Soru : Azamet Kelimesinin Zıt Anlamı Nedir? TDK’ya Göre Anlamı, Karşıtı ve Örnekleri
Ödev cevabı kısaca : Azamet kelimesinin zıt (karşıt) anlamlısı, Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre küçüklük kelimesidir.
Türkçede zıt anlamlı kelimeler, aynı kavram alanı içinde birbirinin tam tersi anlamları ifade eder. “Azamet” kelimesi, görkem, ululuk, büyüklük, heybet gibi anlamlara gelir ve genellikle yücelik ve etki bırakan büyüklük duygusunu anlatır. Bu nedenle azamet kelimesinin karşıtı, hem anlamca hem de bağlamca onunla zıt olan “küçüklük” kelimesidir. Küçüklük ise sadelik, gösterişsizlik ya da alçakgönüllülük gibi anlamlara da dolaylı biçimde yaklaşabilir. Ancak TDK tanımına göre doğrudan zıtı küçüklük olarak kabul edilmektedir. Bu iki kelime, etki ve görünüş düzeyi açısından tam karşıtlık kurar.
Azamet Kelimesinin Zıt Anlamı Nedir? TDK’ya Göre Anlamı, Karşıtı ve Örnekleri
Türkçede bazı kelimeler, ifade ettikleri anlamların tam tersiyle birlikte anılarak zıt anlamlı olarak değerlendirilir. Bu kelimeler genellikle nitelik, görünüm, duygu ve etki düzeyi gibi kavramlarla ilgilidir. İşte bu anlam zenginliği içinde yer alan önemli kelimelerden biri de azamettir.
Azamet Ne Demek?
Azamet, Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre şu anlamlara gelir:
- Ululuk, büyüklük
- Görkem, gösteriş, heybet
- Debdebe, çalım, kurum, tekebbür (büyüklenme)
“Şu her tarafından temizlik ve azamet akan şişman adama bile sorabilirdi.” – Sait Faik Abasıyanık
Bu kelime; birinin ya da bir şeyin fiziksel ya da manevi anlamda etkileyici bir büyüklüğe sahip olduğunu ifade eder. Aynı zamanda göz kamaştıran ihtişamı da kapsar.
Azamet Kelimesinin Zıt (Karşıt) Anlamı Nedir?
Azamet kelimesinin TDK’ya göre zıt anlamlısı küçüklük kelimesidir.
Küçüklük, hem gerçek anlamda bir varlığın küçük oluşunu hem de mecazen önemsizlik, sıradanlık veya değerce geri kalmışlığı ifade eder.
Zıt anlam bağı şu şekildedir:
- Azamet → Büyüklük, heybet, gösteriş
- Küçüklük → Sadelik, önemsizlik, gösterişten uzaklık
“Azametin karşısında küçüklük bazen daha çok şey anlatır.”
Neden Küçüklük Zıt Anlamlısıdır?
Zıt anlamlı kelimeler, sadece anlamca karşıt olmakla kalmaz, aynı zamanda aynı bağlam içinde kullanılabilir olmalıdır. “Azamet” ve “küçüklük” kelimeleri de etki gücü, görünüm ve değer bakımından karşıtlık kurar.
Not: “Alçakgönüllülük” ya da “tevazu” gibi kelimeler anlam bakımından azametle karşıt çağrışımlar taşısa da, TDK zıt anlam listesinde doğrudan zıtı “küçüklük” olarak geçer.