10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları – Sayfa 100-101
1. Etkinlik – Zamir Tespiti
Dizeler:
Bitmeyen işler yüzünden
(Siz böyle olsun istemezdiniz)
Bir bakış bile yeterken anlatmaya her şeyi
Kalbinizi dolduran duygular
Kalbinizde kaldı.
Sözcük durumundaki zamirler:
→ “Siz” (şahıs zamiri), “her şeyi” (belgisiz zamir).
Ek durumundaki zamirler:
→ “istemezdiniz” sözcüğünde -diniz (2. çoğul kişi eki).
→ “kalbinizi” ve “kalbinizde” sözcüklerinde -iniz (2. çoğul iyelik eki).
Zamirler, adı verilmeyen kişi ya da varlığı karşılar. Ayrıca kişi ekleri ve iyelik ekleri de zamir kabul edildiği için bu örnekler verilmiştir.
2. Etkinlik – Sözcük Türleri
Dizeler (Ahmet Muhip Dranas – Kar):
Sesin nerde kaldı, her günkü sesin,
Unutulmuş güzel şarkılar için
…
Sırf unutmak için, unutmak ey kış!
Büyük yalnızlığını dünyanın.
Tablo:
| Sözcük Türü | Örnek | Açıklama |
|---|---|---|
| Zamir | sen, beni, her | Kişi ve belgisiz zamirler. |
| Edat | gibi, için, kadar | Sözcüklere anlam ilişkisi katar. |
| Bağlaç | ve, ne…ne… | Sözcük/cümleleri bağlar. |
| Ünlem | ey, ah | Duygu ve heyecan bildirir. |
3. Etkinlik – “Döne döne” Gazeli
- Dil ve anlatım özellikleri: Ağır, sanatlı, mazmunlarla süslü, aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
- Neden sade bir dil kullanılmamış? Çünkü Divan şiirinde sanat ve ahenk ön plandadır. Redif, duygunun etkisini artırmak için tekrarlanmıştır.
- Âşık (seven) özellikleri: Sadık, içten, sevgiliye bağlı, coşkulu.
- Konu bütünlüğü: Gazelde konu bütünlüğü vardır. Redifler ve kafiyeler bu bütünlüğü pekiştirir.
- Şiir türü: Divan edebiyatında gazel türüne aittir. Aşk ve sevgili temel temadır.
- Maşuk (sevilen) özellikleri: Güzel, idealize edilmiş, ulaşılması zor bir sevgili figürü.