10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 102 Sıra Sizde Cevapları
Soru: Birinci ve ikinci metinleri okuyunuz, üçüncü metni dinleyiniz. Metinlerden yararlanarak aşk temasının farklı dönemlerde ele alınışında nasıl bir değişim ve dönüşüm yaşandığına dair çıkarımlarınızı yazınız.
Cevap: Klasik Türk edebiyatında aşk, genellikle ilahi bir anlam taşır; Tanrı’ya ulaşma ve ruhsal olgunluğa erişme yoludur. Nedim’in şiirinde ise aşk, daha dünyevî, zarif ve duygusal bir hâl almıştır; sevgilinin güzelliği ve inceliği ön plana çıkar. Erdem Bayazıt’ın “Bulmak” şiirinde ise aşk, insanın iç dünyasında hakikati arayışı olarak ele alınır. Böylece aşk, ilahi bir kavramdan beşerî duygulara, oradan da manevî bir yolculuğa dönüşmüştür.
10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 103 Sıra Sizde Cevapları
Soru 1: Okuduğunuz gazelde dönemin sosyal hayatına ait aşağıdaki ifadelerin günümüzde değişime uğrayıp uğramadığına dair tespitlerinizi yazınız.
- Aydınlatma aracı olarak kandil kullanılması: Değişti – yerini elektrik ve ampuller aldı.
- Haberleşmenin güvercinlerle yapılması: Değişti – artık telefon, internet ve sosyal medya kullanılıyor.
- Ay ve Güneş’in Dünya’nın etrafında döndüğü düşüncesi: Değişti – bilimsel olarak Dünya’nın Güneş etrafında döndüğü biliniyor.
- Alışverişlerin pazar yerlerinde yapılması: Kısmen değişti – alışveriş marketlerde ve internet üzerinden yapılıyor.
- Sanata ve sanatkâra değer verilmesi: Değişmedi – günümüzde de sanat ve sanatçılar değer görüyor.
- Eğlence meclislerinde dans edilmesi ve şiirlerin okunması: Kısmen değişti – eğlence biçimleri farklılaştı ama şiir ve müzik hâlâ var.
Soru 2: Kişinin kendini bilmesi neden önemlidir?
Cevap: Kişinin kendini bilmesi, onun eksiklerini, yeteneklerini ve sınırlarını fark etmesini sağlar. Böylece insan daha bilinçli, dengeli ve erdemli bir yaşam sürer.
Soru 3: Hacı Bayram Veli’nin Sultan Murad’a verdiği öğütler ile “sen seni bil sen seni” sözleri arasında nasıl bir ilişki kurulabilir?
Cevap: Her iki metinde de insanın kendini tanıması, haddini bilmesi ve nefsine hâkim olması gerektiği vurgulanır. Hacı Bayram Veli’nin öğütleri de “sen seni bil sen seni” ifadesi gibi, ahlaki olgunluk ve içsel farkındalık teması üzerine kuruludur.
10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 104 Sıra Sizde Cevapları
Soru 1: Klasik Türk şiirindeki güzelliğin kaynağı nedir?
Cevap: Klasik Türk şiirindeki güzelliğin kaynağı Allah’ın “Cemal”i, yani Mutlak Güzellik (Hüsn-i Mutlak) anlayışıdır. Şairler, dünyadaki her güzelliği bu ilahi güzelliğin bir yansıması olarak görmüşlerdir.
Soru 2: Divan edebiyatının Türk kültür ve medeniyetine katkıları nelerdir? Gerekçeleriyle açıklayınız.
Cevap: Divan edebiyatı, Türk kültürüne estetik bir dil, derin bir düşünce anlayışı ve maneviyat temelli bir sanat geleneği kazandırmıştır. Aşk, ahlak, adalet, sevgi ve tevazu gibi evrensel değerleri işleyerek toplumu bilinçlendirmiş, aynı zamanda şiir, musiki ve hat sanatı gibi alanlarda kültürel gelişime yön vermiştir. Bu yönüyle Divan edebiyatı, Türk medeniyetinin sanat ve düşünce mirasının temel taşlarından biri olmuştur.