10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 127 Cevapları MEB Yayınları
Soru ve Cevaplar
Soru 1: Parkuru tamamlayabilen sporcuların yaptıkları işler hakkında neler söylenebilir?
Cevap: Sporcuların yaptığı işler pozitiftir, çünkü pedala kuvvet uygulayarak bisikleti hareket ettirirler.
Soru 2: Sporcuların pedala uyguladıkları kuvvetleri, turun bitiş çizgisine ilk ve son gelme durumlarına göre karşılaştırınız.
Cevap: İlk gelen sporcu, daha fazla kuvvet uygulamış veya daha uzun süre iş yapmıştır.
Soru 3: Bisiklete uygulanan net kuvvetin sıfır olması durumunda bisiklette enerji değişimi nasıldır?
Cevap: Net kuvvet sıfırsa, bisiklet sabit hızla hareket eder ve enerji değişimi olmaz.
2.2. Etkinlik – İş, Enerji ve Güç
| Kavram | Ne Biliyorum? | Ne Bilmek İstiyorum? | Ne Öğrendim? |
|---|---|---|---|
| İş | Bir cisme kuvvet uygulandığında ve cisim hareket ettiğinde iş yapılır. | İşin enerjiyle nasıl ilişkili olduğunu öğrenmek istiyorum. | İş, kuvvet ile yer değiştirmenin çarpımıdır ve enerji aktarımını sağlar. |
| Enerji | Enerji, iş yapabilme yeteneğidir. | Enerji türleri ve nasıl dönüşebildiklerini öğrenmek istiyorum. | Enerji korunur; bir türden diğerine dönüşebilir ama yok olmaz. |
| Güç | Güç, işin hızlı yapılmasıyla ilgilidir. | Gücün iş ve zamanla ilişkisini öğrenmek istiyorum. | Güç, iş/zaman bağıntısıyla bulunur ve birimi watt’tır. |
10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 128 Cevapları MEB Yayınları
Soru ve Cevaplar
Soru a) Vinçlerin kütleleri taşıma süresi bitinceye kadar yaptığı işleri karşılaştırınız.
Cevap: 1. ve 3. vinç 1000 J, ortadaki vinç 3000 J iş yapar. Bu nedenle ortadaki vincin yaptığı iş daha büyüktür.
Soru b) Vinçlerin yüksek yere çıkardığı kütlelerin kazandığı enerji ve bulunduğu konum niceliklerinden hangileri eşittir? Açıklayınız.
Cevap: 1. ve 3. vincin enerjileri eşittir. Tüm kütleler aynı konumda olduğundan yükseklikleri de aynıdır.
Soru c) Vinçlerin aynı anda çalıştırıldığı bilinmektedir. Buna rağmen vinçlerin kütleleri farklı zamanlarda aynı yüksekliğe çıkarması fizik bilimine ait hangi kavramla açıklanabilir?
Cevap: Bu durum güç kavramı ile açıklanır. Çünkü güç, birim zamanda yapılan iş miktarıyla ilgilidir.
Soru ç) Verdiğiniz cevaplardan yararlanarak iş, enerji ve güç kavramlarının bağlı olduğu değişkenleri belirleyerek yazınız.
Cevap:
- İş (W): Kuvvet ve yer değiştirmeye bağlıdır. (W = F·x)
- Enerji (E): Kütle, yer çekimi ivmesi ve yüksekliğe bağlıdır. (E = m·g·h)
- Güç (P): Yapılan iş ve geçen zamana bağlıdır. (P = W/t)
10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları Sayfa 129
2. Etkinlik
Soru: İş, güç ve enerji kavramlarının tanımlarına ve bu kavramların birbirleri ile ilişkisine yönelik aşağıdaki tabloyu doldurunuz. Etkinlikte yapmış olduğunuz tahminlerdeki eksikliklerinizi gözden geçiriniz.
| Kavram | Tanımı | Diğer Kavramlarla İlişkisi | Birimi |
|---|---|---|---|
| İş (W) | Bir cisme uygulanan kuvvet ile cismin kuvvet doğrultusundaki yer değiştirmesinin çarpımıdır. | Kuvvet ve yer değiştirme ile doğru orantılıdır, iş yapılması enerji aktarımı anlamına gelir. | Joule (J) |
| Enerji (E) | İş yapabilme yeteneğidir. | İş yapılırken enerji harcanır ya da aktarılır, enerji türleri arasında dönüşüm olabilir. | Joule (J) |
| Güç (P) | Birim zamanda yapılan iş veya aktarılan enerji miktarıdır. | İş ve geçen süre ile ilgilidir. | Watt (W) |
Değerlendirme
Soru 1:
Kerem ile İrem merdiven çıkma yarışı yapmak için anlaşmıştır. Kütleleri aynı olan iki arkadaşın yaptığı merdiven çıkma yarışını en üst basamağa ulaşarak ilk tamamlayan Kerem olmuştur. Buna göre;
a) Eşit kütlelere sahip olmalarına rağmen yarışı kazanan kişinin Kerem olmasının sebepleri neler olabilir?
Cevap: Kerem daha güçlüdür. Aynı işi daha kısa sürede yaparak yarışı kazanmıştır.
b) Yarış sonunda Kerem ile İrem’in yaptıkları işleri karşılaştırınız.
Cevap: Yaptıkları işler eşittir, çünkü aynı yüksekliğe çıkmışlardır.
c) Kerem ile İrem’in birim zamanda yaptıkları işleri karşılaştırınız.
Cevap: Kerem birim zamanda daha çok iş yapmıştır.
ç) Yapılan işin aynı fakat birim zamanda yapılan işin farklı olmasının fizik bilimine ait hangi kavrama karşılık geldiğini yazınız.
Cevap: Bu durum güç kavramına karşılık gelir.