11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 116 Cevapları Ata Yayınları
3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
A) 1-4. soruları yukarıdaki şiire göre cevaplayınız.
Soru 1: Şiirin konusunu ve temasını belirleyiniz.
Cevap: Şiirin konusu asker duası, teması ise vatan sevgisi, din ve millet uğruna fedakârlıktır.
Soru 2: Şiirin ahenk unsurlarını belirleyiniz.
Cevap: Şiirde hece ölçüsü, redifler (“ya Rabbî”), kafiye, tekrarlar ve ritim ahenk unsurlarıdır.
Soru 3: Şiirdeki hâkim sanat anlayışını şiirden örneklerle açıklayınız.
Cevap: Şiirde Millî Edebiyat anlayışı hâkimdir. “Din ile vatan” ve “İslâm’ı âbâd eyle ya Rabbî” dizeleri bu anlayışı yansıtır.
Soru 4: “Vatanı ma’mur eyle ya Rabbî!” cümlesinin öğelerini bulunuz.
- Yüklem: eyle
- Belirtili nesne: vatanı
- Tamlayan: ma’mur (niteleme)
- Dolaylı tümleç: ya Rabbî
- Özne: (gizli özne) sen
B) Aşağıdaki bilgilerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
a. Millî Edebiyat Dönemi’nde “toplum için sanat” anlayışına uygun sade dil ve hece ölçüsüyle millî duyguları yansıtan şiirler yazılmıştır. → (D)
b. Tanzimat’ın ikinci kuşağındaki şairler “sanat için sanat” anlayışından vazgeçmiş, “toplum için sanat” anlayışına yönelmişlerdir. → (Y)
c. Saf şiir anlayışıyla eser veren şairler şiirin toplum için değil, sanat için olduğunu iddia ederler ve şiirlerini sanat için yazarlar. → (D)
ç. Servetifünun şairleri yaşadıkları dönemin şartları gereği sade bir dille toplumsal konulu şiirler yazmışlardır. → (Y)
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 117 Cevapları (Ata Yayıncılık)
C) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.
a. Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp gibi şairler sade dil ve hece ölçüsüyle millî duyguları yansıtan şiirler yazarken Ahmet Haşim ve Yahya Kemal saf şiir anlayışına uygun şiirler yazmışlardır.
b. Manzum hikâyeler, belli bir olaya dayalı şiirlerdir. Mehmet Akif Ersoy manzum hikâyelerinde aruz ölçüsü kullanılmıştır.
c. Tanzimat sanatçılarından olan Recaizade Mahmut Ekrem’e göre güzel olan her şey şiirin konusu olabilir.
ç. Tanzimat’ın Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa’dan oluşan ilk kuşağının şiirlerinde hürriyet, hak, adalet, eşitlik gibi toplumsal konular ağır basar.
d. Türk edebiyatında saf şiir eğilimi Ahmet Haşim’in “Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar” adlı makalesiyle başlar.
e. Hazırlıklı konuşmanın sunum aşamasında konunun önemli noktaları vurgulanır.
Ç) Aşağıda verilenleri doğru biçimde eşleştiriniz.
| a. Vatan Şairi | (e) Namık Kemal |
|---|---|
| b. Sembolizm | (d) Yahya Kemal Beyatlı |
| c. Manzum hikâye | (f) Servetifünun |
| ç. Sone, terzarima | (a) Nazım biçimi |
| d. Kendi Gök Kubbemiz | (e) Faruk Nafiz Çamlıbel |
| e. Beş Hececiler | (b) Ahmet Haşim |
| f. Anjanbuman | (c) Mehmet Akif Ersoy |
D) Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. Soru: Şiire genç yaşta başlayan sanatçının Servetifünun’da yazdığı, sembolistlerden etkilendiği ve edebiyatımızda soneyi ilk kez kullandığı bilgilerine göre, bu sanatçı Cenap Şahabettin’dir.
Doğru Cevap: C) Cenap Şahabettin
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 118 Cevapları (Ata Yayıncılık)
Soru 2: Bu şiirden hareketle şiirin ait olduğu sanat anlayışıyla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
Cevap: B) “Sanat toplum içindir.” anlayışının hâkim olduğuna
Açıklama: Şiir “sanat için sanat” anlayışıyla yazılmıştır. Toplum için sanat anlayışı bu dönemde geçerli değildir.
Soru 3 : Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Cevap: A) Yarım kafiye ve redif kullanılmıştır.
Açıklama: Dizelerde tam kafiye kullanılmıştır, yarım kafiye değildir.
Soru 4 : … Servetifünun sanatçılarıyla çağdaş olduğu hâlde “toplum için sanat” anlayışıyla eserler vermiştir. Türk edebiyatında Tan Sesleri, Turana Doğru, Ordunun Destanı, Ey Türk Uyan gibi ilk millî şiirler onun imzasıyla yazılmıştır.
