10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları – MEB Yayınları | Sayfa 157
Konuya Başlarken Cevapları
Soru: Türk toplumunun tarihî süreçte yaşadığı kültürel değişim ve dönüşümün anlatmaya bağlı edebî metinlere yansımasına ilişkin verilen bilgilerden hareketle, bu değişim ve dönüşümü yansıtan bir zihin haritası hazırlayınız. Zihin haritanızı sınıf panosunda paylaşınız.
Türk Toplumunda Kültürel Değişim ve Dönüşüm – Zihin Haritası
İslamiyet Öncesi Dönem: Bu dönemde göçebe yaşam tarzı belirgindir. Destanlarda alp tipi ön plana çıkar. Alp; cesur, güçlü, yiğit, toplumunun değerlerine bağlı, zorluklar karşısında yılmayan ve güçsüzlerin yanında yer alan bir kahraman tipidir.
İslamiyet’in Kabulünden Sonraki Dönem: İslam kültürü ve yerleşik hayata geçiş toplum yapısını derinden etkiler. Edebî eserlerde gazi tipi kahramanlar görülür. Bu tipler, İslam’ı ve İslami değerleri korumak için mücadele eden, aynı zamanda alp tipinin özelliklerini taşıyan kişilerdir. Ayrıca bu dönemde bilge, adaletli, cömert ve dürüst devlet adamları da ideal insan tipi olarak yüceltilir.
Tanzimat Dönemi: Türk toplumu Batı kültürü ve medeniyeti ile tanışır. Roman ve hikâyelerde Batılılaşma sürecinin getirdiği değişimler ele alınır. Yanlış Batılılaşma anlayışı eleştirilirken; bilimi ve yeniliği benimseyen fakat kendi kültüründen kopmayan aydın tipler olumlu örnek olarak sunulur.
Cumhuriyet Dönemi: Eğitim, çağdaşlaşma ve toplumsal yenilenme ön plandadır. Edebî eserlerdeki kahramanlar Cumhuriyet değerlerine bağlı, halkı bilinçlendirmeyi ve aydınlatmayı amaçlayan, toplumun ilerlemesi için sorumluluk alan bireylerdir.