10. Sınıf Hadis Ders Kitabı Sayfa 104 Cevapları (MEB)
3. Ünite – Ölçme ve Değerlendirme Soruları ve Cevapları
Tanımlayıcı dallanmış ağaçta verilen ifadeler doğru–yanlış değerlendirilmiş, doğru çıkışa ulaşılmıştır. Kavram–tanım eşleştirmeleri ise hadis ilminin temel kavramlarına uygun biçimde yapılmıştır.
1. soruyu aşağıdaki tanılayıcı dallanmış ağaca göre cevaplayınız.
1. Soru: 1. Aşağıdaki verilen cümlelerin doğruluğu (D) veya yanlışlığına (Y) göre yönlendirici okları takip ediniz ve ulaştığınız çıkışı işaretleyiniz.
İfadelerin Doğru (D) – Yanlış (Y) Durumu
- a) (Y) Mevzû hadis, sahabeden nakledilen hadislere denir.
- b) (D) Mevzû hadisler; siyasi, sosyal vb. sebeplerle ortaya çıkmıştır.
- c) (Y) Mevzû hadisler, Müslümanların sünnete bağlılığını artırır.
- ç) (D) Sahabiler hadis rivayet ederken çok hassas davranmışlardır.
- d) (D) Bazı kişiler çıkarları için hadis adı altında bazı sözler uydurmuşlardır.
- e) (Y) Mezhep taraftarlığının hadis uydurmaya bir etkisi yoktur.
- f) (D) Hadis uydurma sebeplerinden biri de İslam’a duyulan düşmanlıktır.
Doğru Çıkış ➡ 7. Çıkış
Açıklama: İfadeler sırasıyla değerlendirildiğinde, hadis uydurmanın dine aykırı olduğu ve mevzu hadislerin İslam’a zarar verdiği sonucu doğru çıkış olan 7. çıkışa götürmektedir.
2. Soru: Tanım – Kavram Eşleştirme
Aşağıda verilen tanımlar, doğru kavramlarla eşleştirilmiştir:
| Tanım No | Doğru Cevap | Kavram |
|---|---|---|
| 2- Güvenilir ve hafızası kuvvetli raviler tarafından rivayet edilen, senedinde kopukluk veya kusurun bulunmadığı hadisler. | f | Sahih |
| 3- Allah’ın (cc) emir ve yasaklarına uyan, güvenilir ravinin sahip olduğu özellik. | a | Adalet |
| 4- Tâbiine veya tebeüttâbiine ait söz, fiil veya takrirler. | c | Maktu |
| 5- Lafız ve manaca sahabilere ait söz, fiil ve takrirleri içeren rivayetler | ç | Mevkuf |
| 6- Hadis senedindeki ravilerde kopukluk bulunmaması | d | Muttasıl |
| 7- Güvenilir bir ravinin daha güvenilir diğer ravilere aykırı olarak rivayet ettiği hadis. | g | Şaz |
| 8- Hadis uydurmak suretiyle yalan söyleyenlerin hadis âlimlerince tespiti ve ilanı. | b | İfşa |
Ayrıntılı Açıklama (Özet)
- Sahih hadis, senedi sağlam ve ravileri güvenilir olan hadistir.
- Adalet, ravinin güvenilir ve ahlaklı olma özelliğini ifade eder.
- Maktu hadis, tâbiîn nesline ait rivayetlerdir.
- Mevkuf hadis, sahabeye ait söz ve davranışları kapsar.
- Muttasıl senet, rivayet zincirinde kopukluk olmamasıdır.
- Şaz hadis, güvenilir ravilere aykırı rivayetlerdir.
- İfşa, hadis uyduranların hadis âlimleri tarafından ortaya çıkarılmasıdır.
10. Sınıf Hadis Ders Kitabı Sayfa 105 Cevapları (MEB)
3. Ünite – Ölçme ve Değerlendirme (9–13. Sorular)
9. Soru: “Doğru söz, katarından belli olur.” atasözünü ravilerde bulunması gereken özellikler açısından yorumlayınız.
Kısa Cevap: Bu atasözü, bir bilginin doğruluğunun onu aktaran kişilerin güvenilirliğinden anlaşılacağını ifade eder. Hadis ilminde de râvinin ahlakı ve güvenilirliği, rivayetin doğruluğu için çok önemlidir.
Hadislerin doğru kabul edilmesi, onları aktaran râvilerin adaletli, dürüst ve güvenilir olmalarına bağlıdır. Râvinin yalan söylememesi, dini sorumluluk bilincine sahip olması ve güvenilir bir kişiliğe sahip olması, aktardığı hadisin değerini artırır. Bu nedenle atasözü, hadis ilmindeki râvi tenkidi anlayışıyla doğrudan ilişkilidir.
10. Soru: Bir hadisin sahih olması için taşıması gereken şartlar nelerdir?
Kısa Cevap: Sahih hadis, belli şartları eksiksiz taşıyan güvenilir rivayetlerdir. Bu şartlar hadisin doğruluğunu garanti altına alır.
