10. Sınıf Fıkıh Ders Kitabı Sayfa 32-33 Cevapları (MEB Yayınları)
Etkinlik–5: Fıkıh Tarihine Yolculuk
Aşağıdaki tablo, kitapta istenen şekilde “Fıkıh İlminin Tarihi Dönemleri – Özellikler – Benzerlikler – Farklılıklar” başlıklarıyla eksiksiz doldurulmuştur.
Fıkıh İlminin Tarihi Dönemleri Karşılaştırma Tablosu
| Fıkıh İlminin Tarihi Dönemleri | Özellikler | Benzerlikler | Farklılıklar |
|---|---|---|---|
| Hz. Peygamber Dönemi | • Vahiy devam etmektedir. • Hükümler doğrudan Kur’an ve Hz. Muhammed (s.a.v.) tarafından açıklanır. • İçtihada çok az ihtiyaç vardır. | • Hüküm verirken Kur’an ve sünnet esas alınır. • Dini sorular vahye dayalı olarak çözülür. | • İçtihat yok denecek kadar azdır. • Hüküm kaynağı tamamen vahiydir. |
| Sahabe Dönemi | • Vahiy sona ermiştir. • Sahabe yeni meseleleri içtihat yoluyla çözer. • Farklı görüşler ortaya çıkmaya başlamıştır. | • Kur’an ve sünnet aynı şekilde temel kaynak olmayı sürdürür. | • İçtihat artmıştır. • Sahabe farklı bölgelere yayıldığı için görüş çeşitliliği artmıştır. |
| Tâbiîn Dönemi | • Sahabeden alınan bilgiler sistematik hâle getirilmiştir. • İçtihat yöntemleri belirginleşmiştir. • Bölgesel farklılıklar belirginleşmiştir. | • Kur’an ve sünnet ana kaynak olarak kullanılmaya devam eder. | • Hukuk ekolleri oluşmaya başlamıştır. • Yöntemsel farklılıklar ortaya çıkmıştır. |
| Mezheplerin Oluşum Dönemi | • Mezhep imamları içtihat metodolojisini geliştirmiştir. • Fıkıh ekolleri kurulmuştur. • Fıkıh ilmi sistemleşmiştir. | • Tüm mezhepler Kur’an ve sünnete dayanır. | • İçtihat metodunda farklılıklar barizleşmiştir. • Farklı mezhep görüşleri doğmuştur. |
Değerlendirme Soruları
1. Soru : Hz. Peygamber Dönemi fıkhının belirleyici üç temel özelliği vardır. Bunlar:
- Vahyin devam ediyor olması,
- Hükümlerin doğrudan Allah tarafından bildirilmesi,
- İçtihada çok az ihtiyaç duyulmasıdır.
2. Soru : Sahabe Dönemi’nin fıkıh ilmi açısından özel bir yeri vardır. Çünkü:
Cevap: Sahabe, vahiy sonrası ortaya çıkan yeni problemlere içtihatla çözüm üretmiş ve bu dönemde ilk fıkhî görüş farklılıkları oluşmaya başlamıştır.
3. Soru : Tâbiîn Dönemi’nde içtihat yöntemlerindeki farklılıklar belirginleşmiş ve buna bağlı olarak fıkıh okulları ortaya çıkmıştır. Çünkü:
Cevap: Farklı bölgelerde yaşayan âlimlerin farklı sosyal şartlara ve sahabe birikimlerine dayanması, içtihat metotlarının çeşitlenmesine yol açmıştır.
4. Soru : Mezheplerin Oluşum Dönemi fıkıh ilminin altın çağı olarak kabul edilmektedir. Çünkü:
Cevap: Bu dönemde mezhep imamları içtihadı sistemleştirmiş, fıkıh ekolleri kurulmuş ve fıkıh ilmi çok zengin bir ilmi mirasa dönüşmüştür.
3. Kontrol Noktası
Aşağıdaki ifadeleri Doğru (D) veya Yanlış (Y) olarak işaretleyiniz.
a) Fıkıh ilminin tarihi, vahyin Hz. Peygamber’e nüzulü ile başlar. ✔ D
b) Hz. Muhammed (sav) Dönemi’nde teşriin kaynağı Kitap ve sünnettir. ✔ D
ç) Tâbiîn Dönemi’nde içtihat metotlarındaki farklılıklar sebebiyle fıkıh okulları ortaya çıkmıştır. ✔ D
Cevap: 1. Çıkış
a) Fıkıh ilminin tarihi, vahyin Hz. Peygamber’e nüzulü ile başlar. ✔ D
b) Hz. Muhammed (sav) Dönemi’nde teşriin kaynağı Kitap ve sünnettir. ✔ D
c) Sahabe Dönemi fıkhı, varsayımsal meseleler üzerine kurulmuştur. ✔ Y
ç) Tâbiîn Dönemi’nde içtihat metotlarındaki farklılıklar sebebiyle fıkıh okulları ortaya çıkmıştır. ✔ D
d) Hadislerin tedvini Mezheplerin Oluşum Dönemi’nde başlamıştır. ✔ Y
(Not: Hadislerin tedvini Sahabe Dönemi’nden sonra, özellikle Emevî ve Abbâsî dönemlerinde başlamıştır.)
e) Hicaz ekolünün içtihatları daha çok rey ve kıyas esasına dayanır. ✔ Y
(Not: Rey ve kıyas esasına dayanan ekol Irak Ekolüdür. Bu yüzden ifade yanlıştır.)
f) İçtihat ve yorum farklılıkları, İslam’ın zaman, mekân ve şartlara göre uygulanmasını kolaylaştırmıştır. ✔ D