10. Sınıf Tarih Kitabı Sayfa 34 Cevapları
Türklerden Türkiye’ye: Devlet ve Ordu Teşkilatları
Düşünelim
Soru: Kelime bulutunu inceleyerek soruyu cevaplayınız.
Bulutta verilen kelimelerden Türklerde devlet ve ordu teşkilatıyla doğrudan ilişkili olabileceğini düşündüklerinizi yazınız.
Cevap: Kelime bulutunda yer alan kavramlardan devlet ve ordu teşkilatına doğrudan bağlı olanlar şunlardır: taht, hakan, kağan, sultan, vezir, atabey, beylerbeyi, melik, divan, ikta, hutbe, tuğ, sancak, otağ, cihat, gaza, töre, kut, onlu sistem, hassa kuvvetleri, subaşı, gulam, tıraz, ordu, para.
Keşfedelim
Soru: Bilgi görseli ve tarih şeridinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Cevap: Bu etkinliğin çözümü bir sonraki sayfada (35. sayfa) yer almaktadır.
10. Sınıf Tarih Kitabı Sayfa 35 Cevapları Türklerden Türkiye’ye: Devlet ve Ordu Teşkilatları
1. Soru: Asya Hun ve Türkiye Selçuklu dönemlerindeki devlet ve ordu teşkilatlarının benzerlik ve farklılıklarını açıklayınız.
Benzerlikler:
- Her iki devlette de hükümdar en üst otoriteydi.
- Devlet işlerinde danışma organı vardı (Hunlarda Kurultay, Selçuklularda Divan).
- Orduda onlu sistem esas alındı.
- Ok ve yay savaşlarda en önemli silahlar arasında yer aldı.
Farklılıklar:
- Hunlarda hükümdar Kağan, Selçuklularda ise Sultan unvanını taşırdı.
- Hun ordusu tamamen süvari ağırlıklı iken, Selçuklular’da gulam askerleri ve ikta sistemi ile yetiştirilen askerler ön plandaydı.
2. Soru: Asya Hun Devleti Dönemi’ndeki siyasi ve askerî uygulamalar neden sonraki Türk devletlerinde de devam ettirilmiş olabilir?
Cevap: Hunların siyasi ve askerî yapısı disiplinli, güçlü ve etkiliydi. Bu sistem devletin istikrarını sağlamış, halkı bir arada tutmuş ve Türk kültürünün devamlılığını korumuştur. Bu nedenle sonraki Türk devletleri bu düzeni örnek alarak uygulamayı sürdürmüşlerdir.
10. Sınıf Tarih Kitabı Sayfa 36-38 Cevapları Türklerden Türkiye’ye: Devlet ve Hâkimiyet Anlayışı
Sayfa 36
Soru: Türkistan’dan Türkiye’ye uzanan süreçte Türk devletlerinin devlet yapıları ve hâkimiyet anlayışları ile ilgili metin ve kaynaklardan yararlanarak soruyu cevaplayınız.
Cevap: Bu etkinliğin çözümü bir sonraki sayfada yer almaktadır. (Bkz. sayfa 37).
Sayfa 37
Soru: Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonra kurulan devletlerin hâkimiyet anlayışında değişim ve süreklilik gösteren unsurları açıklayınız.
-
Süreklilik: Kut inancı, töreye bağlılık, adalet anlayışı, güçlü ordu geleneği.
-
Değişim: İslamiyet’in kabulüyle birlikte şer’î hukuk devlet yönetiminde etkili oldu, hükümdarlar “sultan” unvanını aldı. Ayrıca cihan devleti kurma ideali, İslam’ın gaza ve cihat anlayışıyla birleşti.
Sayfa 38
Soru: Karahanlı ve Gazneli devletlerinin yönetim yapılarıyla ilgili benzerlik ve farklılıkları tabloya yazınız.
| Devletler | Benzerlikler | Farklılıklar |
|---|---|---|
| Karahanlı Devleti | - Hükümdar en yetkiliydi. - Abbasi halifesinden unvan aldılar. - Divan sistemi vardı. - Türk-İslam devlet geleneğini sürdürdüler. - Ordu Türk komutanlara bağlıydı. | - Hanedan üyeleri yönetimde söz sahibiydi. - Meclis-i Âli en yüksek divandı. - Vezirlere “Yuğruş” denirdi. - Yönetimde Türk töresi daha baskındı. - Şehzadeler taşrada görev yapardı. |
| Gazneli Devleti | - Hükümdar en yetkiliydi. - Abbasi halifesinden unvan aldılar. - Divan sistemi vardı. - Türk-İslam geleneğini sürdürdüler. - Ordu Türk komutanların kontrolündeydi. | - Yönetim merkezîyetçiydi. - Divan-ı Vezaret en yüksek divandı. - Başvezire “Hâce-i Buzurg” denirdi. - İran etkisi daha fazlaydı. - Taşra yönetimini valiler yürütürdü. |