10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 105-106 Cevapları MEB Yayınları
Aşağıdaki yönergeleri takip ederek grup çalışmasını gerçekleştiriniz
Aşağıdaki tabloya göre gazel, şarkı, murabba, rubai ve tuyuğ nazım biçimlerinin ölçütlerini yazınız.
| Ölçütler | Gazel | Şarkı | Murabba | Rubai | Tuyuğ |
|---|---|---|---|---|---|
| Nazım birimi | Beyit | Bent + Nakarat | Dörtlük (Bent) | Dörtlük | Dörtlük |
| Birim sayısı | 5–15 Beyit | 3–5 Bent | 3–7 Bent | 1 Dörtlük | 1 Dörtlük |
| Ölçü | Aruz | Aruz | Aruz | Aruz | Aruz |
| Kafiye düzeni | aa, ba, ca, da... | aaxa / bbba / ccc | aaaA / bbbA / cccA | aaxa | aaxa |
Soru 1: “Döne döne” redifli gazel ile şarkının içerik-yapı yönünden benzer ve farklı yönlerini yazınız.
Benzerlikler: Her iki nazım şekli de lirik bir anlatıma sahiptir; aşk, özlem ve duygusal yoğunluk ön plandadır. Şairler, duygularını estetik bir dille aktarır. Her ikisinde de aruz ölçüsü kullanılır ve ahenk ön plandadır.
Farklılıklar: Gazel, beyitlerle (aa, ba, ca...) kurulurken, şarkı bentler ve nakaratlardan oluşur. Şarkılarda kavuştak (nakarat) bölümü bulunur, bu yönüyle müzikal bir yapıya daha yakındır. Gazellerde dil daha ağır ve sanatlı, şarkılarda ise daha sade ve günlük bir söyleyiş hâkimdir.
Soru 2: “Döne döne” redifli gazel ile murabbanın içerik-yapı yönünden benzer ve farklı yönlerini yazınız.
Benzerlikler: Gazel ve murabba, aşk, ayrılık, sevda ve duygusal temaları işler. Her ikisi de aruz ölçüsüyle yazılmış, ses uyumuna önem verilmiştir.
Farklılıklar: Gazel, beyit nazım birimiyle, murabba ise dörtlüklerle (bentlerle) yazılır. Gazelde her beyit bağımsız bir anlam taşırken, murabbada bentler bütünlük oluşturur. Gazelin kafiye düzeni aa, ba, ca..., murabbada ise genellikle aaaA, bbbA şeklindedir. Murabbada her bendin sonunda tekrarlanan mısra, şiire ahenk ve bütünlük katar.
Soru 3: “Döne döne” redifli gazel ile rubainin içerik-yapı yönünden benzer ve farklı yönlerini yazınız.
Benzerlikler: Her iki nazım şekli de klasik Türk edebiyatının lirik türleri arasındadır. Aşk, felsefe ve insanın iç dünyası gibi evrensel temalar işlenir. Her ikisi de aruz ölçüsüyle yazılır ve derin anlamlar taşır.
Farklılıklar: Gazel, genellikle 5–15 beyit uzunluğundadır; rubai ise tek dörtlükten oluşur. Rubai, gazele göre daha yoğun, özlü ve hikemî (düşünsel) bir anlatıma sahiptir. Gazelde duygusal anlatım ön planda iken, rubailerde hayat felsefesi, kader ve varlık düşüncesi gibi temalar yer alır.
Soru 4: “Döne döne” redifli gazel ile tuyuğun içerik-yapı yönünden benzer ve farklı yönlerini yazınız.
Benzerlikler: Her iki nazım şekli de aruz ölçüsüyle yazılmıştır ve lirizmi, aşkı, vecdi ve insanın içsel duygularını işler. Anlam yoğunluğu ve ses uyumu önemlidir.
Farklılıklar: Gazel, beyitlerden oluşurken, tuyuğ tek dörtlüktür ve tamamen Türk edebiyatına özgü bir nazım biçimidir. Tuyuğ, özlü, atasözüne benzer ifadelerle yazılır ve çoğu zaman hikemî (öğretici) bir nitelik taşır. Gazel daha uzun, müzikal ve duygusal bir anlatıma sahiptir; tuyuğ ise kısa, yoğun ve anlam yüklüdür.