2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları – Cevap Anahtarı
10. Sınıf Fıkıh Ders Kitabı Sayfa 68 Cevapları (MEB Yayınları)
1-4. soruları verilen bilgilere göre cevaplayınız.
İlgili Kavramlar – Örnek Cümleler Tablosu
| İlgili Kavramlar | Örnek Cümleler |
|---|---|
| Haram | Müslümanın haram olan davranışlardan uzak durması dinen kesin bir yükümlülüktür. |
| Mendup | Bir Müslümanın mendup amelleri işlemesi sevap kazanmasını sağlar. |
| Mübah | Mübah davranışlar kulun yapıp yapmamakta serbest bırakıldığı hallerdir. |
| Sünnet | Peygamberimizin sünnetini uygulamak Müslüman için güzel bir davranıştır. |
| Vacip | Kurban kesmek, Hanefî mezhebine göre vacip olarak kabul edilir. |
1. Soru - Tabloda verilenlerden yararlanarak öğretmenin tahtaya yazdığı kavramı belirleyiniz ve bu kavramı kısaca açıklayınız.
Cevap: Öğretmenin tahtaya yazdığı kavram Teklifî hükümlerdir.
Teklifî hükümler, şâriin mükelleften bir fiili yapmasını, yapmamasını veya yapıp yapmamakta serbest bırakmasını istemesidir. Bu hükümler, insana sorumluluk yükleyen bütün dinî emir ve yasaklardır.
2. Soru - Tabloda verilen kavramları kullanarak “Örnek Cümleler” başlığının altındaki alanlara birer cümle yazınız.
Cevap: Bu soru öznel olduğu için örnek olarak hazırlanmış cümleler:
- Haram: İçki içmek İslam’a göre haramdır.
- Mendup: Misvak kullanmak mendup bir davranıştır.
- Mübah: Su içmek mübah bir fiildir.
- Sünnet: Sabah namazının sünneti büyük fazilettir.
- Vacip: Vitir namazı Hanefî mezhebinde vaciptir.
3. Soru - Yükümlülük çağındaki her Müslüman, günde beş vakit namazı kılmalıdır… Cenaze namazı ise bazı Müslümanların kılmasıyla diğer Müslümanların üzerinden yükümlülüğün kalktığı namazdır.
Verilen metinde anlatılan teklifî hükümleri belirleyerek kısaca açıklayınız.
Cevap: Metinde iki çeşit teklifî hüküm anlatılmaktadır:
- Farz-ı ayn: Her Müslümanın bizzat yerine getirmekle yükümlü olduğu farz (beş vakit namaz gibi).
- Farz-ı kifâye: Bazı Müslümanların yapmasıyla diğerlerinden sorumluluğun kalktığı farz (cenaze namazı gibi).
4. Soru - Aşağıda verilen ayetlerin hangi teklifî hükümleri içerdiğini verilen boşluklara yazınız.
a) “…Peygamber size ne verdiyse onu alın ve size neyi yasakladıysa ondan kaçının…”
(Haşr Suresi 7. ayet)
➡ Sünnet
b) “Resulullaha itaat eden Allah’a itaat etmiş olur…”
(Nisâ Suresi 80. ayet)
➡ Sünnet
c) “Bütün bunların kötülüğü, Rabbin katında istenmeyen şeylerdir.”
(İsrâ Suresi 38. ayet)
➡ Mekruh
ç) “Ey iman edenler! İçki, kumar, dikili taşlar… şeytan işi pisliktir…”
(Mâide Suresi 90. ayet)
➡ Haram
d) “Şimdi sen Rabbin için namaz kıl ve kurban kes!”
(Kevser Suresi 2. ayet)
➡ Vacip
10. Sınıf Fıkıh Ders Kitabı Sayfa 69 Cevapları (MEB Yayınları)
5 – 7. soruları verilen bilgilere göre cevaplayınız.
5. Birinci ve üçüncü öğrencilerin tanımladığı teklifî hükümler nelerdir?
Cevap: 1. öğrencinin tanımladığı teklifî hüküm **mendup (sünnet/müstehab)**tır.
3. öğrencinin tanımladığı teklifî hüküm ise mübahtır.
6. İkinci öğrencinin tanımladığı hükme bir örnek veriniz.
Cevap: 2. öğrencinin tanımladığı teklifî hüküm vaciptir.
Vitir namazı ve kurban ibadeti vacibe örnektir.
7. Dördüncü öğrencinin tanımladığı teklifî hükümleri kısaca açıklayınız.
Cevap: 4. öğrencinin tanımladığı teklifî hüküm tahrimen mekruhtur.
Tahrimen mekruh, şâriin zannî delil ile bir davranışın terk edilmesini kesin şekilde istediği fiillerdir.
Bu tür davranışları yapmak günahtır ancak inkârı küfrü gerektirmez. Kaçınmak gerekir.
