11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 108 – Hazırlık Cevapları
Soru: “Yeryüzündeki hiçbir uzaklık dün kadar uzak değildir.” sözünden yararlanarak zaman kavramı hakkındaki düşüncelerinizi açıklayınız.
Cevap: Dün, geri dönmesi mümkün olmayan bir zaman olduğundan en uzak olan şeydir. Bugün yaşadıklarımız değiştirilebilir ama dün artık sadece zihnimizde kalan bir izdir. Bu yüzden zamanın değerini bilmek, anı doğru yaşamak gerekir.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı – Sayfa 109 Cevapları
Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları
1) Metnin teması nedir?
Cevap: Şiirin teması, sanatın zamanında değer bulması ve gecikmiş sanatın açamayan bir gül gibi yok olması düşüncesidir.
2) Şiirdeki ahenk unsurları nelerdir?
Cevap: Şiirde tekrarlar, kafiye-redif, aliterasyon ve asonans bulunmaktadır. Bu unsurlar şiirin ritmini güçlendirmiş ve duygusal tonu artırmıştır.
3) Metnin iletisi hangi tabiat unsurları üzerinden verilmiştir?
Cevap: Gül, tufan, rüzgâr ve dağ gibi tabiat unsurlarıyla ileti verilmiştir. Bu semboller, sanatın değer bulma–yok olma sürecini temsil eder.
4) Şiirdeki mazmunlar ve sanatlar nelerdir? Bunların katkısı nedir?
- Mazmunlar: Gül (güzellik–sanat), tufan (felaket).
- Sanatlar: Teşhis, tezat, mecaz.
Bu unsurlar şiirin anlam yükünü derinleştirir, imgeleri daha çarpıcı hâle getirir.
5) Şiirdeki zaman bildiren kelimelerin işlevi nedir?
Cevap: Bahar, payızda, vahtsız gibi kelimeler, şiire mevsimsel akış kazandırır ve sanatın doğru zamanda ortaya çıkması gerektiği düşüncesini destekler.
Uygulama – Karşılaştırma Tablosu
Aşağıda Güller… Tufanlar… şiiri ile Filizkıran Fırtınası şiirinin karşılaştırması yeni ve farklı bir üslupla verilmiştir:
| Başlık | Benzerlikler | Farklılıklar |
|---|---|---|
| Konu ve Tema | İki şiirde de doğa üzerinden bir değişim ve değer–yok oluş teması işlenmiştir. | “Güller… Tufanlar…” sanatın kaderini, “Filizkıran Fırtınası” ise doğadaki ani yıkımı anlatır. |
| Dil ve Anlatım | Sade, imgeli, duygusal söyleyiş ortaktır. | “Filizkıran Fırtınası” daha modern, daha sert ve toplumsal bir dille yazılmıştır. |
| Söz Sanatları | Teşhis, mecaz, tezat ve imgeler her iki şiirde de vardır. | “Filizkıran Fırtınası”nda kişileştirme ve abartı çok daha belirgindir. |
| Ahenk Unsurları | Tekrarlar, ses tekrarları ve doğal ritim ortaktır. | “Filizkıran Fırtınası” serbest yazıldığı için ritim dize kırılmalarından doğar. |
| Tarihî – Mitolojik Ögeler | Her iki şiir de ağırlıkla tabiat merkezlidir. | “Filizkıran” ifadesi mitolojik bir güç izlenimi verirken diğer şiirde böyle bir çağrışım yoktur. |
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı – Sayfa 110 Cevapları
Soru: Şehriyar’ın dörtlüğünü, Türk şiirinin etki sahası ve vatan sevgisi bağlamında değerlendiriniz.
Cevap: Şehriyar, dizelerinde Türk şiirinin kendi coğrafyasında da derin bir karşılık bulduğunu gösterir. Fikret’in düşünce gücü, Âkif’in iman ve mücadele ruhu, Yahya Kemal’in vatan sevgisi onun gözünde ortak bir kültür mirasıdır. Bu dörtlük, Türkiye ile Azerbaycan arasındaki edebî bağın güçlülüğünü ve vatan duygusunun Türk dünyasında ortak bir değer olduğunu ortaya koyar.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 112 – Uygulama Cevapları
Aşağıdaki cümleler öğe ayırma işlemine göre çözümlenmiştir.
