10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 151 – Çalışma Yaprağı Cevapları
1. Soru Aşağıdaki tabloda birinci sütunda enerji özellikleri, ikinci sütunda ise enerji biçimleri verilmiştir.
Birinci ve ikinci sütunlardaki ifadeleri eşleştirerek doğru harfi yay ayraç içine yazınız.
| Enerji Özellikleri | Enerji Biçimleri |
|---|---|
| 1. (ç) Moleküllerin kimyasal bağlarında depolanmış enerjinin kimyasal tepkime sonucunda açığa çıkmasıyla elde edilen enerjidir. | a) Nükleer enerji |
| 2. (a) Atom çekirdeğinin bölünmesinden elde edilen enerjidir. | b) Güneş enerjisi |
| 3. (d) Hidrolik santrallerde yüksekten akan suyun türbinleri döndürmesi ile oluşabilir. | c) Ses |
| 4. (c) İletimi için maddesel bir ortama ihtiyaç olduğundan boşlukta yayılmaz. | ç) Kimyasal enerji |
| 5. (e) Cihazları çalıştırmak, ışık sağlamak, ısıtmak, soğutmak gibi amaçlar için kullanılır. | d) Potansiyel enerji |
| 6. (g) Sıcaklıkları farklı maddeler arasında enerji alışverişi olması sonucu oluşur. | e) Elektrik enerjisi |
| 7. (f) Belli bir kaynaktan çıkan, dalgalar hâlinde yayılan ve ısı yayan bir enerjidir. | f) Işık |
| g) Isı |
2. Soru Enerji biçimleri ile ilgili verilen cümlelerdeki boşlukları aşağıdaki sözcüklerden uygun olanları ile tamamlayınız.
Kullanılacak kelimeler: nükleer – kimyasal – mekanik – iç enerji – ışık – elektrik – ses – ısı – titreşim – dalga
a) Havaya atılan topun sahip olduğu mekanik enerji, hareketi sonucunda kazandığı kinetik enerji ve bulunduğu konum dolayısıyla sahip olduğu potansiyel enerjinin toplamıdır.
b) Elektrik enerjisi, pil ve akülere kimyasal yöntemlerle depolanır.
c) Elektrik üretimi dışında tıp, endüstri, uzay çalışmaları, savunma sanayisi gibi birçok farklı alanda nükleer enerji kullanılır.
d) Pozitif ve negatif yüklü iki küre arasına bağlanan iletken bir telin üzerindeki elektronların hareketi sonucu elektrik enerjisi oluşur.
e) Sismik aletler, ultrason cihazı, radar, sonar, hoparlör ve kulaklık gibi cihazların çalışmasında ses enerjisinden yararlanılır.
f) Çay bardağındaki sıcak içeceği oluşturan moleküllerin kinetik ve potansiyel enerjilerinin toplamına iç enerji denir.
g) Belli bir kaynaktan yayılan ışık elektromanyetik bir dalgadır.
10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 152 – Çalışma Yaprağı Cevapları
3. Soru: Zeynep yaşadığı şehirde düzenlenen bilim fuarına gider ve yapılan projeleri incelemeye başlar. Zeynep ilk olarak güneş panelleri sayesinde çalışan otomobillerin yarışını seyreder. Ardından başka bir proje dikkatini çeker. Bu projede üç farklı düzenek vardır. Birincisi, yanına yerleştirilen rüzgârgülünün dönmesiyle lambaları yanan bir ev düzeneğidir. İkinci düzenek, pedallara bağlı lambaların pedalların çevrilmesiyle yanması esasına dayanır. Üçüncüsü ise kaynayan suyun üzerine yerleştirilen bir çarkın döndüğü düzenektir.
Metinde geçen enerji biçimlerini ve enerji biçimlerinin birbirine dönüşümlerini yazınız.
