11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı – Sayfa 20-30 Cevapları (MEB Yayınları)
Sayfa 20 Cevapları
Hazırlık Sorusu: Türk edebiyatının farklı dönemlerine ait bu şiirlere göre edebi eserlerdeki değişim hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Cevap: Edebiyat her dönemde toplumun sosyal ve kültürel yapısına göre değişim göstermiştir. Divan edebiyatında bireysel ve tasavvufi konular öne çıkarken, Tanzimat döneminde toplumsal sorunlar, özgürlük ve vatan sevgisi işlenmiştir. Cumhuriyet döneminde ise millî duygular, bağımsızlık ve çağdaşlaşma temaları ön plana çıkmıştır. Bu durum, edebiyatın sürekli değişen bir yapıya sahip olduğunu gösterir.
Sayfa 25 – Metni Anlama ve Çözümleme
1. Değişim arzusunun sanat akımlarıyla ilişkisini açıklayınız.
Cevap: İnsanların yenilik ve farklılık arayışı, sanat ve edebiyat dünyasında da yeni akımların ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bu nedenle her yeni akım, bir önceki anlayışa tepki olarak doğmuştur.
2. Edebi akımların doğuş sebepleri nelerdir?
Edebi akımların doğuş sebepleri şunlardır:
- Dönemin siyasi, sosyal ve ekonomik koşulları
- Felsefi ve bilimsel gelişmeler
- Toplumsal değişimler
- Sanatçıların yenilik arayışları
3. Bilimsel ve düşünsel gelişim, sanat ve edebiyatı nasıl etkilemiştir? Açıklayınız.
Cevap: Bilimsel gelişmeler, sanat ve edebiyata gözlem, gerçekçilik ve deneysel yaklaşımı kazandırmıştır. Bu yüzden realizm ve natüralizm gibi akımlar ortaya çıkmıştır.
4. Düşünceyi geliştirme yollarına metinden örnekler veriniz.
Metinde kullanılan düşünceyi geliştirme yolları şunlardır:
- Tanımlama: “Sanat akımı, belli bir dönemdeki ortak görüşlere verilen isimdir.”
- Örnekleme: Realizm, Romantizm, Klasisizm gibi akımların metinde örnek gösterilmesi.
- Karşılaştırma: Akımların birbirine tepki olarak doğduğunun açıklanması.
5. Metnin ana düşüncesi nedir?
Cevap: Sanat ve edebiyat, toplumdaki değişim ve bilimsel gelişmelerle paralel olarak sürekli yenilenir ve yeni akımlar doğar.
Sıra Sizde
Soru: Görsele göre her değişim bir gelişim olarak değerlendirilebilir mi? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Her değişim gelişim değildir. Bazı değişimler ilerleme sağlarken, bazıları gerilemeye yol açabilir. Ancak sanat ve edebiyatta değişim genellikle yeni fikirlerin ve akımların doğmasına vesile olduğu için gelişim sayılabilir.
Ders Dışı Etkinlik
Etkinlik İsmi: Akımlar ve Etkileri
Kazanım: Metnin türünün ortaya çıkışı ve tarihsel dönemle ilişkisini belirler.
Amacı: Akımların, diğer sanat dalları üzerindeki etkisini kavrama.
Yöntem-Teknik: Araştırma (Bireysel)
Etkinlik Sorusu: Barok akımının Dolmabahçe Sarayı mimarisindeki etkileri üzerine bir araştırma yapınız.
Cevap: Dolmabahçe Sarayı, Barok mimarinin Osmanlı’daki en görkemli örneklerinden biridir. Sarayın süslemelerinde abartılı detaylar, simetrik düzenlemeler, yoğun bezemeler ve ihtişamlı bir görünüm dikkat çeker. Bu özellikler, Barok sanatının Osmanlı mimarisine yansıdığının açık göstergesidir.