1. Adam / odunları / dün / kırdı.
- Özne: Adam
- Nesne: odunları
- Zarf Tümleci: dün
- Yüklem: kırdı
2. Gençlik çağımda / kendimi / bir dikenli yolda / buldum.
- Zarf Tümleci: Gençlik çağımda
- Nesne: kendimi
- Dolaylı Tümleç: bir dikenli yolda
- Yüklem: buldum
3. Kıpkızıl bir boya / çektin / odanın her yerine.
- Özne: (Sen)
- Nesne: kıpkızıl bir boya
- Dolaylı Tümleç: odanın her yerine
- Yüklem: çektin
4. Bu vatan / toprağın kara bağrında / sıradağlar gibi / duranlarıdır.
- Özne: Bu vatan
- Dolaylı Tümleç: toprağın kara bağrında
- Zarf Tümleci: sıradağlar gibi
- Yüklem: duranlarıdır
5. Kandilli / yüzerken / uykularda / mehtabı / sürükledik / sularda.
- Özne: (Biz)
- Zarf Tümleci: yüzerken
- Zarf Tümleci: uykularda
- Nesne: mehtabı
- Yüklem: sürükledik
- Dolaylı Tümleç: sularda
6. Bize / bir zevk-i tahattur kaldı / bu sönen, gölgelenen dünyada.
- Dolaylı Tümleç: Bize
- Yüklem: bir zevk-i tahattur kaldı
- Zarf Tümleci: bu sönen, gölgelenen dünyada
7. Her taşı yakut olan bu vatan / can verme sırrına / erenlerindir.
- Özne: Her taşı yakut olan bu vatan
- Dolaylı Tümleç: can verme sırrına
- Yüklem: erenlerindir
8. Yeni yaptırdığı köşkün büyücek bir odası / mutlaka eski tesavür ile / ziynetlensin.
- Özne: Yeni yaptırdığı köşkün büyücek bir odası
- Zarf Tümleci: mutlaka
- Dolaylı Tümleç: eski tesavür ile
- Yüklem: ziynetlensin
9. Dünya / bana / tanış gelir.
- Özne: Dünya
- Dolaylı Tümleç: bana
- Yüklem: tanış gelir
10. Sonbaharın zilâl-i zerdinde / gelecek nev-baharı / bekleyelim.
- Zarf Tümleci: Sonbaharın zilâl-i zerdinde
- Nesne: gelecek nev-baharı
- Yüklem: bekleyelim
11. Güller / düğmelenip / güneşli bağda.
- Özne: Güller
- Zarf Tümleci: güneşli bağda
- Yüklem: düğmelenip
11. Sınıf Edebiyat – Sayfa 113 Cevapları
1. Cümleleri öğelerine ayırınız.
1. Şiir, okunduğu zaman dinleyende farklı hisler uyandırır.
- Özne: Şiir
- Zarf Tümleci: okunduğu zaman
- Dolaylı Tümleç: dinleyende
- Nesne: farklı hisler
- Yüklem: uyandırır
2. Eserlerinde değişik tipler ve karakterler oluşturan bir yazar tüm zamanlarda anılmayı başarır.
- Özne: bir yazar
- Zarf Tümleci: tüm zamanlarda
- Nesne: anılmayı
- Yüklem: başarır
3. Antik Çağ’da felsefe okullarına öğrenciler çok zor imtihanlardan geçirildikten sonra alınırdı.
- Dolaylı Tümleç: Antik Çağ’da felsefe okullarına
- Özne: öğrenciler
- Zarf Tümleci: çok zor imtihanlardan geçirildikten sonra
- Yüklem: alınırdı
2. Yazımı yanlış kelimeleri altını çizip doğrularını yazınız.
Metindeki yanlış–doğru yazımlar:
- Sovyeter birliği → Sovyetler Birliği
- Yüz yıl Olur → Yüz Yıl Olur
- rusça → Rusça
- II. Dünya savaşı → II. Dünya Savaşı
- Ana beyit efsanesi → Ana Beyit Efsanesi
3. Yay ayraçlarla belirtilen yerlere doğru noktalama işaretlerini yazınız.
Aşağıdaki metin doğru noktalama işaretleriyle yeniden düzenlenmiştir:
Bahara mı biterdi (, ) seneye mi (?)
İşte ne zamansa (…)
Bir de evin yanına tamgalı gök bayrağı astı mı (, ) giden ömrü geri gelecekti ( . )
Batur Can (“) Bayrağı ben getirip dikeceğim şuraya Rozalya Ana (”) demişti ( . )
Ne güzel (…)
Rüzgârda üfül üfül duracak şanlı geçmişin albenisiyle ( . )
O zaman (“) Haydi çalın bakalım balalar (…) oynayalım! (”)
diyecek Rozalya Ana (…)
Ve gençlik günlerini hatırlayacak elbette ( . )
Kalemin İzinden – Şiir
Saf Şiirin Işığı
Gecenin içinde bir ses uyanır,
Dalgalarla yürür kelimeler.
