10. Sınıf Tarih MEB Yayınları – Sayfa 116 Cevapları
Soru: 1) Halil İnalcık’ın İznik’in alınmasıyla ilgili çıkarımlarını yeni bilgi, fikir ve iddiaları öğrenmenin gerekliliği bağlamında değerlendiriniz.
Cevap: Halil İnalcık, Bizans tarihçilerinin eserlerini kullanarak Osman Gazi’nin İznik’i hedef alan bilinçli bir fetih politikası yürüttüğünü ortaya koymuştur. Bu durum, tarihin yalnızca mevcut bilgileri tekrar etmekten değil, yeni kaynakları inceleyerek farklı gerçeklere ulaşmaktan ibaret olduğunu göstermektedir. Tarih biliminin gelişebilmesi için sürekli araştırma, farklı kültürlerin kayıtlarını karşılaştırma ve yeni fikirleri değerlendirme zorunludur.
Soru: 2) Halil İnalcık’ın yaptığı çalışmaları çalışkanlık değeri ile ilişkilendiriniz ve Halil İnalcık’ın çalışkanlığına üç kanıt cümlesi yazınız.
Cevap: Halil İnalcık, tarih araştırmalarında disiplinli, üretken ve azimli davranmış bir bilim insanıdır. Bu özellikleri, onun çalışkanlığını açıkça göstermektedir.
Kanıt cümleleri:
1️⃣ Çeşitli yabancı diller öğrenerek, dünyadaki farklı tarih kaynaklarına ulaşmayı başarmıştır.
2️⃣ Bizans ve Osmanlı kayıtlarını karşılaştırarak, kuruluş dönemi hakkındaki tartışmaları derinleştirmiştir.
3️⃣ Yeni belgeleri sürekli araştırarak, tarihsel bilgilerin doğruluğunu kanıtlamaya yönelik çok sayıda bilimsel çalışma ortaya koymuştur.
10. Sınıf Tarih MEB Yayınları – Sayfa 117 Cevapları
İncelediğiniz tarihçilerin Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna dair görüşlerinin benzer ve farklı yönlerini aşağıdaki tablonun ilgili alanlarına yazınız.
| Tarihçi | Benzerlikler | Farklılıklar |
|---|---|---|
| H. Adams Gibbons | Tıpkı diğer tarihçiler gibi Osmanlı’nın kısa sürede başarı kazandığını kabul eder. | Osmanlıların Bizans’la yakın ilişkiler sonucu şekillendiğini, başta İslamî kimliğin zayıf olduğunu ve kuruluşun coğrafi-siyasi etkiyle gerçekleştiğini savunur. |
| M. Fuat Köprülü | Osmanlıların Türk tarihinin devamı olduğunu kabul eder. | Osmanlı’nın doğuşunu Türk boylarının kültürel sürekliliği, Ahiler ve Anadolu’daki sosyal yapı ile açıklar. Milli ve İslamî sentezi vurgular. |
| Paul Wittek | Kuruluşta askerî hareket ve fetihlerin önemli rol oynadığını diğerleri gibi kabul eder. | Osmanlıların temel gücünü **“Gaza ruhu”**na bağlar. Hristiyanlarla mücadele ederek yükseldiklerini savunur. |
| Halil İnalcık | Osmanlı’nın kuruluşunda çok yönlü faktörlerin etkili olduğunu kabul eder. | Kaynak incelemesine dayanmıştır. Bizans kroniklerini karşılaştırarak İznik merkezli bir fetih politikasını öne çıkarır. Ekonomi, diplomasi ve toplum yapısını birlikte değerlendirir. |
Kısaca Farklılık Özet Cümlesi
Gibbons: Bizans etkisi
Köprülü: Türk-İslam sentezi
Wittek: Gaza tezi
İnalcık: Belge temelli çok yönlü yaklaşım
10. Sınıf Tarih MEB Yayınları – Sayfa 118 Cevapları
İncelediğiniz tarihçilerin Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna dair görüşlerinin güçlü ve zayıf yönleri ile bu görüşler arasındaki tutarsızlıkları aşağıdaki tablonun ilgili alanlarına yazınız.
| Tarihçi | Güçlü Yönleri | Zayıf Yönleri |
|---|---|---|
| H. Adams Gibbons | Osmanlı’nın kökeni konusunda geleneksel kabulleri sarsmış, yeni sorular ortaya koymuştur. | Osmanlı tarihine mesafeli bir bakış açısına sahip olduğu için objektifliği tartışılmıştır. Kaynak kullanımı yetersizdir. |
| M. Fuat Köprülü | Kuruluş sürecini tarih, kültür ve sosyoloji ile birlikte inceleyerek bilimsel bir temel oluşturmuştur. | Yorumlarında “Türk-İslam sentezi”ni merkezi alması, bazı çevrelerce taraflı bulunmuştur. |
| Paul Wittek | “Gaza ruhu” vurgusu ile Osmanlı’nın genişleme motivasyonunu açıklayan etkili bir tez geliştirmiştir. | Gaza’yı tek belirleyici unsur gibi ele alması, ekonomik-siyasi faktörleri geri plana itmiştir. |
| Halil İnalcık | Çok dilli kaynak incelemesiyle kuruluş dönemini en ayrıntılı şekilde açıklamış ve hatalı bilgileri düzeltmiştir. | Bulguları akademik araştırma gerektirir; yorumu herkes için anlaşılması zor detaylar içerir. |
Genel Sonuç (Ek Not)
Her tarihçi, kendi dönemi ve kaynaklarına göre Osmanlı’nın kuruluşunu farklı yönleriyle açıklamıştır. Bu da tarihin tek bir yorumdan ibaret olmadığını, çok yönlü araştırma gerektirdiğini göstermektedir.
10. Sınıf Tarih MEB Yayınları – Sayfa 119 Cevapları
H. Adams Gibbons
- Osmanlıların Bizans kökenli olduğunu ileri sürmesine rağmen, Osmanlı tarihindeki İslamî etkileri reddedememesi görüşünde iç çelişki oluşturur.
- Hem “bizanslı köken” hem “İslami yapı” söylemini aynı anda kullanır → Tarihsel bütünlük zayıf.
M. Fuat Köprülü
- Osmanlı’nın Türk-İslam senteziyle doğduğunu savunur fakat dini motivasyonu diğer tarihçilere göre daha az vurgular.
- Bu durum, özellikle Wittek’in “gaza” merkezli görüşüyle çatışır.
Paul Wittek
Osmanlı büyümesini tamamen gaza ideolojisine bağlar ancak:
- Ekonomi
- Siyasi ilişkiler
- Coğrafya
gibi çok önemli etkenleri görmezden gelir.
-
Tek faktörlü yaklaşım nedeniyle tutarsızlık oluşur.
Halil İnalcık
- Bizans ile mücadeleyi ve Bizans etkisini merkeze alır.
- Bu yaklaşım, hem Gibbons’un hem de Wittek’in tezleriyle farklı noktalarda çelişir.
- Farklı kaynaklara dayanması nedeniyle tez uyumsuzlukları ortaya çıkar.
Kısa Özet Yorum
Tarihçilerin yaklaşım farklılıkları, Osmanlı Devleti’nin kuruluş sürecinin çok yönlü ve karmaşık olduğunu gösterir.