10. Sınıf Biyoloji Sayfa 124–127 Cevapları | Besin Zinciri, Enerji Piramidi ve Biyolojik Birikim
Sayfa 124 – Beslenme İlişkileri ve Enerji Akışı
Soru 1 - Öğretmeninizin rehberliğinde 4–6 kişilik gruplar oluşturunuz.
Cevap: Bu etkinlik sınıf içi uygulamaya yöneliktir. Öğretmenin yönlendirmesiyle 4–6 kişilik öğrencilerden gruplar oluşturulur.
Soru 2 - Listelerde yer alan canlıları üretici, tüketici ve ayrıştırıcı olarak inceleyiniz.
- Üreticiler: Buğday, ot, ceviz ağacı, yonca
- Tüketiciler: Aslan, tavşan, çekirge, kurt, zebra, geyik, sincap, baykuş, kartal
- Ayrıştırıcılar: Mantar, cıvık mantar, saprotrof bakteri
Üreticiler kendi besinini üretirken, tüketiciler başka canlılarla beslenir, ayrıştırıcılar ise ölü canlıları parçalayarak doğaya geri kazandırır.
Soru 3 Verilen canlılarla farklı besin zincirleri oluşturunuz.
- Buğday → Çekirge → Tavşan → Aslan
- Ot → Zebra → Kurt → Mantar
- Ceviz Ağacı → Sincap → Baykuş → Kartal
- Yonca → Geyik → Kurt → Saprotrof Bakteri
Bu zincirlerde enerji üreticiden başlayarak üst tüketicilere doğru aktarılmaktadır.
Soru 4-a Her canlının trofik basamağı tüm ekosistemlerde aynı mıdır? Açıklayınız.
Cevap: Hayır, aynı değildir. Bir canlının bulunduğu trofik basamak, yaşadığı ekosistemde kimle beslendiğine ve kim tarafından avlandığına göre değişebilir.
Sayfa 125 – Enerji Piramidi ve Besin Ağı
Soru 4-b Besin zincirinizdeki tüketicilerin beslenme çeşitleri nelerdir?
- Otçullar (Birincil tüketiciler): Çekirge, tavşan, zebra, geyik, sincap
- Etçiller (İkincil ve üçüncül tüketiciler): Aslan, kurt, baykuş, kartal
Otçullar bitkilerle, etçiller ise diğer hayvanlarla beslenir.
Soru 4-c Her basamakta enerji miktarının azalmasının nedeni nedir?
Cevap: Canlılar yaşam faaliyetleri sırasında enerjinin büyük bir kısmını ısı olarak kaybeder. Bu yüzden her üst basamağa daha az enerji aktarılır.
Soru 5 Besin zincirlerini birleştirerek besin ağı oluşturunuz.
Cevap: Birden fazla besin zinciri bir araya getirilerek canlıların birbiriyle olan çok yönlü beslenme ilişkilerini gösteren bir besin ağı oluşturulur.
Soru 6 Besin ağlarının benzerlik ve farklılıklarını açıklayınız.
Cevap: Tüm besin ağlarında enerji üreticiden tüketiciye doğru tek yönlü akar. Ancak bazı canlılar birden fazla canlı ile beslenebilir ve ağ yapısı ekosisteme göre değişiklik gösterebilir.
Soru 7 Enerji akışı hakkında genel çıkarımlar yapınız.
Cevap: Enerji, güneşten üreticilere, oradan da tüketicilere doğru azalır. Enerji kaybolur ve geri dönüşümü yoktur; ancak maddeler doğada döngü hâlinde tekrar kullanılır.
Soru 8 Enerji piramidi oluşturunuz.
Cevap: Enerji piramidinde tabanda üreticiler, ortada otçullar, üstte etçiller yer alır. Ayrıştırıcılar tüm basamaklarda etkili rol oynar.
Soru 9 Enerji piramidindeki canlıları basamaklara göre yazınız.
- 1. basamak: Buğday, ot, yonca, ceviz ağacı
- 2. basamak: Çekirge, tavşan, zebra, geyik, sincap
- 3–4. basamak: Aslan, kurt, baykuş, kartal
- Ayrıştırıcılar: Mantar, bakteriler
Soru 10 Enerji piramidindeki canlıların görevlerini açıklayınız.
- Üreticiler: Güneş enerjisini besine çevirir.
- Tüketiciler: Enerjiyi beslenme yoluyla üst basamaklara taşır.
- Ayrıştırıcılar: Atıkları parçalayarak doğaya kazandırır.
Soru 11 Enerji piramitlerini diğer gruplarla karşılaştırınız.
Cevap: Tüm piramitlerde tabanda üreticiler yer alır ve yukarı çıkıldıkça enerji azalır. Ancak basamak sayıları ve kullanılan canlı türleri gruplara göre değişebilir.
Soru 12 Biyolojik birikimi tanımlayınız.
Cevap: Biyolojik birikim, zararlı maddelerin besin zinciri boyunca üst basamaklara doğru artarak canlıların vücudunda birikmesidir.
Sayfa 126 – Minamata ve İtai İtai Hastalıkları
Soru a Biyolojik birikimin canlılar üzerindeki etkileri nelerdir?
Cevap: Sinir sistemi hasarı, böbrek ve karaciğer rahatsızlıkları, kemik erimesi, kanser ve hatta ölüm görülebilir.
Soru b Biyolojik birikim gelecek nesilleri etkileyebilir mi?
Cevap: Evet. Zararlı maddeler anneden bebeğe geçerek yeni nesiller üzerinde kalıcı sağlık sorunlarına yol açabilir.
Soru 16 - Atık pillerin biyolojik birikime etkisi ve çözüm önerileri nelerdir?
Cevap: Atık piller toprağa ve suya karışarak besin zinciri yoluyla canlılara ulaşır. Piller geri dönüşüm kutularına atılmalı ve şarjlı piller tercih edilmelidir.
Sayfa 127 – Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi
Soru a Olumsuz beslenme alışkanlığınız var mı?
Cevap: Evet, paketli gıdaları ve fast food ürünlerini sık tüketiyorum.
Soru b Bu alışkanlığın sonuçları ne olabilir?
Cevap: Obezite, kalp hastalıkları, bağışıklık zayıflığı ve dikkat dağınıklığına yol açabilir.
Soru c Bu alışkanlığa bağlı yaşadığınız sorunlar var mı?
Cevap: Zaman zaman mide yanması, halsizlik ve şişkinlik yaşıyorum.
Soru ç Bu sorunlar için çözüm önerileriniz nelerdir?
Cevap: Daha dengeli beslenmek, sebze-meyve tüketimini artırmak, fast food’u sınırlandırmak ve düzenli su içmek gerekir.