Cevap: Metinde geçen enerji biçimleri:
• Güneş enerjisi
• Rüzgâr enerjisi
• Mekanik enerji
• Isı enerjisi
• Elektrik enerjisi
Enerji dönüşümleri ise şöyledir:
- Güneş panellerinde güneş enerjisi → elektrik enerjisi → mekanik enerji
- Rüzgâr türbinlerinde rüzgâr enerjisi → mekanik enerji → elektrik enerjisi → ışık enerjisi
- Kaynayan suyun buharında ısı enerjisi → mekanik enerji
Bu düzeneklerde enerji bir biçimden diğerine dönüşerek kullanışlı hâle gelmektedir.
4. Soru
Soru: Verilen klimaya ait açıklama doğrultusunda,
a) Metinde geçen enerji türlerinin özelliklerini yazınız.
b) Bu enerji biçimlerinin benzerlik ve farklılıklarını açıklayınız.
a) Metinde geçen enerji türlerinin özelliklerini yazınız.
- Isı Enerjisi: Sıcaklık farkı nedeniyle enerjinin sıcak bölgeden soğuk bölgeye akmasıyla ortaya çıkar.
- Elektrik Enerjisi: Elektronların hareketi ile iletim hatları üzerinden taşınan ve kontrol edilebilen enerji türüdür.
Klimada elektrik enerjisi kullanılarak ısı akış yönü doğal yönün tersine çevrilmektedir.
b) Bu enerji biçimlerinin benzerlik ve farklılıklarını açıklayınız.
Benzerlikler:
- Her iki enerji türü de bir cisimden diğerine aktarılabilir.
- Farklı enerji biçimlerine dönüştürülebilirler.
Farklılıklar:
- Elektrik enerjisi iletkenler aracılığıyla taşınır ve kontrol edilebilir.
- Isı enerjisi molekül hareketleri ile ilişkilidir ve doğal akış yönü sıcak → soğuk şeklindedir.
-
Elektrik enerjisi sayesinde iklimlendirme cihazı, bu doğal akışı tersine çevirebilir.
10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 153 – Çalışma Yaprağı Cevapları
5. Soru Radyoaktif bir elementin bozunumuyla elektrik elde edilmesinde nükleer reaktörler kullanılmaktadır. Yandaki şekilde bir nükleer reaktör
şematik olarak verilmiştir.
a) Reaktör, türbin ve jeneratör bölümlerindeki enerji biçimlerini yazınız.
| Bölüm | Enerji Biçimi |
|---|---|
| Reaktör | Nükleer enerji → Isı enerjisi |
| Türbin | Isı enerjisi → Mekanik enerji |
| Jeneratör | Mekanik enerji → Elektrik enerjisi |
b) Nükleer reaktörlerin enerji üretim süreçlerini kısaca açıklayınız.
Reaktörde gerçekleşen nükleer fisyon tepkimeleri sonucunda açığa çıkan enerji ısı enerjisine dönüşür. Bu ısı suyu buharlaştırır. Yüksek basınçlı buhar, türbini döndürerek mekanik enerji oluşturur. Türbinle bağlı jeneratör bu mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürür ve elektrik üretilmiş olur.
6. Soru Numaralandırılmış makinelerde elektrik enerjisinin hangi enerji biçimlerine dönüştüğünü yazınız.
| Makine | Dönüşen Enerji |
|---|---|
| (I) Hamur yoğurma makinesi | Elektrik → Mekanik enerji |
| (II) Buzdolabı | Elektrik → Isı enerjisi (soğutma amaçlı ters ısı transferi) |
| (III) Çırpıcı | Elektrik → Mekanik enerji |
| (IV) Fırın | Elektrik → Isı enerjisi |
| (V) Bulaşık makinesi | Elektrik → Mekanik + Isı enerjisi |
| (VI) Kahve makinesi | Elektrik → Isı enerjisi |
Ortak özellik:
Hepsinde elektrik enerjisi başka enerji türlerine dönüşmüştür.
Enerji yok olmaz, sadece farklı enerji biçimlerine dönüşür.
Günlük hayattan örnek: Saç kurutma makinesinde elektrik enerjisi ısı ve mekanik enerjiye dönüşür.