8 – 9. soruları verilen bilgilere göre cevaplayınız.
8. Tabloda verilen önermelerin yanlarındaki boşluklara ilgili önermelerin isimlerini yazınız.
- a) Asıl
- b) İllet
- c) Fer‘
- ç) Hüküm
9. Tablodan hareketle fıkhî hükümlerin yöntemlerinden hangisinin olduğunu yazınız.
Cevap: Bu yöntem kıyastır.
10. Sınıf Fıkıh Ders Kitabı Sayfa 70 Cevapları (MEB Yayınları)
10 – 12. soruları verilen bilgilere göre cevaplayınız.
10. Verilen bilgilere göre a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h boşluklarına hangi kavramlar yerleştirilmelidir?
a) İcap
b) Nedb
c) İbaha
ç) Kerahat
d) Tahrim
e) Vacip
f) Mendup (Sünnet)
g) Mübah
ğ) Mekruh
h) Haram
11. e, f, g ve h boşluklarına gelecek kavramlara birer örnek veriniz.
e) Vacip: Vitir namazı, kurban ibadeti
f) Mendup (Sünnet/Nedb): Teravih namazı, selam vermek
g) Mübah: Yemek, içmek, yürüyüş yapmak (helal olan şeyler kapsamında)
h) Haram: Kumar, faiz, alkollü içecekler
12. b, c, d ve g boşluklarına gelecek kavramları kısaca tanımlayınız.
b) Nedb: Yapılması istenen fiilin kesin olmayan bir talep ile teşvik edilmesidir. Yapılınca sevap, terk edilince günah yoktur.
c) İbaha: Bir fiilin yapılması veya terk edilmesinin tamamen mükellefin tercihine bırakılmasıdır.
d) Tahrim: Şâriin bir fiilin terk edilmesini kesin ve bağlayıcı şekilde istemesidir. İşlenmesi günah olan fiillerdir.
g) Mübah: Yapılması ve terk edilmesi konusunda herhangi bir dini sorumluluk yüklenmeyen, tamamen serbest bırakılan fiillerdir.
10. Sınıf Fıkıh Ders Kitabı Sayfa 71 Cevapları (MEB Yayınları)
13. Bu ameli örnekleri Hanefî mezhebine göre cevaplayan bir öğrencinin 30 tam puan alabilmesi için hangi cevapları değiştirmesi gerekir?
Cevap: Öğrenci b, ç ve e maddelerindeki işaretlemeleri değiştirmelidir.
14. Dört mezhebe göre hangi soru/soruların cevapları yanlıştır? Kısaca açıklayınız.
Cevap: b maddesinde "Beş vakit namaz kılmak" farzdır, vacip değildir.
d maddesinde "İsraf" mekruh değil, haramdır.
15. Dört mezhebe göre hangi soru/soruların cevapları doğrudur? Kısaca açıklayınız.
Cevap: c maddesi doğrudur. Çünkü dört mezhebe göre yalan söylemek haramdır.
16. Buna göre b maddesinde fıkhî hükümlerin yöntemlerinden hangisi örneklendirilmiştir?
Cevap: Örf (C şıkkı)
17. Verilen bilgilere göre a ve c maddesinde örneklenen yöntemlerle ilgili bu bilgilerden hangisi yanlıştır?
Cevap: C şıkkı yanlıştır.
10. Sınıf Fıkıh Ders Kitabı Sayfa 72 Cevapları (MEB Yayınları)
18. Verilen metinde fıkhî hükümlerin yöntemlerinden hangisi vurgulanmaktadır?
Cevap: E – Seddizerai
Seddizerai, toplumda ortaya çıkabilecek zararlı sonuçları önlemek için bir davranışın yasaklanmasını esas alır. Metinde Müslümanların aynı cephede bulunmasının toplumun manevi rehberliğini zayıflatabileceği endişesi anlatıldığı için bu yöntem vurgulanmaktadır.
19. Bu metinde verilen kavram, ef’al-i mükellefinden hangisinin kapsamında yer alır?
Cevap: C – Mendup
Metinde anlatılan sünnet türü, Hz. Peygamber’in bazen yapıp bazen terk ettiği sünnet olan sünnet-i gayrimüekkede olduğu için mendup kapsamına girer.
20. Buna göre yukarıda hangi kavramın tanımı verilmemiştir?
Tanımlar incelendiğinde verilen karşılıklar şunlardır:
• Bir şeyin terkini kesin ve bağlayıcı şekilde isteme → Tahrim
• Kendi özündeki bir zarardan dolayı haram olan fiil → Haram liaynihî
• Asli itibariyle helal olup başka sebeple haram hale gelen → Haram ligayrihî
• Terk edilmesi kesin olmayan yasak → Tenzihen mekruh
Cevap: D – Tahrîmen mekruh
Çünkü tahrîmen mekruh tanımı tabloda yer almamaktadır.