saçlarına deli gönlümü,
Bağlamışlar, çözülmüyor Mihriban.
Ayrılıktan zor belleme ölümü,
Görmeyince sezilmiyor Mihriban.
Yâr, deyince kalem elden düşüyor;
Gözlerim görmüyor, aklım şaşıyor
Lâmbamda titreyen alev üşüyor…
Aşk, kâğıda yazılmıyor Mihriban.
Önce naz, sonra söz ve sonra hile…
Sevilen seveni düşürür dile.
Seneler, asırlar değişse bile,
Eski töre bozulmuyor Mihriban.
Tabiplerde ilâç yoktur yarama;
Aşk deyince ötesini arama
Her nesnenin bir bitimi var ama,
Aşka hudut çizilmiyor Mihriban.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 133
Boşa bağlanmamış bülbül, gülüne;
Kar koysan köz olur aşkın külüne…
Şaştım kara bahtın tahammülüne
Taşa çalsam ezilmiyor Mihriban.
Tarife sığmıyor aşkın anlamı;
Ancak çeken bilir bu derdi, gamı.
Bir kördüğüm baştan sona tamamı…
Çözemedim, çözülmüyor Mihriban.
Dinleme/İzleme Sonrası
Söz Varlığımız
Soru: Aşağıda Mihriban adlı şiirde geçen bazı kelimeler verilmiştir. Bu kelimelerin anlamlarını şiirde bulunduğu bağlamdan hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK Güncel Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz.
| Kelime | Kelimenin Geçtiği Dize | Kelimenin Anlamıyla İlgili Tahminim |
|---|---|---|
| Baht | "Saçtım kara bahtın tahammülüne..." | Şans, talih |
| Tahammül | "Taşa çalsam ezilmiyor Mihriban." | Dayanma gücü |
| Gam | "Tarife sığmıyor aşkın anlamı;" | Keder, sıkıntı |
| Hudut | "Aşka hudut çizilmiyor Mihriban." | Sınır |
| Kördüğüm | "Bir kördüğüm baştan sona tamamı..." | Çözülemeyen düğüm |
| Köz | "Kar koysan köz olur aşkın külüne..." | Ateş parçası, kor |
| Mihriban | "Sarı saçlarına deli gönlümü..." | Sevdiğinin ismi |
| Tabip | "Tabiplerde ilâç yoktur yarama;" | Doktor |
Metnimizi Anlayalım
Soru: Seslendiricinin ses tonundan, vurgularından, ifade biçiminden vb. yola çıkarak şiirin yazılma amacını belirleyip yazınız.
Cevap: Bu şiirin yazılma amacı, aşkın derinliğini ve zorluklarını anlatmak, sevginin insan ruhunda nasıl etkiler bıraktığını dile getirmektir. Şair, Mihriban’a duyduğu özlem ve aşkın verdiği hüznü etkili bir şekilde ifade ederek okuyucuda derin bir duygusal etki bırakmayı amaçlamıştır.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 134
2) Şiirde aşk hakkında dikkatinizi çeken ve en çok beğendiğiniz ifadeleri yazınız.
Cevap: “Seneler, asırlar değişse bile, eski töre bozulmuyor Mihriban.” dizesi beni çok etkiledi. Çünkü aşkın zamanla değişmeyen, insan kalbinde hep aynı kalan bir duygu olduğunu gösteriyor.
3) Şair, şiirini okurken ritim ve ahengi sağlayan unsurlardan hangileri dikkatinizi çekti?
Cevap: Şairin ses tonu, duraklamaları ve vurgu yaptığı kelimeler şiirdeki ahengi belirgin hâle getiriyor. Ayrıca “Mihriban” kelimesinin her kıtada tekrar edilmesi şiire türkü havası katmış.
4) Bestelenmiş hâlini dinlerken sizde oluşan çağrışımlar nelerdir?
Cevap: Şarkıyı dinlerken uzak diyarlara gitmiş, sevdiği kişiden kopmuş bir âşık gözümde canlandı. Ayrılık acısının insanı nasıl yıprattığını düşündürdü. İçimde hem hüzün hem de sevgi hissettirdi.
5) Şiirin kendisi mi yoksa bestelenmiş şekli mi sizi daha çok etkiledi?