Sayfa 26 – Dil Bilgisi
Kalemin İzinden
Soru: Verilen metinde hangi edebî akımın etkileri vardır? Tespitlerinizi gerekçeleriyle defterinize yazınız.
Cevap: Metin, Realizm (Gerçekçilik) akımının etkilerini taşımaktadır. Çünkü olaylar gözleme dayalı, sade bir dil ve betimleyici anlatımla verilmiştir. Tasvirlerde doğallık ön plandadır, kahramanlar sıradan insanların yaşantısından seçilmiştir. Bu özellikler realizmin temel nitelikleridir.
Dil Bilgisi – Sıra Sizde
Soru: Metindeki iki nokta ve tırnak işaretlerinin kullanım amaçlarını yazınız.
- İki Nokta ( : ) → Açıklama yapılacak cümlenin sonunda kullanılmıştır. (Örneğin: Şair bu eserinde şöyle der: ifadesinde, alıntı yapılmadan önce açıklama işareti olarak kullanılmıştır.)
- Tırnak İşareti ( " " ) → Doğrudan alıntı yapılan sözleri göstermek için kullanılmıştır. (Örneğin: “Selam verdim, rüşvet değil diye almadılar.” cümlesinde olduğu gibi.)
Sayfa 27 – Uygulama
Uygulama
Soru: Aşağıda verilen metindeki yazımı yanlış kelimelerin altlarını çiziniz. Kelimelerin doğrusunu altlarına yazınız.
Düzeltilmiş Metin:
Evrende her şey değişmekte, yenilenmekte, başka şeylere dönüşmektedir. Bu kurala canlı, cansız her varlık tabidir. Antik Çağ filozofu Herakleitos, bu değişim gerçeğini şöyle bir benzetmeyle açıklar: “Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir.”
Aynı ırmakta iki kez yıkanılmaz. Bu değişim ihtiyacı, Mevlana Celaleddin Rumî’nin şiirinde ise şu şekilde dile getirilmiştir.
Bilgi Dağarcığı
Bağlaç olan “ki” ayrı yazılır, ek olan “-ki” bitişik yazılır.
Örnek:
- “Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini.” (Bağlaç → ayrı)
- “Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olmayalım.” (Ek → bitişik)
Uygulama
Soru: Aşağıdaki parçada yay ayraçla belirtilen yerlere, verilen noktalama işaretlerinden uygun olanları yazınız.
Bir mütefekkir şöyle der (:)
“Faydalı bir eseri ilk kez okuyunca yeni bir arkadaş edindim sanırım (.) Hoşlandığım, sevdiğim bir eseri yeniden okuduğumda da eski bir tanıdığa kavuşmuş gibi hissederim kendimi (.) Bizde böyle yeni arkadaşlıklar edinen ya da eski arkadaşlara tekrar kavuşan insan ne kadar azdır (!)”
Sayfa 28 – Yazma
Soru: Otuz yıl sonra yazılacak romanlar hangi konular etrafında şekillenebilir?
Cevap: Gelecekte yazılacak romanlarda yapay zekâ, iklim değişikliği, küreselleşme, teknoloji-insan ilişkileri ve sosyal dönüşümler ön planda olabilir.
Sayfa 29 – Sözlü İletişim
a. Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma
Soru: Sunumdan önce ve sunum sırasında yapılması gerekenler nelerdir?
Cevap: Sunumdan önce konu hakkında gözlem, inceleme ve araştırma yapılmalıdır. Görsel ve işitsel materyaller hazırlanmalı, içerik düzenli şekilde tasarlanmalıdır. Sunum sırasında ise beden dili (jest, mimik, ses tonu) etkili kullanılmalı, teknolojik araçlardan doğru ve işlevsel biçimde yararlanılmalıdır. Süre verimli kullanılmalı ve dinleyicilerle etkili iletişim kurulmalıdır.
b. Uygulama
Soru: “Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma” başlığında verilen yönerge doğrultusunda aşağıdaki sözlü iletişim uygulaması yapılır.
