9. Sınıf Biyoloji Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 32–33

3. Etkinlik: Bilimsel Etik Performans Görevi – Tüm Sorular ve Cevapları

Sayfa 32 – Sorular ve Cevaplar

Soru 1: Öğretmen rehberliğinde heterojen gruplar oluşturunuz.

Cevap: Heterojen gruplar, öğrencilerin farklı ilgi alanları, yetenekleri, akademik düzeyleri ve çalışma becerileri göz önünde bulundurularak oluşturulmalıdır. Böylece grup içerisinde eşit görev dağılımı, iş birliği, etkili iletişim ve verimli çalışma ortamı sağlanır.

Soru 2: Aşağıda verilen örnek olayı veya öğretmeninizin belirleyeceği başka bir örnek olayı bilim etiğine uygunluk açısından inceleyiniz. Güvenilir kaynaklardan araştırma yapınız.

Cevap: Araştırma sürecinde bilimsel makaleler, biyoloji ve etik kitapları, akademik veri tabanları, ansiklopediler gibi güvenilir kaynaklar kullanılmalıdır. Öğrenciler örnek olayın:

• etik ilkelere uygun yürütülüp yürütülmediğini,
• verilerin doğru toplanıp toplanmadığını,
• kaynakların belirtilip belirtilmediğini,
• manipülasyon veya hata içerip içermediğini

ayrıntılı şekilde incelemelidir.

Soru 3: Araştırmanız için kullanacağınız araçları öğretmen rehberliğinde seçiniz ve araştırma sürecinde birbirinize karşı sabırlı, anlayışlı ve duyarlı olunuz.

Cevap: Araştırmada kullanılabilecek araçlar: internet tabanlı bilimsel veri tabanları, biyoloji kaynak kitapları, anket formları, gözlem tabloları, bilgisayar, not defterleri, fotoğraf makinesi gibi materyallerdir.
Grup çalışmasında öğrenciler saygılı, dinlemeye açık, iş birliğine uygun, sabırlı ve sorumluluk sahibi davranmalıdır.

Soru 4: Verilen ya da öğretmeninizin belirlediği örnek olayda bilimsel etiğe uymayan durumları grup olarak tespit ediniz. Tespit ettiğiniz bu durumları bilimsel araştırma süreçlerinde yapılan etik dışı davranışlarla ilişkilendirerek raporlaştırınız. Görüşlerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Cevap: Örnek olayda tespit edilen bilimsel etik ihlalleri şunlardır:

1. Fotoğraf kopyalama (intihal):

İki grup aynı hayvan fotoğraflarını kullanmıştır. Bu durum intihal olarak adlandırılır ve bilimsel araştırmalarda kesinlikle kabul edilemez.

2. Kaynakça eksikliği:

Bir grubun raporunda kaynakça bulunmamaktadır. Bu durum, kullanılan bilgilerin kaynağının gösterilmediği, dolayısıyla raporun bilimsel güvenilirliğini zayıflattığı anlamına gelir.

3. Manipüle edilmiş anket sonuçları:

Gruplar aynı anketi uyguladığı hâlde farklı ve çelişkili sonuçlar raporlamıştır. Bu, veri manipülasyonu olup bilimsel etik kurallarına tamamen aykırıdır.

4. Haksız yazarlık:

Bazı öğrenciler araştırmaya katkı sağlamadıkları hâlde raporda yazar olarak gösterilmiştir. Bu durum bilimsel yayın ilkelerine aykırı bir davranıştır.

Bu bulgular raporlaştırılarak, bilimsel süreçlerde dürüstlük, şeffaflık, kaynak gösterme, özgünlük ve adil görev dağılımı ilkelerinin önemine dikkat çekilmelidir.

Sayfa 33 – Sorular ve Cevaplar

Soru 5: Aşağıda verilen yönlendirmeleri dikkate alarak araştırmanızla ilgili raporunuzu karekod ile verilen bilimsel etik araştırma raporu formatına uygun olarak hazırlayınız.

Cevap: Rapor; başlık, amaç, yöntem, bulgular, etik ihlaller, değerlendirme ve sonuç bölümlerinden oluşmalı, doğru bilgiler içermeli, kaynakları belirtilmeli ve bilimsel bir dille yazılmalıdır.

Soru 6: Rapor hazırlama sürecinde planlı olunuz ve sürecin zamanında tamamlanması için sorumluluk alınız.

Cevap: Araştırmanın her aşaması için bir zaman planı hazırlanmalı, grup üyeleri görevlerini zamanında yerine getirmeli ve tamamlanan çalışmalar birleştirilerek rapor zamanında teslim edilmelidir.

Soru 7: Raporunuzu diğer gruptaki arkadaşlarınızla paylaşınız.

Cevap: Hazırlanan rapor sınıfta sunulmalı, diğer grupların raporlarıyla karşılaştırılmalı ve eksikler belirlenerek geribildirimlerle rapor geliştirilebilir.

Kontrol Noktası Cevapları

1) ( … ) Bilimsel araştırmalarda anket verilerinin doğruluğu ve güvenilirliği oldukça önemlidir.

Cevap: (D) – Evet, araştırma sonuçlarının güvenilir olması için anket verilerinin doğru toplanması şarttır.

2) ( … ) Bilimsel araştırmalarda araştırma sonuçlarını desteklemeyen veriler yayımlanmayabilir.

Cevap: (Y)
Doğrusu: Bilimsel araştırmalarda tüm veriler, sonuçları desteklese de desteklemese de yayımlanmalıdır. Aksi hâlde araştırma tarafsızlığını ve güvenilirliğini kaybeder.

3) ( … ) Bilimsel araştırmalarda anket sonuçları istenildiği gibi değiştirilebilir.

Cevap: (Y)
Doğrusu: Verilerin manipüle edilmesi bilimsel etiğe tamamen aykırıdır. Araştırmacı verileri olduğu gibi raporlamalıdır.

4) ( … ) Bilimsel kaynaklardan derlenen bilgiler için mutlaka kaynak gösterilmelidir.

Cevap: (D) – Bilimsel etik gereği, kullanılan her bilginin kaynağı belirtilmelidir.

5) ( … ) Bilimsel bir yayın veya raporda çalışmaya katkısı olmayanların ismi de yer alabilir.

Cevap: (Y)
Doğrusu: Bir yayında yalnızca gerçekten katkı sağlayan kişiler yazar olarak gösterilebilir.

6) ( … ) Bilimsel bir çalışmada bir başkasının bulguları veya verileri kullanılmamalıdır.

Cevap: (D) – Başkalarının verileri izinsiz kullanılamaz; bu etik ihlaldir.