10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı – MEB Yayınları Sayfa 165 | Sıra Sizde
Soru 1 - Videoda geçen “bize kim olduğumuzu fısıldayan hikâyeler” sözüyle ne anlatılmak istenmiştir? Düşüncelerinizi yazınız.
Cevap : Bu sözle, hikâyelerin milletlerin geçmişini, kültürel kimliğini ve ortak hafızasını yaşattığı anlatılmak istenmiştir. Hikâyeler, insanlara nereden geldiklerini ve hangi değerlere sahip olduklarını hatırlatır.
Soru 2 - Hikâye anlatma geleneğinin kültürümüze katkıları hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Cevap: Hikâye anlatma geleneği, toplumun ahlaki değerlerini, inançlarını ve yaşam biçimini korur. Aynı zamanda kuşaklar arasında kültürel aktarımı sağlayarak milli bilinci güçlendirir.
Soru 3 - Anlatı geleneğinin yüzyıllar boyunca devam etmesinin sebepleri neler olabilir?
Cevap: İnsanların yaşadıklarını paylaşma, ders verme ve ortak duygular oluşturma ihtiyacı, anlatı geleneğinin uzun yıllar sürmesini sağlamıştır. Ayrıca sözlü anlatımın kolay öğrenilip aktarılması bu sürekliliği desteklemiştir.
Soru 4 - Bir sözlü edebiyat ürününün hangi millete ait olduğu nasıl belirlenebilir? Görüşlerinizi açıklayınız.
Cevap: Bir sözlü edebiyat ürününün hangi millete ait olduğu; dil özellikleri, kahraman tipleri, gelenekler, inançlar ve anlatılan yaşam tarzı incelenerek belirlenebilir. Bu unsurlar, eserin ait olduğu toplumu yansıtır.
Sıra Sizde – Neden / Sonuç Etkinliği
Soru: Aşağıdaki şemada boş bırakılan yerleri neden-sonuç bağlamında Oğuz Kağan Destanı’na uygun olacak şekilde tamamlayınız.
Neden – Sonuç İlişkileri
- Halkını koruma isteği → Oğuz Kağan’ın gergedanla savaşması
- İdil Nehri’ni aşma ihtiyacı → Ordu içindeki beye “Kıpçak” adını vermesi
- Dağda kalan beyin eve girmesi → Beylerden birine “Kalaç” adını vermesi
- Akınlar düzenlemesi → Yeni topraklar kazanması ve sınırları genişletmesi
- Adaletli bir yönetim bırakmak istemesi → Ülkeyi oğulları arasında paylaştırması
10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı MEB Yayınları – Sayfa 166 | Sıra Sizde
Soru 2/a - Oğuz Kağan Destanı’ndan seçtiğiniz bir bölümü koşul ve varsayım ifadeleri kullanarak yeniden yazınız.
Cevap: Eğer Oğuz Kağan halkının güvenliğini her şeyin üstünde tutmasaydı, yurdu tehdit eden güçler karşısında düzen sağlanamazdı. Şayet liderlik sorumluluğunu üstlenmemiş olsaydı, destanda anlatılan birlik ve güç duygusu ortaya çıkmazdı.
Soru 2/b - Seçtiğiniz bölümü ve yazdığınız yazıyı karşılaştırarak koşul ve varsayım ifade eden kelimelerin metne etkisiyle ilgili çıkarımlarınızı açıklayınız.
Cevap: Koşul ve varsayım ifadeleri metni tek yönlü bir anlatımdan çıkarır, olaylara farklı ihtimaller kazandırır. Bu ifadeler, okuyucunun olayları sorgulamasını sağlayarak anlatımı daha düşündürücü ve etkileyici hâle getirir.
Sıra Sizde
Soru 1 - Oğuz Kağan Destanı’nın teması nedir? Temadan faydalanarak insan-doğa ilişkisinin destanın oluşmasındaki etkisini açıklayınız.
Cevap: Destanın temel teması kahramanlık ve toplumu koruma bilincidir. İnsan-doğa ilişkisi, destanda doğanın hem bir sınav hem de gücün kaynağı olarak ele alınmasıyla görülür; dağlar, hayvanlar ve nehirler bu mücadelenin bir parçasıdır.
Soru 2 - Oğuz Kağan Destanı’nda ele alınan konu günümüzde önemini korumaya devam ediyor mu? Düşüncelerinizi açıklayınız.
Cevap: Evet, destanda anlatılan birlik olma, güçlü lider etrafında toplanma ve vatanı koruma düşüncesi günümüzde de toplumsal yapının temel ihtiyaçları arasında yer almaktadır.
Soru 3 - Metinde temayı destekleyen kavram ve değerler nelerdir? Bu kavram ve değerlerin günümüzdeki yansımalarına ilişkin düşüncelerinizi belirtiniz.
Cevap: Metinde cesaret, sadakat, fedakârlık ve adalet gibi değerler ön plana çıkar. Günümüzde bu kavramlar; sorumluluk bilinci, toplumsal dayanışma ve adil yönetim anlayışıyla yaşamaya devam etmektedir.
Soru 4 - Oğuz Kağan Destanı’nın ortaya çıktığı dönem hakkında çıkarımlarınız nelerdir?
Cevap: Destan, sürekli mücadele hâlinde olan, doğa şartlarıyla iç içe yaşayan ve güçlü liderlere ihtiyaç duyan bir toplumun izlerini taşımaktadır.
Soru 5 - Oğuz Kağan Destanı, hangi özelliklerinden dolayı bugün de geniş bir coğrafyada biliniyor olabilir?
Cevap: Destan, ortak tarih bilinci oluşturması, Türk kültürünü yansıtması ve evrensel kahramanlık değerleri içermesi sayesinde geniş bir coğrafyada tanınmıştır.
Soru 6 - Oğuz Kağan Destanı’nı günümüzdeki hangi iletişim araçlarını kullanarak anlatmak isterdiniz?
Cevap: Destanı dijital animasyonlar, belgesel diziler ve etkileşimli eğitim platformları aracılığıyla anlatmak isterdim. Böylece hem öğretici hem de ilgi çekici olurdu.