10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 26 Cevapları (MEB 2025-2026)
Çözümleyebilme
Birlikte Öğrenelim
Aşağıdaki yönergeleri takip ederek çalışmayı yapınız.
1. İstasyon: İçerik
Soru: Koşukta insan ve doğa sevgisi nasıl ele alınmıştır?
Cevap: İnsan doğayı sever, doğanın canlanışı sevinç, umut ve bereket olarak anlatılır.
Soru: Koşuğun konusu duygu dünyanızda nasıl bir etki bıraktı?
Cevap: Coşku, umut ve canlılık duygusu bıraktı.
Soru: Koşuğun içeriğini yansıttığını düşündüğünüz kelimeler nelerdir? Gerekçelendirerek açıklayınız.
Cevap: “Rüzgâr, bulut, yağmur, göl, çiçek, yeşerdi” kelimeleri; çünkü baharın dirilişini ve doğanın canlanışını gösterir.
2. İstasyon: Şekil
Soru: Koşuğun şekil özellikleri nelerdir?
Cevap: Dörtlüklerden oluşur; hece ölçüsü, kafiye, redif ve tekrarlar kullanılır.
Soru: Koşuğun sözlü edebiyat geleneğine ait olduğunu hangi gerekçelere dayandırabilirsiniz?
Cevap: Ezgili olması, kopuz eşliğinde söylenmesi, anonimleşmesi ve kalıp sözlerle aktarılması sözlü geleneğe işarettir.
Soru: Koşukta kullanılan şekil unsurlarının şiire katkıları neler olabilir?
Cevap: Ahenk ve akılda kalıcılık sağlar, dinleyicinin şiiri kolayca anlamasını ve hatırlamasını sağlar.
3. İstasyon: Dil ve Üslup
Soru: Söyleyicinin dil ve üslup seçiminde hangi unsurlar etkili olmuş olabilir?
Cevap: Göçebe yaşam, doğayla iç içe oluş ve dinleyicilere hitap etme ihtiyacı dili sade ve anlaşılır kılmıştır.
Soru: Bu koşuğu siz söyleseydiniz dil ve üslupta ne gibi değişiklikler yapardınız?
Cevap: Güncel sözcükler eklerdim, kısa nakaratlar koyarak şiirin ezgisini artırırdım.
Soru: Koşukta kullanılan dil ve üslubun söyleyiciyle okuyucu arasında kurduğu bağ hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Cevap: Sade, ezgili dil dinleyiciyle sıcak ve ortak bir kültür bağı kurar.
4. İstasyon: Ahenk
Soru: Okuduğunuz koşuğun akılda kalıcılığı hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Cevap: Ölçü, kafiye ve tekrarlar sayesinde çok akılda kalıcıdır.
Soru: Koşuktaki hangi ahenk unsurlarının koşuğun ritmine daha fazla katkı sağladığını düşünüyorsunuz?
Cevap: Hece ölçüsü, redif ve yarım kafiye ritme en çok katkı verir; aliterasyon da akışı güçlendirir.
Soru: Ahenk unsurlarını kullanarak şiirin bir bölümünü yeniden yazınız.
Cevap:
“Rüzgâr eser, bulut göçer,
Dağ başında sular uçar;
Bahar gelir gönül seçer,
Sevinç taşar, sürü coşar.”
Grup Soruları
Soru: Koşuğun yapı özellikleriyle söylendiği dönem arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: Dörtlük ve hece yapısı, törenlerde ezgili söyleyişe uygundur; bu nedenle dönemle doğrudan bağlantılıdır.
Soru: Şiirden koşuğun söylendiği dönemin toplum özellikleriyle ilgili ne gibi çıkarımlara ulaşabilirsiniz?
Cevap: Doğayla yakın yaşam, hayvancılık, göçebe hayat ve topluluk dayanışması ön plandadır.
Soru: Yapı unsurlarının, dil ve anlatım özelliklerinin dönem ve toplumla ilişkisine yönelik görüşleriniz nelerdir?
Cevap: Hece ölçüsü, kafiye ve sade dil, sözlü aktarımı kolaylaştırır ve toplumsal birlik duygusunu pekiştirir.
Soru: Ortak görüşlerinizi yazılı hâle getirerek öğrenme duvarında sergileyiniz.
Cevap: Ortak görüş: Koşuk, sözlü geleneğin ezgili–ritimli yapısıyla doğa merkezli yaşamı ve topluluk bilincini yansıtır.
10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 27 Cevapları (MEB 2025-2026)
Karşılaştıralım
Soru: Okuduğunuz koşuğu, aşağıda verilen koşma ile içerik ve yapı özellikleri açısından karşılaştırarak balık kılçığı diyagramında gösteriniz.
Koşuk
- Kafiye ve redif: “-dı/-di, -erdi” redifleri, yarım kafiye, tekrar.
- Ölçü: Hece ölçüsü.
- Nazım birimi: Dörtlük.
- İçerik: Doğa, baharın gelişi, bereket.
Koşma (Köroğlu)
- Kafiye ve redif: “gümbür gümbürlenir” redifi, “-ar/-er” kafiyeleri, nakarat.
- Ölçü: Hece ölçüsü.
- Nazım birimi: Dörtlük.
- İçerik: Yiğitlik, savaş ve meydan coşkusu.