10. Sınıf Fizik Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 143 Soruları ve Cevapları
Konuya Başlarken
Soru: Evlerde kullanılan elektrikli ev aletleri, elektrik enerjisini hangi farklı enerji biçimlerine dönüştürebilir?
Cevap: Evlerdeki elektrikli aletler görevlerine göre elektrik enerjisini farklı enerji türlerine dönüştürür:
- Işık enerjisi: Ampul, televizyon ekranı
- Isı enerjisi: Ütü, elektrikli ısıtıcı
- Mekanik enerji: Çamaşır makinesi, vantilatör
- Ses enerjisi: Hoparlör, zil
- Soğutma/ısıl fark oluşturma: Buzdolabı, klima
Bu dönüşümler sayesinde elektrik günlük hayatımızda çok geniş kullanım alanı bulur.
2.3. Etkinlik
Soru 1: Asıl grupların oluşturulması
Cevap: Öğretmenimizin yönlendirmesiyle etkinlik için 7 kişilik asıl gruplarımızı oluşturduk.
Soru 2: Enerji biçimlerini araştırıp ortak karara varma
Aşağıya grup tartışma sonucu ulaşılan kısa bilgiler yazılır
Mekanik Enerji: Cisimlerin hareketi veya konum değiştirmesi sonucu ortaya çıkan enerjidir.
Kimyasal Enerji: Maddelerin yapısında bağlarda depolanan enerji türüdür. Besinlerde ve pillerde bulunur.
Nükleer Enerji: Atom çekirdeğindeki tepkimeler sonucu açığa çıkar (fisyon-füzyon).
Isı Enerjisi: Sıcaklık farkından dolayı maddeler arasında aktarılabilen enerji türüdür.
Işık Enerjisi: Kaynaktan elektromanyetik dalgalar hâlinde yayılır ve görmemizi sağlar.
Ses Enerjisi: Cisimlerin titreşimi sonucu oluşur ve maddesel ortamda yayılır.
Elektrik Enerjisi: Elektronların hareketiyle oluşur, kolay taşınabilir ve birçok enerji türüne dönüşebilir.
10. Sınıf Fizik Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 144 Soruları ve Cevapları
3. Soru: Uzmanlaşmak istediğiniz farklı bir enerji biçimini seçiniz ve aynı türü seçen arkadaşlarınızla uzman grubu oluşturunuz.
Cevap (Özgün): Öğretmenimizin yönlendirmesiyle herkes bir enerji biçimini belirlemiş, ardından aynı enerjiyi seçen öğrenciler bir araya gelerek uzman gruplarını oluşturmuştur. Gruplar; mekanik, ses, ışık, kimyasal, elektrik, nükleer ve ısı enerjisi üzerine ayrılmıştır.
4. Soru: Uzman olduğunuz enerji türünü inceleyiniz ve benzerlik–farklılık tablosunu doldurunuz.
Örnek Seçim: Elektrik Enerjisi
| Benzerlikler | Farklılıklar |
|---|---|
| İş yapabilme yeteneği sağlar. | Elektrik enerjisi madde içinde yüklerin hareketiyle ortaya çıkar. |
| Diğer enerji türlerine dönüşebilir. | Taşınabilir ve iletken maddeler yardımıyla uzak mesafelere aktarılabilir. |
✔ Bu tablo farklı enerji türü seçilmesi durumunda öğrencilerin cevaplarına göre değişebilir.
5. Soru – Aşağıdaki tablo tamamlanmış ve özgün biçimde verilmiştir:
| Enerji Biçimi | Temel Özelliği | Benzer Olduğu Enerji | Farklı Olduğu Enerji |
|---|---|---|---|
| Mekanik Enerji | Hareket ve konumla ilişkilidir. | Ses | Işık |
| Kimyasal Enerji | Maddenin bağlarında depolanır. | Nükleer enerji | Ses |
| Nükleer Enerji | Atom çekirdeğinde gerçekleşir. | Kimyasal enerji | Isı |
| Isı Enerjisi | Maddenin sıcaklık ve iç enerjisiyle ilgilidir. | Kimyasal enerji | Mekanik enerji |
| Işık Enerjisi | Elektromanyetik dalga olarak yayılır. | Ses | Elektrik |
| Ses Enerjisi | Titreşim ve dalga hareketiyle yayılır. | Elektrik | Kimyasal |
| Elektrik Enerjisi | Yüklerin hareketiyle oluşur. | Isı | Kimyasal |
Değerlendirme Bölümü
1-a Soru: Örnek olayda hangi enerji biçimleri yer almaktadır?
Cevap: Olayda gözle görülen yıldırım ışık enerjisini, bir süre sonra duyulan gürültü ise ses enerjisini temsil eder.
1-b Soru: Neden aynı anda görmelerine rağmen sesi farklı zamanlarda duydular?
Cevap: Çünkü ışık dalgaları boşlukta ve havada ses dalgalarına göre çok daha hızlı yayılır. Bu nedenle yıldırımın görüntüsü her iki kişiye aynı anda ulaşırken, ses dalgalarının geliş süresi daha uzundur ve kişiler bulunduğu konuma göre sesi daha geç duyar.
10. Sınıf Fizik Ders Kitabı MEB Yayınları Sayfa 145 Soruları ve Cevapları
2. Soru: Vantilatör, bulunduğu ortamdaki havayı hareket ettirmek için kullanılan ve elektrik enerjisi ile çalışan bir cihazdır.
Buna göre:
a) Vantilatörün çalışma sürecindeki enerji dönüşümlerini sırasıyla yazınız.
Cevap: Elektrik enerjisi → Mekanik enerji (pervanelerin dönmesi)
Ayrıca dönüşüm esnasında küçük miktarda:
➡️ Ses enerjisi → (Titreşim nedeniyle)
➡️ Isı enerjisi → (Sürtünme ve motor çalışması nedeniyle)
de açığa çıkar.
b) Vantilatörün uzun süre çalışması sonucu oluşan enerji kaybı hangi enerji biçimlerine dönüşür?
- Isı enerjisine
- Ses enerjisine
Motor sürtünmesi ve titreşimler bu kaybın temel nedenidir.
c) Vantilatörün çalışmasındaki enerji biçimlerinin benzerlik ve farklılıklarını kısaca yazınız.
Benzerlikleri:
- Her iki enerji türü de iş yapma yeteneği sağlar.
- Birbirlerine dönüşebilirler.
Farklılıkları:
- Elektrik enerjisi yüklerin hareketiyle oluşur; iletkenler üzerinden taşınır.
- Mekanik enerji cisimlerin hareketi ve konumuyla ilişkilidir; dönme veya yer değiştirme içerir.