Esintinin ruhunda gizli bir an,
Şiir, kalbin derinliklerinde filiz verir.
Ay ışığı suda ince bir yol çizer,
Her imge sessizce konuşur.
Ne anlatmak gerek, ne de açıklamak,
Saf şiir, hissin kanatlarında doğar.
Bir rüya gibi süzülür mısralar,
Söz değil; duyuş, sezgi, özdür.
Kalemin dokunduğu her hece,
İnsanın iç sesine açılan kapıdır.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı – Sayfa 114 Cevapları
a. Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma
Bu bölümde soru yoktur; yalnızca “Hazırlıklı Konuşmanın Aşamaları” verilmiştir.
Bu nedenle cevap yazılmaz.
b. Uygulama Cevapları
Soru: “Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma” başlığında verilen yönerge doğrultusunda kendinize yakın bulduğunuz bir şiir anlayışıyla ilgili bir sunum hazırlayınız.
Sunum Başlığı: Saf Şiir Anlayışı
Amaç: Saf şiirin temel özelliklerini tanıtmak.
1. Giriş: Saf şiir, duyguyu doğrudan ifade etmek yerine imgeler, ritim ve musiki ile hissettirmeyi amaçlayan bir anlayıştır.
2. Temel Özellikler:
- Dil sade ama estetik ve yoğun anlamlıdır.
- İmge ve semboller ön plandadır.
- Şair, mesaj verme kaygısından uzak durur.
- Ahenk; asonans, aliterasyon, ritim ile sağlanır.
- Bireysel duyuş ve iç dünya vurgulanır.
3. Temsilciler: Ahmet Haşim, Yahya Kemal, Necip Fazıl, Asaf Hâlet Çelebi.
4. Örnek: Ahmet Haşim’in “Merdiven” şiiri saf şiirin en bilinen örneklerindendir.
5. Sonuç: Saf şiir, duyguyu açıklamak yerine okurun zihninde çağrışım uyandırmayı hedefleyen bir şiir tarzıdır.
Dinle – Yorumla
Soru: Behçet Necatigil’in hayatı ve sanatı ile ilgili bilgilerden yararlanarak Sevgilerde adlı şiirini yorumlayınız.
Cevap: “Sevgilerde” şiirinde Behçet Necatigil, günlük yaşamın telaşı içinde insanların sevgiyi ertelediğini vurgular.
Şair sade bir dille, fakat çok güçlü imgelerle değer verilen insanların zamanla kaybedilebileceğini hissettirir.
Şiirin iletisi şudur:
Sevgi geciktirilmeden gösterilmeli, çünkü zaman kimseyi beklemez.
11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 115
Sıra Sizde – Bulmaca Cevapları
Soru: Aşağıda verilen bulmacayı çözünüz.
Yukarıdan Aşağıya
1. Millî Şair ünvanlı Türk edebiyatçısı. (Mehmet Emin Yurdakul)
3. Mensur şiir türündeki Siyah İnciler adlı eserin yazarı. (Mehmet Rauf)
4. Anadolu’da yaşayan Türklerin Akdeniz havzası medeniyetinden olduklarını ispat etmek düşüncesiyle oluşturulan edebî topluluk. (Nev Yunalik)
5. Şiir şeklinde yazılmış hikâyelere verilen isim. (Manzum Hikaye)
6. Yüklemi durum bakımından açıklayan öge. (Zarf Tümleci)
7. Mehmet Âkif Ersoy’un, şiirlerini topladığı kitap. (Safahat)
9. Cümlede yapılan işten etkilenen öge. (Nesne)
12. Millî edebiyat sanatçılarının etkisinde oldukları fikir akımı. (Türkçülük)
13. Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk şiir çevirisini yapan şair. (Şinasi)
Soldan Sağa
2. Sis şiirini yazan Servetifünun şairi. (Tevfik Fikret)
7. Saf şiir anlayışında etkili olan sanat akımı. (Sembolizm)
8. Bir şiirde anlamın tek dizede tamamlanmayıp alt dizeye taşması. (Anjanbuman)
10. Cümlede açıklama yapılacağı zaman kullanılan noktalama işareti. (İki nokta)
11. Türk edebiyatında bildiri yayımlayan ilk topluluk. (Fecri Ati)
14. Millî edebiyatçıların 1911 yılında Selânik’te çıkardıkları dergi. (Genç Kalemler)