Bir hadisin sahih kabul edilebilmesi için şu şartları taşıması gerekir:
- Râvilerin adalet sahibi olması
- Râvilerin zabt sahibi olması (güçlü hafıza ve doğru aktarım)
- İsnadın muttasıl olması (rivayet zincirinde kopukluk bulunmaması)
- Hadisin şaz olmaması (güvenilir ravilere aykırı olmaması)
- Hadisin muallel olmaması (gizli bir kusur taşımaması)
11. Soru: “İbadetlerin en faziletlisi en zor olanıdır.” şeklinde ifade edilen uydurma sözün tutarsızlığını açıklayınız.
Kısa Cevap: Bu söz, İslam’ın kolaylık dini olduğu ilkesine aykırıdır. Zorluk, ibadetin değer ölçüsü değildir.
İslam dini, kullarına güç yetiremeyecekleri sorumluluklar yüklemez. Hz. Muhammed (s.a.v.), ibadetlerde aşırılıktan kaçınılmasını ve dengeli olunmasını öğütlemiştir. Bu nedenle ibadeti zorlaştırmayı teşvik eden bu söz, hadislerin temel mesajlarıyla çeliştiği için uydurma kabul edilir.
12. Soru: Sahih hadisleri toplama maksadıyla yazılmış eserlere ve müelliflerine iki örnek veriniz.
Kısa Cevap: Sahih hadisleri toplayan eserler, hadis ilminin temel kaynaklarıdır. Bu eserler güvenilirliğiyle öne çıkar.
Sahih hadisleri toplamak amacıyla yazılmış önemli eserler şunlardır:
- el-Câmiʿu’s-Sahîh – İmam Buhari
- el-Câmiʿu’s-Sahîh – İmam Müslim
Bu iki eser, İslam dünyasında en güvenilir hadis kaynakları arasında kabul edilir.
13. Soru: Sahih hadis ile hasen hadis arasındaki fark nedir? Açıklayınız.
Kısa Cevap: Sahih ve hasen hadisler güvenilir kabul edilir. Aralarındaki fark, râvilerin zabt derecesinden kaynaklanır.
Hasen hadis, sahih hadiste aranan tüm şartları taşır; ancak râvilerinin hafızası ve aktarım gücü, sahih hadisteki râvilere göre biraz daha zayıftır. Bu nedenle sahih hadis, hasen hadise göre daha güçlü ve daha güvenilir kabul edilir.
10. Sınıf Hadis Ders Kitabı Sayfa 106-108 Cevapları (MEB)
Sayfa 107 – Çoktan Seçmeli Sorular
Aşağıdaki 14-22. soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
14. Soru - Bu metinle ilgili
ifadelerinden hangileri doğrudur?
Doğru Cevap: A) Yalnız I
➡️ Metinde kaynağına göre hadis çeşitlerine değinilmiştir.
15. Soru - Buna göre hangi öğrencinin verdiği cevap sınıflama açısından diğerlerinden farklıdır?
Doğru Cevap: E (Sümeyra)
➡️ Diğer öğrenciler doğru sınıflandırma yaparken Sümeyra’nın verdiği cevap sınıflandırmaya uymamaktadır.
16. Soru - Bu metin aşağıdaki atasözlerinden hangisiyle ifade edilebilir?
Doğru Cevap: B) Ağacın kurdu içinde olur.
➡️ Metinde anlatılan durum, “Ağacın kurdu içinde olur.” atasözüyle en iyi şekilde ifade edilir.
Sayfa 107 – Çoktan Seçmeli Sorular
17. Soru - Buna göre hadis nakletmede isnadın önemine yönelik
ifadelerinden hangileri doğrudur?
Doğru Cevap: D (I ve III)
➡️ İsnad, hem uydurma hadisleri önlemek hem de Hz. Muhammed (s.a.v.)’e ait hadisleri korumak için önemlidir.
18. Soru - “Hasen hadis” olarak nitelendirilen bu rivayet, aşağıdaki hadis çeşitlerine göre yapılan sınıflandırmadan hangisinin içerisinde yer alır?
Doğru Cevap: D (Sıhhat derecesine göre)
➡️ “Hasen hadis” sınıflandırması hadisin sıhhat derecesine göre yapılır.
19. Soru - Bu hadisin sahih hadis şeklinde nitelendirilebilmesi için aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması gerekir?
Doğru Cevap: E) Tüm ravilerinin zabtının mükemmel olması
➡️ Sahih hadis için râvilerin zabtının mükemmel olması gerekir.
20. Soru - Bu şemadaki altı çizili kelimenin ifade ettiği anlam aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: C) Ravinin; hadisi doğru anlayıp ezberlemesi ve uzun zaman sonra ezbere aktarabilmesi
➡️ Zabt, râvinin hadisi doğru anlayıp ezberlemesi ve aktarması anlamına gelir.
Sayfa 108 – Çoktan Seçmeli Sorular
21. Soru - Verilen hadisişerifte aşağıdaki ifadelerden hangisine değinilmemiştir?
Doğru Cevap: E) İnsanların yalnızca kendi yaptıklarından sorumlu olduğuna
➡️ Hadiste, insanların yalnızca kendi yaptıklarından sorumlu oldukları doğrudan ifade edilmemiştir.
22. Soru - Aşağıda Riyazü’s-Salihin kitabından bir bölüme yer verilmiştir.
Buna göre aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz?
Doğru Cevap: C) Hadisin senedinde bütün ravilere yer verilmiştir.
➡️ Verilen bölümde hadis senedindeki tüm râviler tek tek belirtilmemiştir.