10. Sınıf Biyoloji Ders Kitabı Sayfa 37 Konuya Başlarken Cevapları (MEB Yayınları)
Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız. Önceki öğrenme yaşantılarınızdan ve her bir soruya vereceğiniz cevaptan hareketle bir kavram haritası oluşturunuz.
1. Canlıların besin sentezlemesi ortamda ışığın bulunması ile ilişkili midir? Açıklayınız.
Cevap: Canlıların besin sentezlemesi her zaman ışığa bağlı değildir. Fotosentez için ışık gerekirken kemosentezde canlılar ışık olmadan da besin üretebilir. Bu nedenle canlıların besin sentezlemesi yalnızca ışık varlığıyla ilişkili değildir.
2. Okyanusların binlerce metre derinliğinde, güneş ışığının hiç ulaşmadığı bölgelerde yer alan hidrotermal bacaların etrafında yaşayan üreticiler nasıl besin üretir?
Cevap: Bu bölgelerdeki üreticiler, hidrojen sülfür gibi kimyasal maddeleri oksitleyerek enerji elde eder. Elde ettikleri bu enerjiyi besin üretiminde kullanırlar. Bu sürece kemosentez denir.
3. Hidrotermal bacaların etrafında oluşan ekosistemde hangi canlılar yaşayabilir?
Cevap: Hidrotermal bacaların etrafındaki ekosistemde kemosentetik bakteriler üretici rolündedir. Onlarla beslenen karides, yengeç, midye, denizyıldızı gibi canlılar bu ortamda yaşayabilir.
Kavram Haritası: Işık Enerjisi Olmadan Besin Sentezi (Kemosentez)
Fotosentez
- Işık gerekli
- Kullanılan: CO₂ + H₂O + ışık
- Ürünler: Glikoz + O₂
Kemosentez
- Işık gerekli değil
- Enerji kaynağı: Kimyasal maddeler (H₂S, NH₃, Fe²⁺ vb.)
- Üreticiler: Kemosentetik bakteriler
- Ürünler: Organik besin (glikoz)
Hidrotermal Bacalar
- Okyanus tabanında, yüksek sıcaklıkta
- Mineraller ve gazlar çıkar
- Kemosentez için uygun ortam
Ekosistem
- Üreticiler: Kemosentetik bakteriler
- Tüketiciler: Karides, yengeç, midye, denizyıldızı
- Enerji kaynağı: Kimyasal enerji