Bu parçadaki boşluğa aşağıdaki sanatçılardan hangisi getirilmelidir?
Cevap: B – Mehmet Emin Yurdakul
Açıklama: Mehmet Emin Yurdakul, Servetifünun döneminde yaşamış, ancak “toplum için sanat” anlayışıyla millî duyguları işleyen şiirler yazmıştır.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 119 Cevapları (Ata Yayıncılık)
Soru 5
Konu: Saf (öz) şiir anlayışı
Soru: Aşağıda saf şiirin bazı özellikleri verilmiştir. Buna göre hangi parça bu anlayışla yazılmış olabilir?
Cevap: D – “Sana dün bir tepeden baktım azîz İstanbul!”
Açıklama: Yahya Kemal Beyatlı’nın bu şiiri, biçim mükemmelliği, ahenk, ölçü ve uyak bakımından saf şiir anlayışına uygundur. Şiirde hissedilen bir duygu yoğunluğu ve estetik kaygı ön plandadır.
Soru 6 : Numaralanmış cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yapılmıştır?
Cevap: C (III. cümle) (III) Sular bir kaç kavak boyu göğe doğru fışkırdı.
Açıklama: “Bir kaç” ayrı yazılmıştır; doğru yazımı “birkaç” olmalıdır.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 120 Cevapları (Ata Yayıncılık)
Soru 7 : Bu dizelerdeki altı çizili ögenin türce özdeşi aşağıdakilerden hangisinde yoktur?.
Cevap: D) Oradan bütün Ankara yöresindeki tepeler çepeçevre görünüyordu.
Açıklama: “Büyük temel çivisini” nesne görevindedir. D seçeneğinde ise benzer türde bir nesne yoktur.
Soru 8 : Aşağıdakilerden hangisi bu dörtlüklerin ortak özelliklerinden biri değildir?
Cevap: B) Benzer temaların işlenmesi
Açıklama: Birinci dörtlük millî – dini temalı, ikincisi ise aşk ve zaman temalıdır; temalar farklıdır.
Soru 9 : Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz grubu, cümlenin farklı bir ögesidir?
Cevap: E) Masalardan şen kahkahaların yükseldiği, dostlarla sohbete dalmış insanların neşesinin etrafa yayıldığı Emirgan Tarihî Çınaraltı, kahvaltısıyla nam salmış.
Açıklama: Altı çizili söz grubu burada özne görevindedir; diğer cümlelerde ise dolaylı tümleç görevindedir.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 121 Cevapları (Ata Yayıncılık)
Soru 10 : Bu duruma anlam veremeyen ceylan:
“Hey ( ) Sen dost musun yoksa düşman mı ( ) Dostsan neden ısırıyorsun ( ) düşmansan neden yalıyorsun ( )” diye sorar.
Bu parçada parantezle gösterilen yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri getirilmelidir?
Cevap: B – (!) (?) (,) (?)
Açıklama:
- “Hey” seslenme ifadesi olduğu için ünlem işareti (!) konur.
- “Sen dost musun yoksa düşman mı (?)” soru cümlesidir.
- “Dostsan neden ısırıyorsun (,)” ara cümle niteliğindedir, virgül uygun olur.
- “Düşmansan neden yalıyorsun (?)” yine soru anlamı taşıdığı için soru işareti kullanılır.
Soru 11 : Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
Cevap: E) Sanatsal bir kaygıyla yazılmıştır.
Açıklama: Şiirde realist bir anlatım, betimleme ve olay akışı vardır; dil sade ve doğrudandır. Ancak sanatsal kaygı güdülmemiştir, şiir toplumsal gerçekçilik anlayışıyla yazılmıştır.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 122 Cevapları (Ata Yayıncılık)
Soru 12 : Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: C – Mehmet Akif Ersoy
Açıklama:
Parçada bahsedilen özellikler — aruz ölçüsünü Türkçeye başarıyla uygulama, toplumsal konulara yer verme, Millî Mücadele’ye destek olma ve “Bülbül”, “Küfe”, “Çanakkale Şehitlerine” gibi şiirler — Mehmet Akif Ersoy’a aittir.
Soru 13 : Aşağıdaki dizelerin hangisinde açıklaması verilen söz sanatlarından herhangi birine yer verilmemiştir?
Cevap: C) Bir ses duydum, dönüp baktım, bir kadın:
Gözler dönük, kaşlar çatık, yüz dargın;
Derileri çatlak, bağrı kapkara,
Sağ elinin nasırında bir yara.
Açıklama: C seçeneğinde herhangi bir benzetme, kişileştirme, mübalağa veya tezat yoktur; sadece betimleyici ifadeler kullanılmıştır. Diğer seçeneklerde ise en az bir söz sanatı (örneğin benzetme, mübalağa, tezat) yer almaktadır.