Cevap: Şiirin bestelenmiş hâli beni daha çok etkiledi. Çünkü müzik, şairin hissettiklerini daha canlı bir şekilde duyurmamı sağladı. Sözler melodinin içinde daha anlamlı geldi.
6a) İlk dizelerde aşkın hangi özellikleri vurgulanmıştır?
Cevap: Aşkın bağlayıcı, gönlü esir alan ve insanı düşüncelerine hâkim olamaz hâle getiren yönü vurgulanmıştır. Âşık, sevdiğine kilitlenmiş gibidir.
6b) Siz olsaydınız dizeleri nasıl tamamlardınız?
“Sarı saçlarına deli gönlümü,
Bağlamışlar, çözülmüyor Mihriban.
Adın geçse yüreğim alev alır,
İçimdeki ateş sönmüyor Mihriban.”
7) Alevin üşümesi ne anlama gelmektedir?
Cevap: Alevin üşümesi, aşkın yokluğuyla birlikte hayata dair tüm sıcaklığın da yok olması anlamına geliyor. Şair o kadar yalnız ve umutsuz ki, normalde ısı veren ateş bile ona göre soğuk geliyor.
9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 135
8. Soru: Sizce şair Mihriban adlı şiirin son dörtlüğünde aşkı niçin bir kördüğüme benzetmiştir?
Cevap: Çünkü aşk, çözülmesi zor, insanı içinden çıkılamaz duygulara sürükleyen bir haldir. Şair sevgilisinden ayrılsa bile ona bağlı kalmış ve duygularını çözmeyi başaramamıştır.
9. Soru: Şiirdeki ifadelerden hareketle şairin ruh hâline dair çıkarımlar yapınız.
Cevap: Şair hüzünlüdür, özlem içindedir ve çaresizdir. Unutamadığı bir aşkın acısını yaşamaktadır. Kalben yorgun ve duygusal olarak kırgındır.
10. Soru: Dinlediğiniz/izlediğiniz Mihriban adlı şiirin temasını yazınız.
Cevap: Ayrılık acısı ve karşılıksız aşk.
11. Soru: Bu tema şiir dışında hangi türlerde daha etkili işlenebilir?
Cevap: Roman ve tiyatroda daha etkili işlenebilir. Çünkü karakterlerin duygu değişimleri ve olay örgüsü daha ayrıntılı gösterilerek aşkın dramatik yönü güçlü biçimde yansıtılabilir.
12. Soru: Son dizedeki ses benzerlikleri şiirin ahengine nasıl katkı sağlamıştır?
Cevap: Uyak ve redifler şiire akıcılık kazandırmış, melodik bir söyleyiş oluşturmuştur. Bu sayede şiir türkü havası kazanmıştır.
13. Soru: Dizelerdeki hece sayıları birbirine eşittir. Bu eşitliğin gerekçesi nedir?
Cevap: Şiirin ritmini korumak ve türküye uygun bir ölçü yakalamak içindir. Hece ölçüsü şiire düzen ve ahenk sağlar.
14. Soru: Dörtlük düzeni şiirin temasına nasıl katkı sağlamıştır?
Cevap: Dörtlükler aşkın farklı yönlerini bölümlere ayırarak anlatmıştır. Her dörtlükte duygular aşamalı biçimde yoğunlaşmış ve mesaj daha etkileyici hale gelmiştir.
15a. Soru: Şair aşk karşısında nasıl bir tutum içindedir?
Cevap: Şair çaresiz, kırgın ama hâlâ çok bağlıdır. Aşkını unutamayan bir hâl içinde yaşamaktadır.
15b. Soru: Şairin bu tutumuna katılıyor musunuz?
Cevap: Aşk bazen insanın iradesini aşan güçlü bir duygudur. Bu yüzden şairin duygularını samimi buluyor ve onu anlıyorum.
16. Soru: Mihriban adlı şiirde hangi edebi sanatlar kullanılmıştır?
➡️ Benzetme
➡️ Kişileştirme
➡️ Abartma
➡️ Mecaz (özellikle “alevin üşümesi”)
➡️ Tekrar (Mihriban kelimesi)
Bu sanatlar şiirin duygusunu daha etkileyici hâle getirmiştir.