Cevap: Öğrenciler seçtikleri bir konuyu araştırarak hazırlık yapar, ardından beden dilini ve görsel materyalleri kullanarak arkadaşlarına sunum yapar.
Ders Dışı Etkinlik
Etkinlik İsmi: Akımlar ve Etkileri
Kazanım: Metnin türünün ortaya çıkışı ve tarihsel dönemle ilişkisini belirler.
Amacı: Akımların, diğer sanat dalları üzerindeki etkisini kavrama.
Yöntem-Teknik: Araştırma (Bireysel)
Görev: Aşağıda verilen çeşitli sanat akımlarına ait görsellerden yararlanarak bir çalışma yapınız:
- Caspar David Friedrich – Ay Işığında İki Adam
- Salvador Dali – Belleğin Azmi
- Şeref Akdik – Mektebe Kayıt
Soru 1: Caspar David Friedrich’in Ay Işığında İki Adam tablosunda hangi sanat akımının etkisi vardır?
Cevap: Bu tabloda Romantizm akımının etkisi görülmektedir. Doğa, insan ruhunun derinlikleriyle bütünleştirilmiş ve maneviyat ön plana çıkarılmıştır.
Soru 2: Salvador Dali’nin Belleğin Azmi adlı tablosu hangi akımın özelliklerini taşır?
Cevap: Bu eser Sürrealizm (Gerçeküstücülük) akımının etkilerini taşır. Zaman, mekan ve nesneler olağanüstü bir şekilde kurgulanmış, bilinçaltı yansıtılmıştır.
Soru 3: Şeref Akdik’in Mektebe Kayıt tablosunda hangi akımın etkisi vardır?
Cevap: Bu tabloda Realizm akımının etkisi vardır. Günlük yaşamdan sahneler, olduğu gibi ve ayrıntılı bir şekilde aktarılmıştır.
Soru 4: Sanat akımlarının bu tür görseller üzerinde nasıl etkisi olmuştur?
Cevap: Sanat akımları, sanatçıların bakış açısını ve eserlerinde ele aldıkları konuları yönlendirmiştir. Romantizm duyguları yüceltirken, realizm gerçeği sade biçimde aktarmış, sürrealizm ise bilinçaltını ve hayal gücünü yansıtmıştır.
Sayfa 30 – Sıra Sizde (Bulmaca Cevapları)
Yukarıdan Aşağıya
1- Parnasizme karşı Fransa’da ortaya çıkan edebî akım. → Sembolizm
2- Klasisizme tepki olarak ortaya çıkan edebî akım. → Romantizm
3- Parnasizm akımı etkisinde şiir yazanlara verilen isim. → Parnasyen
6- Bir yazının vermek istediği asıl mesaj, paragraftan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı. → Ana düşünce
7- Özel isimlere getirilen çekim eklerini ayırmaya yarayan noktalama işareti. → Kesme işareti
8- Örnek verilmeden önce kullanılması gereken noktalama işareti. → İki nokta
Soldan Sağa
4- Kişi, varlık, durum ve olaylar arasındaki benzerlik ve farklılıkları göstermeye dayanan düşünceyi geliştirme yolu. → Karşılaştırma
5- Gerçekçilik akımının şiirdeki karşılığı. → Parnasizm
6- Bir grup sanatçının belli bir dönemdeki ortak görüşü. → Sanat akımı
7- Kuralcılık olarak da bilinen akım. → Klasisizm
9- Varlıklar, kavramlar veya durumlar arasındaki benzerlikleri göstermeye dayalı düşünceyi geliştirme yolu. → Benzetme
10- Eş görevli kelimelerin ve kelime gruplarının arasına konulan noktalama işareti. → Virgül
11- Romantizme tepki olarak ortaya çıkan edebî akım. → Realizm