10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları – Sayfa 151
2.1. Çözeltiler | Konuya Başlarken
Soru 1: Son yıllarda yapılan çalışmalar; içme suyunun hormon, vitamin ve antibiyotik gibi çeşitli mikro kirleticiler içerdiğini göstermiştir. Maddelerin çözünürlüğü ile su kirliliği ilişkisini tartışınız.
Kısa Cevap: Çözünürlüğü yüksek maddeler suda kolayca dağılır ve kirliliğin yayılmasına neden olur.
Bu durum içme suyu kaynakları için ciddi bir risk oluşturur.
Bir maddenin sudaki çözünürlüğü arttıkça, su ortamında daha hızlı ve geniş alanlara yayılması kolaylaşır. Hormonlar, antibiyotikler ve bazı vitaminler suda çözünebildiği için içme suyu kaynaklarında birikerek ekosistemi ve insan sağlığını olumsuz etkileyebilir. Özellikle antibiyotik kalıntıları, bakterilerin direnç kazanmasına yol açabilir. Bu nedenle çözünürlük, su kirliliğinin oluşumu ve kontrolü açısından temel bir etkendir.
Soru 2: Yağ lekesini temizleyebilmek için su ile birlikte sabun ya da deterjan kullanılmasının nedenlerini tartışınız.
Kısa Cevap: Yağlar su içinde çözünmez.
Sabun ve deterjanlar yağı suyla birlikte ortamdan uzaklaştırır.
Yağlar apolar, su ise polar bir maddedir; bu nedenle yağ lekeleri yalnızca suyla temizlenemez. Sabun ve deterjan molekülleri ise çift özelliklidir: Bir ucu yağla, diğer ucu suyla etkileşime girer. Bu sayede yağ, küçük damlacıklara ayrılarak suyun içinde taşınır ve lekeler kolayca temizlenir. Bu özellik sabun ve deterjanların temizlikte vazgeçilmez olmasını sağlar.
Soru 3: Erime ile çözünme arasındaki farkların neler olduğunu açıklayınız.
Kısa Cevap: Erime bir hâl değişimidir, çözünme ise bir karışım olayıdır.
Erimede tek madde vardır, çözünmede ise en az iki madde bulunur.
Erime, bir maddenin ısı alarak katı hâlden sıvı hâle geçmesi durumudur ve maddede kimyasal bir değişim olmaz. Örneğin buzun suya dönüşmesi erimedir.
Çözünme ise bir maddenin başka bir madde içinde taneciklerine ayrılarak homojen biçimde dağılmasıdır. Çözünme sonucunda çözücü ve çözünenin oluşturduğu bir karışım meydana gelir. Bu yönüyle erime ve çözünme birbirinden ayrılır.